Plaasveiligheid: Moenie niedodelike wapens onderskat
Lewensgevaarlike omstandighede kan in ’n oogwink ontstaan, maar vuurwapens is nie altyd byderhand of ’n wettige opsie nie. Niedodelike wapens, soos taktiese knuppels, flitse, pepersproei, skokpistole en messe, is daarom ’n kritieke deel van ’n selfbeskerm
Om die gebruik van dodelike geweld, soos om iemand te skiet, in die oë van die wet te regverdig, moet ’n mens aan sekere vereistes voldoen (sien “Gemoedsrus met vuurwapens verg opleiding”, LBW, 14 Julie).
As ’n situasie nie aan al dié vereistes voldoen nie, kan ’n mens nie op ’n dodelike wapen, soos ’n pistool, staatmaak nie. As jy só ’n wapen op ’n niedodelike wyse probeer gebruik – om byvoorbeeld te mik om ’n niedodelike koeëlwond toe te dien – kan dit moeilik wees om ná afloop van die aanval te bewys dat jou bedoeling was om slegs iemand skrik te maak of af te weer.
Een van die dinge wat wetsgehoorsame burgers laat huiwer pleks van doelgerig optree, is juis die vraag of hul optrede geregverdig en/ of wettig is. Dié aarseling vir ’n breukdeel van ’n sekonde kan hulle hul lewe kos, want ’n situasie kan vinnig vererger. Een doeltreffende manier om aarseling te voorkom, is om ’n niedodelike (non lethal) wapen te gebruik.
VERSTAAN DIE ROL
“Dit is belangrik om niedodelike toerusting se doel en plek in jou aarsenaal te verstaan,” sê mnr. Jacques van der Westhuizen van True Survival in Somerset-Wes, wat onder meer taktiese mes- en knuppelkursusse aanbied.
“Jy moet sonder aarseling optree indien daar enigsins vermoed word dat ’n aanval begin of beplan word. Hoe vinniger en meer doelgerig jy optree, hoe meer mag en geleentheid word van die aanvaller ontneem en hoe groter kans het die verdediger op oorlewing.
“‘Slaan eers en vra later vrae’, klink onverantwoordelik, maar as dit by oorlewing kom, moet jy op die voorvoet wees en die misdadiger dwing om verdedigend op te tree. Niedodelike toerusting gee jou juis die vermoë om dit te kan doen, aangesien jy nie hoef te aarsel met die gebruik daarvan nie.
“As jou reaksie onnodig was, kan dit reggestel word, aangesien geen ernstige skade aan die persoon gedoen is nie. Indien dit wel geoorloof was, kan dit vir jou die absoluut kritieke tydgleuf gee om die situasie op te som en by veilige dekking of beskutting te kom
of om jou vuurwapen in die hande te kry.”
Daar is ’n aantal keuses van wapentuig wat vir dié doel gebruik kan word – verstaan hul toepassing, vermoë en tekortkominge, en kies die regte produk. Al dié wapens is by CHS Guns & Ammunition te kry.
FLITSE
Die veeldoeligheid van ’n betroubare flits word gereeld onderskat, maar dit is om verskeie redes ’n belangrike komponent van ’n selfbeskermingsplan.
“Eerstens vind aanvalle veral in die donker plaas,” sê Jacques. “Deur ’n donker area te verlig, skep jy vir jouself ’n reusevoordeel in reaksietyd en ontneem jy die boef van sy grootste wapen, naamlik die verrassingselement. Dit is ontnugterend om skielik in die spreekwoordelike kollig te wees. Om verblind te word het boonop ’n sterk psigologiese impak, al is dit van korte duur.”
Tweedens kan jy nie met oortuiging optree as jy nie kan identifiseer met wie jy baklei nie. ’n Mens huiwer om ’n vuurwapen op voetstappe in die donker te rig, maar niemand sal jou kwalik neem as jy ’n flits by jou dra en ’n stroboskopiese ligstraal in ’n onskuldige mens se oë skyn nie.
As dit wél ’n boosdoener is, het jy die kans om eerste op te tree. Wanneer dit by die gebruik van ’n vuurwapen kom, moet jy ook weet wie jou teiken is én wat agter hom lê.
“Dit is belangrik om te onthou dat die uitwerking van ’n flits van korte duur is. As jy dit op kort afstand gebruik, moet jy ’n opvolgreaksie hê, of dit nou met ’n vuurwapen is en of jy handgemeen raak met die boef.”
As jy net ’n flits by jou het en die basiese beginsels van gevegskuns onder die knie het (“Van aangesig tot aangesig”, LBW, 7 Junie 2017), vorentoe tree en met ’n flits in jou hand ’n harde hou slaan, het dit ’n beduidend groter impak as ’n aanval met leë hande. Sekere nuwerwetse, taktiese flitse is só ontwerp dat hulle dié impak kan weerstaan en ook gemaklik in jou hand pas.
Kies die regte flits: Dit moet eenvoudig,
betroubaar en aanpasbaar wees. In ’n noodsituasie ervaar ’n mens ’n verlies aan fyn motoriese vaardighede – jy kan ’n byl swaai soos nog nooit tevore nie, maar nie ’n nommer op jou selfoon intik nie. Flitse met ingewikkelde skakelaars of funksies skiet tekort in sulke omstandighede. Jacques beveel daarom Klarusflitse aan, wat ’n gepatenteerde ontwerp het om vinnig en maklik tussen funksies en kragopsies te skakel en met die druk van ’n groot skakelaar onmiddellik ’n stroboskopiese ligstraal aktiveer, wat veral doeltreffend is in ’n selfverdedigingsituasie. Waak teen groot, lang, oudmodiese flitse. Dit kan dalk soos ’n swaar, formidabele wapen lyk, maar dit verg ’n groot beweging om iemand daarmee te tref en is baie makliker om af te weer. Die meeste taktiese flitse word met ’n impakkroon toegerus (sien die FOTO bo). Hoewel dit bydra tot die impak en snyvermoë, is die doel nie om erge liggaamlike skade aan te rig nie – daarvoor moet ’n mens die senuwee of sirkulasiestelsel aantas – maar om met die skrape en snye wat
die skerp rande toedien, DNSmonsters te neem. Dit is dus met die oog op die “tweede geveg” ontwikkel – die forensiese komponent van die uiteindelike hofsaak.
TAKTIESE KNUPPEL
’n Verlengbare knuppel is ’n baie doeltreffende wapen – toeganklik vir almal, bekostigbaar, duursaam, lig en maklik om byderhand te hou. Jy het nie ’n lisensie nodig om ’n knuppel te dra nie, maar dit is belangrik om dié wapen te verstaan en reg te gebruik.
Dit moet eerstens nie agter in die bakkie of iewers in ’n laai lê nie. ’n Klein baton kan maklik saamgedra word – tot fietsryers en drawwers maak daarop staat.
Dit is nie bedoel om as indrukwekkende afskrikmiddel gebruik te word nie – só lok jy dalk net meer geweld uit. Die lekkerte is juis dat jy met ’n bos sleutels en knuppel in die hand kan staan sonder om dreigend voor te kom, maar binne ’n oogwink jouself kan verdedig indien die situasie handuit ruk.
Jy kan dit op ’n magdom verskillende maniere gebruik om die kans te skep om by iets soos ’n vuurwapen uit te kom of te ontsnap. ’n Knuppel vul die gaping tussen dodelike en niedodelike wapens baie netjies. Dit werk ook goed in kombinasie met pepersproei of ’n flits. Koop ’n gehalteproduk. Let op die volgende:
Ontplooiing. Die knuppel moet maklik kan ontplooi, maar nie net uitval nie. Basiese opleiding is nodig vir die toemaak daarvan – dit is ’n spesifieke tegniek wat verstaan en geoefen moet word.
Handvatsel. Soek na ’n handvatsel wat van goeie materiaal gemaak is. Sal jy dit gemaklik kan dra? Is dit klewerig en gaan die knuppel in jou hand bly as jy ’n hou daarmee slaan?
Duursaamheid. ’n Knuppel is ’n impakwapen – ’n goedkoop een breek maklik.
Moderne knuppels word gewoonlik van staal, aluminium en allooi gemaak, en kan so min as 200 g tot 300 g weeg.
Handelsmerk. Die twee groottes wat algemeen beskikbaar is, is 21” en 26”. Eersgenoemde is die gewildste. Die prys is uiteraard gekoppel aan gehalte en wissel van R800 tot R3 000. Handelsname wat Jacques aanbeveel, is ASP, Monadnock en ESP.
PEPERSPROEI
Pepersproei is ’n skitterende hulpwapen indien sy toepassing, doel en veral tekortkominge verstaan word, sê Jacques. Dit is algemeen beskikbaar; geen lisensie is daarvoor nodig nie; dit is klein en maklik hanteerbaar; dit is uiters doeltreffend as jy dit reg gebruik; jy hoef nie fisiek kontak met die aanvaller te maak om dit te gebruik nie; dit is (met opleiding) geskik om vir kinders te gee; dit kan herhaaldelik gebruik word; en dit is veral nuttig tydens onluste of wanneer meer as een mens betrokke is.
Pepersproei is egter nie ’n langtermyn-oplossing nie – dit koop net tyd. Dit sal ook nie noodwendig ’n baie verbete aanvaller of iemand op dwelms in sy spore stuit nie.
Pepersproei moet nie as ’n dreigement gebruik word nie – jy moet die verrassingselement behou. “Jy moet dit wegsteek totdat jy dit nodig kry. As dinge verkeerd loop, pluk die wapen uit en gebruik dit.”
Wanneer jy ’n produk kies, kan goeie gehalte nie sterk genoeg beklemtoon word nie. Let op die volgende:
Rakleeftyd. Pepersproei het tipies ’n rakleeftyd van twee jaar – produkte van beter gehalte, soos die Sabre Red-reeks, het ’n rakleeftyd van vier tot vyf jaar. Dit is gewoonlik nie die aktiewe komponent wat verval nie, maar die dryfmiddel. Die meeste produkte het ’n vervaldatum op – wees bedag daarop. Toets die werking elke paar maande.
Veiligheidsknip. Die botteltjie moet ’n goeie veiligheidsknip hê en jy moet die werking daarvan verstaan sodat jy nie onder druk jouself per ongeluk raakspuit nie.
Aktiewe komponent. Pepersproei se sterkte word gemeet aan onder meer die hoeveelheid peperekstrak wat dit bevat. Meer as 10% is oor die algemeen gesog en gehalteprodukte bevat sowat 15% plus. Die vloeistof in die bottel bevat die aktiewe bestanddeel en ’n verdunningsmiddel. Met sekere handelsmerke en samestellings skei dié twee mettertyd, en as jy nie die bottel skud nie, gaan jy net verdunningsmiddel spuit. Ken die produk. Sabre Red maak aanspraak daarop dat dit nie geskud hoef te word nie.
Grootte is nie noodsaaklik nie, maar wat deurslaggewend is, is die vorm:
Mis werk nes ’n kannetjie deodorantsproei. Dit is uiters doeltreffend op ’n kort afstand en veral geskik tydens onluste of as meer as een mens betrokke is. Die fyn sproeivorm word maklik ingeasem en tas die oë en die lugweë aan. Selfs verdunde sproei sal op ’n afstand ’n gehoes veroorsaak. Dit stel nie iemand buite aksie nie, maar is beslis irriterend en geskik om te gebruik tydens onluste wat nog nie gevaarlik of gewelddadig geraak het nie. Die nadeel van mis is dat dit gevoelig is vir wind en nie akkuraat is nie. Die kans dat jy jouself en onskuldige omstanders gaan raakspuit, is groter as met die ander vorms van pepersproei. Dit is nie geskik vir binnenshuise gebruik nie.
Direkte sproei bevat dieselfde produk as die mis, maar word in ’n straal uitgespuit. Mense toets soms hul nuwe kopie en is teleurgesteld met die onindrukwekkende, dun straaltjie. Dit is egter minder gevoelig vir wind en het ’n groter reikafstand – nader aan twee meter. Die kans dat jy onskuldige omstanders leed kan aandoen, is ook kleiner.
Jel lyk soos ’n waterige straal, maar het ’n ekstra reikafstand, sowat drie meter. Dit is boonop klewerig, word minder deur wind geraak en is meer akkuraat. Dit is relatief maklik om te hanteer. Die produk self bevat gewoonlik ’n UV-kleurstof, wat die persoon se vel vlek. Dit is geskik vir beperkte ruimtes, soos binnenshuis.
Skuim het ’n goeie reikafstand, maar trek nie so ver soos ’n jel nie. Die produk is swaarder en waar dit iets of iemand tref, bly dit aanmekaar. Daar is nie ekstra afval of spatsels wat omstanders kan tref nie.
Hoewel pepersproei die lugweë ernstig aantas, is dit die aanvaller se oë wat in die visier is en daar is spesifieke tegnieke om die gebruik van die sproei meer doeltreffend te maak. Dit is uiters raadsaam om basiese opleiding in die gebruik van hierdie wapen te ontvang.