Voordelige vennootskappe werp meer lig op bewaring
Skenkings van graanplanters deur Suid-Afrikaanse maatskappye aan die WesKaapse departement van landbou help om navorsing oor bewaringsboerderyverbouingsmetodes te verbeter, te vergemaklik en op ’n moderne koers te hou.
Geenbewerkingplanters is van die uiterste belang in die Wes-Kaap waar 75% van alle boere reeds na bewaringsboerdery oorgeskakel het. In dié opsig het maatskappye se skenkings ’n werklike impak op die sinvolheid van navorsing. Die direktoraat plantwetenskappe van die Wes-Kaapse departement van landbou behaal reeds groot welslae met langtermynproewe oor volhoubare produksiestelsels in die Wes-Kaap se graangebiede.
Die direktoraat kon egter nie relevant bly sonder om ook ontwikkelings op die gebied van zero-bewerkingsmetodes en skyfplantertegnologie in te sluit nie. Aangesien dit moeilik sou wees om al die verskillende planters wat plaaslik vervaardig word, vir navorsing aan te koop, is die direktoraat bevoorreg dat plaaslike plantervervaardigers soveel vertroue in sy navorsing het dat hulle hul jongste modelle aan die direktoraat geskenk het.
Vanjaar se skenkings van Equalizer en X-Farm volg op die skenkings wat vroeër van Rovic Leers en Piket Implemente ontvang is.
Om die skenkings van die maatskappye in konteks te plaas moet ’n mens die agtergrond van die navorsing skets. Die langtermynvolhoubare produksiestelselproewe van die direktoraat plantwetenskappe (Wes-Kaapse departement van landbou) op sy eie navorsingsplase en by boere in die Swartland (Langgewens) en Suid-Kaap (Tygerhoek, Napky en Riversdal), word volgens bewaringslandboubeginsels bestuur. Dit is gemik op die verskaffing van praktiese bestuursoplossings vir volhoubare produksie in ’n veranderende klimaat.
Bewaringslandbou berus op drie basiese beginsels: Die minimale versteuring van grond, diversiteit deur wisselbou en ’n permanente bedekking bo-op die grond, hetsy deur plante of plantoorblyfselfs. As al drie dié beginsels as ’n holistiese stelsel bestuur word, met of sonder vee, word klimaatsverandering teengewerk deurdat minder koolstofdioksied vrygestel word en meer van die koolstof in die grond vasgevang word. Minder wind- en watererosie is ook van die voordele wat uit dié produksiemetode geput kan word.
Met verloop van tyd wys die stelselbenadering sy staal in die volhoubaarheid van voedselproduksie en dra dit sterk by tot voedselsekerheid.
Bewaringslandbou is ook een van die vyf strategieë in die Smart-Agri-plan van die Wes-Kaapse departement van landbou wat klimaatsverandering wil bekamp.
VERMINDERDE BEWERKING
Soos reeds genoem, is die minimale versteuring van grond ’n belangrike bousteen van die bewaringslandboustelsel. Die stelsel maak dit onnodig om ’n saadbedding met ’n ploeg voor te berei en gebruik gespesialiseerde planttoerusting om saad in die grond te plaas. Dié spesialis-planters word geenbewerkingsplanters genoem en kan tande ( FOTO 1 ) of skywe ( FOTO 2 ) gebruik om die saadvoor in die grond te maak.
Tandplanters versteur die grond bietjie meer as skyfplanters.
DIE TRAPPE VAN BEWERKING
MINIMUMBEWERKING geskied deur ’n grondlosmaak-aksie met ’n ligte tandwerktuigbewerking voor planttyd. Saad word dan met ’n geenbewerkingsplanter geplant. GEENBEWERKING vind plaas waar net een plantaksie met ’n tandwerktuig gedoen
word en minder as 25% van die grondoppervlak versteur word.
ZERO-BEWERKING is ’n plantaksie met ’n skyfplanter wat radikaal minder versteuring as ’n tandwerktuig veroorsaak. Tot nou het die direktoraat tandplanters in die proewe gebruik en puik resultate verkry. Dus gebruik die oorgrote meerderheid graanboere in die Wes-Kaap dié tipe planters.
BEHOUD VAN BEDEKKING
Die strewe na die behoud van bedekking bo-op die grond om as beskerming te dien teen die wind, son en verliese in grondvog het ’n probleem begin skep waar tandplanters gebruik word. ’n Tandplanter maak ’n groef oop in die grond wat ’n minimale oorgooi van grond veroorsaak om sodoende ’n perfekte saadbedding vir die plasing van die saad in die groef te maak. Sodra daar baie plantreste bo-op die grond is, kan dit tussen die planter se tande vashaak en probleme veroorsaak met die saadplasing en die planters se doeltreffendheid. Dit kan vertragings in planttyd veroorsaak, veral as die plantreste klam is.
Die direktoraat wil graag die plantmateriaal behou en dit is waar die skyfplanters die moontlike antwoord kan wees. Hulle word ontwerp om materiaal te kan takel deurdat die skywe deur die plantreste sny en die saad in die grond plaas.
PLANTERMAKERS HELP
Om die navorsing relevant te hou, het die direktoraat besluit om skyfplanters in te sluit en plantervervaardigers genooi om by die navorsing betrokke te raak.
Rovic Leers en Piket Implemente se skyfplanters is reeds met sukses op Langgewens en Riversdal gebruik. Equalizer én X-farm se skyfplanter-eenhede was reeds ontwikkel, maar die direktoraat kon hulle eers vanjaar begin gebruik omdat hulle nuwe rame moes kry. Die planters was te groot om maklik tussen proefpersele verskuif te word. Die proefkampe beslaan gewoonlik 0,25-2 hektaar.
Die plantkonsepte van die twee nuwe planters verskil van mekaar aangesien die Equalizer ’n enkelskyf gebruik teenoor die dubbelskyf van die X-Farm-eenheid.
MEER OOR DIE PLANTERS
Equalizer (Planting your future) se Equalizer 2500DS ( FOTO 3 ) het 12 enkelskyf-planteenhede met ’n ryspasiëring
van 203 mm. Die enkelskyf maak die groef oop vir die saad en die kunsmis, en plaas die saad. Dan volg ’n wiel wat die saad ferm in die groef vasdruk vir goeie kontak tussen die saad en die grond. Dan volg ’n wiel wat die groef liggies toemaak ( FOTO 4 op bl. 51). Dié model is vanjaar op die navorsingsplaas Tygerhoek (by Riviersonderend) ingespan om die stelselproewe te plant en het puik in kampe met baie plantmateriaal (gars en medics-weiding) en erg klipperige dele, geplant ( FOTO 5 ). Daar was ook geen ophoping van materiaal tussen die plantarms nie. X-Farm (Simply Precise) se X-Farm NTXtream ( FOTO 6 ) het 14 dubbelskyf-planteenhede met ’n ryspasiëring van 175 mm. Die dubbelskyfplanter is só opgestel dat twee skywe die groef oopmaak en die saad word dan tussen die twee skywe in die grond geplaas. Daarna word die saad in die groef deur ’n drukwiel in goeie kontak met die grond gebring ( FOTO 7 ). Ook dié model is vanjaar op Tygerhoek gebruik om van die proewe te plant en het ook puik gevaar ( FOTO 8 ). Die Kuhn Neo-planter wat Rovic Leers (Leading Farming Technology) verskaf het, het 13 dubbelskyf-planteenhede met ’n ryspasiëring van 170 mm. Die skywe word gevolg deur ’n drukwiel ( FOTO 9 ).
Piket Implemente se hydraulic no till drill het 20 dubbelskyf-plantereenhede met ’n ryspasiëring van 254 mm. Die dubbelskywe word voorafgegaan deur ’n regop snyskottel en gevolg deur drukwiele ( FOTO 10 ).
KOM KYK
Die direktoraat plantwetenskappe is baie beïndruk met die nuwe planters, veral omdat dit plaaslik vervaardig word en die ontwerpers en bouers plaaslike toestande ken. Die grond in die Wes-Kaap skep altyd probleme omdat dit vlak en klipperig is. Die direktoraat maak planne om volgende jaar ook in die Swartland en ander dele van die Suid-Kaap daarmee te plant.
Landbouweekblad-lesers is welkom om later vanjaar die “loop en gesels”-sessie wat op Tygerhoek gehou gaan word, by te woon om eerstehands te sien hoe die gewasse lyk wat met dié planters geplant is.
Die Wes-Kaapse departement van landbou is trots om sulke vennote by sy navorsing betrokke te hê en wil die maatskappye weer bedank dat hul bereid is om saam na oplossings vir plaaslike kleingraanboere te soek. Dié navorsing dra by tot die deurlopende ontwikkeling en aanpassing van dié planters om optimale en volhoubare produksiepraktyke te steun.
Dr. Johann Strauss is ’n senior wetenskaplike in die direktoraat plantwetenskappe van die Wes-Kaapse departement van landbou.