DIÉ BOERE SKRIK NIE VIR ’N PAP EKONOMIE
Die meeste Suid-Afrikaanse boere is tans maar katvoet om in grond of verbeterings te belê, maar nie die twee ondernemings Piet Citrus en die Green Nut Farm Co nie. JASPER RAATS berig.
SUID-AFRIKAANSE maatskappye se kontantreserwes is tans op rekordvlakke te midde van beleidsonsekerheid, ’n onstabiele politieke klimaat en krediet-afgraderings. Volgens die Universiteit van Johannesburg se sentrum vir mededinging, regulering en ekonomiese ontwikkeling beloop die 50 topmaatskappye op die JSE se reserwes nagenoeg R1,4 triljoen.
Maar in Marble Hall en Witrivier is twee landboumaatskappye besig om miljoene rande in hul besighede te belê.
By Marble Hall het die maatskappy Piet Citrus pas ’n pakhuis met ’n vloeroppervlak van byna ’n hektaar voltooi, terwyl die Green Nut Farm Co pas by Witrivier begin bou het aan ’n makadamia-verwerkingsaanleg van 10 000 m2.
“Ons kyk nie die realiteite van die ekonomie en onsekerheid oor landboubeleid en eiendomsreg mis nie, maar ons kan ons nie daarteen blind staar nie,” sê mnr. Piet Engelbrecht van Piet Citrus. “Daar gebeur ook konstruktiewe goed in Suid-Afrika en ek verkies om daarop klem te lê.”
Hysêas’nmenswagviromstandighede om perfek te wees vir belegging, sal jy nooit belê nie en nooit vooruitgaan nie.
WERKSKEPPING
Meganisasie in Piet Citrus se nuwe 7 000 m2-pakhuis is doelbewus laer gehou as wat moontlik is in dié bedryf sodat die uitbreiding werk kan skep.
Engelbrecht meen ofskoon die tegnologie in die pakhuis se nuwe sorteermasjien help om die gehalte van sy uitvoervrugte te verseker, speel die menslike faktor steeds ’n sleutelrol in sy sukses. “Vir die masjien kan alles dalk reg lyk, maar ’n goed opgeleide pakker sien soms goed wat die masjien se kameras en sensors miskyk.”
Die nuwe sorteermasjien het wel heelwat breër verpakkingslyne en maak dit moontlik om meer verskillende klasse en groottes vrugte gelyktydig te verpak.
Die ekstra pakvermoë wat die pakhuis by die boerdery toevoeg, het Engelbrecht ook genoodsaak om 150 ekstra plukkers vir die pluktyd in diens te neem. Saam met die permanente poste vir die pakhuis se bestuur en onderhoud is daar nou 400 nuwe mense by Piet Citrus werksaam.
‘VIR DIE TOEKOMS’
By Witrivier het die Green Farms Nut Company onlangs begin bou aan Suid-Afrika se grootste makadamia-verwerkingsaanleg. Die eerste fase sal na verwagting betyds vir volgende jaar se oes voltooi word.
Die eerste fase sal die bestaande aanleg se verwerkingsvermoë met 40% verbeter van 5 500 ton tot 8 000 ton neute volgende jaar. Met die finale fase voltooi sal die aanleg meer as 80 000 ton neute in ’n seisoen kan hanteer.
Wat vloerspasie betref, word die huidige aanleg van 3 000 m2 tot 10 000 m2 vergroot met moderne tegnologie, wat die nuutste sterilisasietegnieke insluit.
“Ons belê in hierdie besigheid vir die lang termyn,” sê mnr. Alex Whyte, Green Farms se hoofbestuurder. “Ons gaan ons besigheid saam met die makadamiabedryf bou. As ’n mens na die aanplantingstempo kyk, dink ons dit is noodsaaklik om ons verwerkingsvermoë uit te brei vir die volhoubare groei van ons bedryf en die kwekers.”
Volgens die Suid-Afrikaanse Makadamiakwekersvereniging (Samac) het nuwe makadamiaaanplantings die afgelope vier jaar verdriedubbel. In 2013 is 1 250 ha se nuwe boorde aangelê en verlede jaar was dit 3 870 ha. Suid-Afrika het tans 28 000 ha se makadamiabome. Die meeste nuwe aanplantings is in Mpumalanga.
Whyte sê daar is aanduidings dat die nasionale oes van neutein-die-dop teen 2020 op 64 000 ton sal staan, teenoor verlede jaar se 38 500 ton. “Om dié astronomiese toename in die aanbod te absorbeer móét ons ons verwerkingsvermoë uitbrei en terselfdertyd ons produkbemarking en waardetoevoeging verbeter.”