DIE GEVEG TEEN FAS
Die Wes-Kaap het die hoogste voorkoms van fetale alkoholsindroom (FAS) ter wêreld. FASfacts help dit bekamp.
Drastiese optrede is nodig om die reuseprobleem met fetale alkoholsindroom (FAS) in die Wes- en Noord-Kaap te takel, sê mnr. Francois Grobbelaar, wat FASfacts 15 jaar gelede gestig het. Hy het al in die 1980’s die omvang van die probleem besef toe hy as gemeenskapsontwikkelaar vir die eertydse Landelike Stigting FAS-voorkomingswerk op plase in die omgewing van De Doorns gedoen het.
Francois waarsku drankmisbruik is steeds hoog, nes die invloed op ongebore kinders wanneer die ma tydens swangerskap drink.
Suid-Afrika se FASD-syfer (die wyer sambreelterm vir alle FAS-gevalle met matige en ernstige breinskade) staan tans op ongeveer 6 miljoen mense en word gereken as die hoogste ter wêreld.
Aangesien FAS ’n vorm van intellektuele gestremdheid is – trouens die mees algemene vorm – skep dit op die duur reuse- maatskaplike probleme, ook weens die tipiese gedragsprobleme wat daarmee gepaardgaan. Tog is die sindroom voorkombaar, veral met genoeg inligting sodat individue lewensbelangrike en ingeligte besluite kan neem, sê Francois.
DRIEPUNTPLAN
FASfacts het drie programme ontwerp wat hy by skole en gemeenskappe in die Breedevallei, Hexriviervallei, die Kaapse Metropool en die Suid-Kaap aanbied. Programme word ook in ander areas, soos Calvinia, aangebied, waar skenkers help met finansiële bydraes.
Die eerste strategie is om leiers in die gemeenskap te identifiseer wat opgelei word om die FAS-boodskap in hul onderskeie woongebiede te versprei.
Vir die jeug is daar ’n oulike ervaringsleer-program genaamd BOB (’n akroniem vir Beste Opgepaste Baba) wat graad 6- en graad 7-leerders lei om self teen die gevare van alkohol te besluit, maar op ’n genotvolle en speelse manier wat baie byval vind. Die program is gewild en word ook met groot sukses vir talle volwassenes gebruik.
Die derde fase van die veldtog behels ’n mentorprogram vir swanger vroue waardeur FASfacts kontak maak en behou met swanger vroue en tienerdogters in die gemeenskap. Hulle staan dié mense by sodat hulle nie tydens hul swangerskap alkohol inneem of toegee aan die gewoonte nie. Tot dusver is daar 120 vrywilligers in die Hexriviervallei opgelei wat van huis tot huis besoek aflê en die vroue se vordering monitor waar nodig.
Die mentors ondergaan self opleiding en ontvang deurlopend maatskaplike berading sodat hulle die werk ingelig en met ondersteuning benader. Van die moeders het nie net drank afgesweer nie, maar later self aangebied om mentors te word. Swanger tienermeisies wat bygestaan is, is aangemoedig om ná hul bevallings hul skoolloopbaan te voltooi.
FASfacts se sukses het mev. Elza Jordaan, oud-raadslid vir die Breëriviervallei, oortuig om self as vrywilliger aan te sluit. Sy is veral bekend vir die provinsiale plaaswerkerkompetisie wat sy met groot sukses begin het.
Een van haar bydraes was om ’n FASfacts-taakspan saam te stel wat bestaan uit deskundiges en bekwame bestuurders uit die Hexriviervallei wat saam strategiese besluite kan neem. Hulle het onlangs die mentorskapprogram uitgebrei na plase in die distrik sodat daar op elke plaas ten minste een mentor opgelei word. Boere is selfs bereid om ’n bydrae te lewer tot die opleidingskoste.
“Ons groot probleem is om mentors in die plakkersbuurte en informele nedersettings te kry sodat ons almal kan bereik,” sê Elza. “FAS plaas druk op die onderwysstelsel wat nie ingerig is vir die groot getalle FAS-kinders wat nie in gewone skole kan vorder nie. Ons grootste bydrae bly egter om FAS te probeer voorkom, want dit ís moontlik.”