Goeie besetting is die wagwoord
Ondanks verwoestende brande en droogte in vyf agtereenvolgende jare was dit vir ’n kommersiële teler in die Vrystaat nie nodig om een bees te verkoop nie. Sy Sussexkudde se besetting is vanjaar 92,4%.
Mnr. Johan Burger van die plaas Kromdam tussen Wepener en Dewetsdorp onthou hy was nog ’n nat agter die ore jong boer toe hy eendag ’n beesproduksieboeredag bygewoon het waar die veekundige Peter Milton vertel het as jou kudde se gemiddelde besetting 60% is, kan jy maar ophou boer. As dit 70% is, kan jy net-net oorleef. As dit 80% is, kan jy dit bekostig om jou infrastruktuur in stand te hou. En as dit 90% is, kan jy elke drie jaar ’n plaas bykoop.
Dié raad het hy oor die jare heen nagevolg. Dit het so goed gewerk dat hy vandag op 3 700 ha boer, meestal eie grond, nadat hy aan die begin van die 1990’s op Kromdam, ’n kleinerige huurplaas, begin het.
In die afgelope tien jaar het sy kudde se besetting met ten minste 6 persentasiepunte verhoog. Vanjaar is ’n stewige 92,4% van sy 480 vroulike diere dragtig. Dít nadat hy van 2012 tot 2015 elke jaar groot stukke veld aan brande afgestaan het, en verlede seisoen net die helfte van die gemiddelde jaarlikse reënval gekry het.
Dit was net verlede jaar vir hom nodig om lusern en mielies in te koop omdat hy weens die droogte nie kon plant nie.
WAARDE VAN LEKKE
Johan glo dit is belangrik om op 15 Maart al winterlekke te begin gee sodat jou diere hul kondisie behou namate die veld se voedingswaarde afneem. Daarvoor gebruik hy Sernick se Winslek 50. In die somer gee hy ’n fosfaatlek met 18% proteïen.
Saam met die lekke onderhou hy ook sy diere met graan en groenvoer wat hy self verbou, gewoonlik 45 ha mielies (wat alles vir veevoer geberg word, en vanaf Augustus by die onderhoudslek gevoeg word), 30 ha graansorghum en 30 ha groenvoer, alles droëland.
WEIDINGBESTUUR
Johan skryf die oorlewingsvermoë van sy beesboerdery in groot mate aan ’n veldbestuurstelsel toe waarby hy streng hou, ook in droogtetye.
Die departementele norm vir veebelading vir die omgewing is 6 ha/GVE, maar hy het met verloop van jare daarin geslaag om dit tot 5 ha/GVE af te bring.
Hy het destyds begin deur die bestaande kampe op die plaas kleiner te maak, tot gemiddeld 35 ha elk. Vyftig koeie loop in ’n trop. Om te besluit wanneer om so ’n trop na ’n volgende kamp te skuif, hou hy die veldtoestand en lekinname versigtig dop.
“Sodra die lekinname begin styg, moet jy skuif.”
Dié stelsel van kleiner kampe met ’n groter konsentrasie vee per kamp verseker dat veld veel langer kan rus as in die verlede.
“Veronderstel jy het vier kampe in die somer gebruik, dan rus hulle ten minste die volgende ses maande voordat hulle weer benut word. Die volgende somer rus hulle ook, want dan word vier ander kampe benut.”
Elke kamp moet minstens elke tweede jaar ’n volle groeityd rus – vandat die eerste lentereën geval het totdat dit ryp.
Ná die vure moes hy noodgedwonge 40% van die gebrande kampe se weidingkapasiteit benut, hoewel hy besef die ideaal sou twee jaar rus wees. Dié kampe het sedertdien almal goed herstel, veral ná vanjaar se goeie reën.
Voorts hou Johan streng by sy eie reël dat bepaalde kampe jaar ná jaar deur uitsluitlik beeste of skape benut word. (Hy bedryf ook ’n Dohne-Merino-stoetery.)
“Ek glo ’n skaapplaas moet ’n skaapplaas bly, en ’n beesplaas ’n beesplaas.”
VERSE JONK GEPAAR
Johan het die paarouderdom van sy verse ’n paar jaar gelede tot 20 maande verminder sodat die diere ’n langer herstelperiode (tien maande ná hul eerste kalf) het voordat hulle die tweede keer beset moet raak.
Dít het sy tweedekalfkoeie se besetting in die jongste dekade vanaf rondom 70% tot bykans 100% opgestoot. Vanjaar is dit 98%. Dít maak ’n reuseverskil aan die winsgewendheid van die boerdery in sy geheel.
Koeie wat nie beset raak nie, word ’n tweede keer by die bul gesit om hulle kans te gee om ’n winterkalf te lewer.
Koeie wat dan steeds nie beset raak nie, word summier uitgeskot. Verse wat nie ná hul eerste paring dragtig is nie, word dadelik uitgeskot en tweedekalfkoeie kry net een kans.
Johan skryf vanjaar se goeie besetting ook daaraan toe dat hy in die droogte pleks van ’n enkele dosering drie keer – in Julie, November én Januarie – daarin belê het om sy vroulike diere met Afrivet se Bovimin (reg.nr. V24721, Wet 36 van 1947), ’n mengsel van spoorminerale en vetoplosbare vitamiene, te doseer.
Hy teel deesdae meestal sy eie bulle, maar meen ’n teler moet aanhou om soms goeie teelmateriaal in te koop. Hy glo dit is een rede hoekom sy speenkalfgewig in die afgelope tien jaar met 20 kg toegeneem het.
Die stoettelers met wie se teelmateriaal hy hoofsaaklik woeker, sluit in regter Callie Cillié van die Advocate-stoetery buite Bloemfontein en Geoff Orpen van die Avoca-stoetery by Barkly-Oos.