Suiwelbedryf
Voerpryse is baie laer as verlede jaar, maar melkproduksie gaan na verwagting eers laat in die lente vanjaar begin groei.
Die melkbedryf beleef nou al langer as 18 maande ’n tydperk van trae tot geen produksiegroei. Dié prentjie kan oor ’n paar maande verander.
Die totale melkproduksie was in die eerste vyf maande van vanjaar net-net minder as in die ooreenstemmende tydperk verlede jaar. Weens die 2015-’16-droogte en gepaardgaande hoë voerpryse, was die totale produksie verlede jaar 0,5% laer as in 2015.
Dr. Koos Coetzee, ekonoom van die Melkprodusente-organisasie (MPO), sê die stadiger groei in produksie het in Julie 2015 begin. Van Desember 2015 tot Augustus verlede jaar het produksie gedaal.
Coetzee skryf in sy Junie-verslag oor markneigings dat gunstiger melk-tot-voerprysverhouding boere kan aanmoedig om meer konsentraat te voer, wat produksie kan stimuleer. Die algemene toestand van melkbeeste, die tekort aan ruvoer en die gepaardgaande hoër ruvoerpryse, sowel as die erge droogte in die Suid- en Oos-Kaap sal die groei in melkproduksie egter na verwagting tot minstens laat in die lente beperk.
HOËR MELKPRYS
Sommige groot melkverwerkers het produsentepryse in Februarie vanjaar verhoog en ander weer in Junie en Julie. Verdere prysverhogings is vir September aangekondig.
In Junie was die gemiddelde R4,90/liter. Dit is die hoogste prys sedert 2014. Van Augustus tot September 2015 het die gemiddelde produsenteprys in reaksie op ’n ooraanbod in die mark ná ’n rekordgroei in produksie tot so laag as R4,10/liter gedaal.
Die melk-tot-voerprysverhouding is vanjaar, veral danksy die daling in voerpryse, drasties beter as laas jaar. Dit was in Junie, volgens die MPO se berekeninge, net meer as 1,8:1 ( GRAFIEK 1 ). Dit is die hoogste die afgelope drie jaar.
Coetzee sê melkboere se bedrywighede begin winsgewend raak teen ’n verhouding van 1,6:1, maar ’n mens moet in ag neem die verhouding was verlede jaar baie laag. In Januarie, Februarie en Junie verlede jaar het die verhouding, weens laer produsentepryse en hoë voerpryse, tot onder 1:1 gedaal. Die langtermyngemiddelde vir dié verhouding is 1,3:1.
KLEINHANDELPRYSE
Botter se prys raak toenemend ’n uitskieter, sowel plaaslik as internasionaal. (Sien die kassie op bl. 80.) Die pryse van ander suiwelprodukte het plaaslik ook in die 12 maande tot Maart vanjaar stewig gestyg.
Die prys van vars melk het in dié tyd met gemiddeld 12,4% gestyg en langlewemelk s’n met 13,2%. Dit is luidens ’n verslag deur die Suid-Afrikaanse Melkprosesseerdersorganisasie (Sampro) gegrond op inligting van die onderneming Nielsen, wat nege suiwelprodukte se pryse en verprodusenteprys kope monitor. Verder het jogurtpryse met gemiddeld 9,3% gestyg en die prys van voorafverpakte kaas met 9,2%.
Die vraag na laasgenoemde het, soos die neiging die laaste paar jaar al is, sterk bly styg, naamlik met 10,6%. Die koers waarteen die prys styg, is wel besig om langsamerhand stadiger te word.
Die druk waaronder verbruikers weens die swak ekonomie is, is egter sigbaar in die daling in die vraag na vars melk (met 3,3%), langlewemelk (met 2,1%) en jogurt (met 0,5%).
PRYSSTYGINGS
Kyk ’n mens na kleinhandelpryse se beweging oor 24 maande, het al nege suiwelprodukte se pryse gestyg, die meeste met
dubbelsyfers. Die prys van vars melk was in Maart vanjaar 15,3% hoër as in Maart 2015, die jogurtprys 14,1% hoër en die roomprys 16,9%. Langlewemelk se prys was net 6,2% hoër.
Dit lyk asof pryse van laat verlede jaar af stadiger begin styg het. Van verlede Desember tot Maart vanjaar het die prys van suiwelprodukte met van 0,6% tot 2,4% (botter) gestyg. Die enigste produkprys wat toe gedaal het, was room, naamlik met 3,1%. Van Februarie tot Maart vanjaar het verskeie produkpryse marginaal gestyg of selfs effens gedaal.
Wêreldpryse het sedert Julie verlede jaar herstel. Vergeleke met 2015 was pryse verlede jaar 47% hoër, en in Desember die hoogste in 30 maande. Van-
jaar het dit effens gedaal, maar in April en Mei stadig gestyg.
INVOER
Ondanks die hoë internasionale pryse was invoer in die eerste vier maande van vanjaar hoër as in die ooreenstemmende tyd verlede jaar. Coetzee sê as dié neiging voortduur, kan 12 000 ton meer suiwelprodukte die land vanjaar binne kom, vergeleke met verlede jaar se invoer.
Invoer het ook in 2012 en 2015 gestyg ( GRAFIEK 2 ).
Uitvoer het, in melkekwivalent (die geraamde hoeveelheid melk wat gebruik word om produkte te vervaardig), van 2014 tot 2016 elke jaar effens gedaal. Verlede jaar was dit 12,3% minder as in die vorige jaar. Suid-Afrika is steeds ’n netto uitvoerder.
VOORUITSIGTE
Coetzee sê op internasionale vlak is daar aanduidings dat suiwelpryse vanjaar bestendig sal bly, maar dit kan aanstaande jaar styg.
“Die Chinese vraag na suiwelprodukte het herstel, die produksiegroei in die EU is laer, en in lande in die Suidelike Halfrond is dit in die algemeen negatief. Aansienlik hoër botterpryse versterk die pryse van ander suiwelprodukte.”
Plaaslik verwag Coetzee dat gunstiger graanpryse ná die winter produksiegroei kan laat kop optel.
“Erge droogtetoestande in die Oos- en Wes-Kaap, sowel as die nagevolgevandie2015-’16-droogte, sal produksiegroei egter beperk.”