O, waar sal ons water vandaan kom?
Nóg waterbeperkings wag op besproeiingsboere in die winterreëngebiede as die damvlakke in dié provinsies nie binnekort drasties begin styg nie. Kenners lug hul mening en gee raad.
Hoewel dit nou die reëntyd in die Wes-, Oos-, Noord- en Suid-Kaap is, reën dit hopeloos te min en gaan die landbou in dié gebiede gevolglik nog swaarder gebuk onder die droogte.
“Dit is nie net die Wes-Kaap wat swaarkry nie,” sê mnr. Jaco Kellerman, die saadmaatskappy Barenbrug se tegniese bestuurder in die Wes-Kaap. “Boere in die Suid-Kaap, spesifiek van Heidelberg tot by Plettenbergbaai, kry ook swaar.”
Jaco sê die probleem in die Wes-Kaap is tweeledig.
“Die reëntyd het enersyds baie laat begin en dit reën nie genoeg om damvlakke voldoende te laat styg nie. Maar die eintlike probleem waaroor boere bekommerd is, lê nog voor en dit is die droë somer.”
PLANT VIR VOER
Boere wat normaalweg mielies plant, is reeds ingelig dat as dit nie genoeg gaan reën om bepaalde damvlakke te bereik nie, gaan kwotas vir besproeiing drasties verminder word. Jaco sê die damvlakke sal te laag wees vir kontantgewasse en voergewasse, soos mieliekuilvoer.
Barenbrug se raad aan veeboere in hierdie situasie is om laekostemielies te gebruik. ’n Ooraanbod van mielies verlaag tans die prys. Veeboere moet dus seker maak hulle koop genoeg mielies vir voer sodat hulle ’n voorraad mielies het om op terug te val as hulle nie genoeg mielies vir eie gebruik of as kontantgewas kan aanplant nie.
“Plant eerder soetsorghum, soos Barsweet, vir voer aan. Dit kom met baie minder water as mielies klaar en die gehalte kan met byvoeding aangevul word. Met genoeg hitte-eenhede kan die boer voldoende tonne produseer. Die hoë suikerinhoud dra by tot hooi, groenvoer of kuilvoer van goeie gehalte.”
Boere wat raaigrasweiveld het, spesifiek melkboere, sal hul weidings in die lente moet beoordeel om te besluit of die stand sterk genoeg is vir die somer.
“Indien nie, sal hulle dit moet oorweeg om rooi klawer en Italiaanse raaigras in te saai – as daar genoeg water vir besproeiing is. Boere moet kyk na spesies met groter droogteverdraagsaamheid, soos sigorei, tongblaar (Plantago lanceolata), swenkgrasse en lusern.”
Boere wat op droëlande aanplant, sal ’n voergewas, soos tef, moet saai sodra die grond-
temperature gunstig raak. “Ons het verlede jaar in die somer gesien tef het tot boere se redding gekom toe die reën opgehou het – veral in die omgewing van George.”
TYDENS DIE DROOGTE
Ongeag in watter reënvalstreek jy boer, bly die droogtebestuur van weiding belangrik, sê mnr. Douw Steyn, Barenbrug se tegniese bestuurder in die noordelike streke.
Tydens die droogte is dit belangrik om veegetalle reeds vroeg in die seisoen te verminder sodat weiveld nie in die grond in gewei word nie.
“Boere moet die gewoonte ontwikkel om ’n gehalte-ontleding van voer aan te vra voordat hulle dit aankoop.”
Onkruide ding mee om vog en voedingswaarde en moet deeglik dopgehou word. Tydens die droogte kan chemiese middels ook nie optimaal deur plante opgeneem word nie. Voëls en insekte, soos sprinkane en die kommandowurm, moet ook aandag kry, sê Douw.
NÁ DIE DROOGTE
Om te keer dat boere ná die droogte onnodig duur kunsmis gebruik, moet hulle verkieslik grondontledings laat doen.
“Plante moet ná droogtestres soos nuut gevestigde weiding behandel word totdat dit volledig herstel het. Gebruik genoeg fosfor (P) vir wortelgroei en -ontwikkeling, en genoeg kalium (K) om hitte-weerstand op te bou.”
Douw raai boere aan om droogtebestuur in die toekoms deel te maak van hul algehele strategie ten opsigte van veelading en voerbasis. “Gebruik
subtropiese grasse om jou risiko te versprei. Ons kan baie lesse uit vorige droogtesituasies leer. Moenie klimaatsvoorspellings ignoreer nie,” sê Douw.
Boere in die binneland wat bewaringslandbou toegepas het, kon tydens die seisoen 2015-’16 steeds oeste afhaal.
“Grond moet dus nooit leeglê
nie sodat die vog bewaar kan word. Dit sal ook verdere verliese aan die bogrond voorkom en dekgewasse sal deur die veekomponent benut kan word.”
Droogteverdraagsame gewasse dwing die boer om na lae bedryfskoste te kyk vergeleke met hoë risiko’s. “Gebruik eerder sorghumkuilvoer as mieliekuilvoer,
en gebruik eerder lusern en tef as jou hooi-opsie.”
Die strategiese aanplantings van eenjarige voergewasse as korttermynoplossings kan ook oorweeg word.
“Boere moet hul besproeiing vroegtydig aanpas.
“Gebruik die besproeiingswater eerder op vrugbare grond as op swakker lande.
“Moenie heeltemal ophou om bemesting te gee nie, want voldoende stikstof verbeter die doeltreffende gebruik van water in plante.”
NAVRAE: E-pos: info@ barenbrugsa.co.za; tel: 021 979 1303.