Maak wins met goeie beplanning
Plase is dalk afgeleë, maar boere leef en werk nie in afsondering nie. Hulle moet verskeie veranderlikes, soos die klimaat, ekonomie en politiek, in ag neem. ’n Suksesvolle boerdery in wisselvallige tye getuig van ’n boer se kennis van al sy koste.
Boere is gewoond daaraan om elke dag hul werkswyse aan te pas om wisselende weerstoestande op kort termyn en veranderende klimaatspatrone op lang termyn te bestuur, sê mnr. M.C. Loock, senior bestuurder van landboubesigheid by Standard Bank.
“Hulle het nog altyd in ’n omgewing gewerk waar markte en pryse voortdurend en sonder waarskuwing verander. Hulle is ook gewoond daaraan om voortdurend hul finansies te hersien, hetsy vir insette, toerusting of kapitaaluitgawes.”
Boere se aanpasbaarheid word in die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye se ekonomiese oorsig vir 2015’16 vervat.
Die oorsig dui aan dat die bruto boerderyinkomste uit alle landbouprodukte teenoor die vorige jaar met 12,7% toegeneem het. Ondanks kwaai droogtetoestande wat produksievolumes met 2,8% laat daal het, het die netto boerderyinkomste beduidend met 26,6% verhoog.
RUILVOET VERBETER
Die prys wat boere vir hul produkte gekry het, het met 16,8% gestyg, terwyl die pryse vir insette, soos masjinerie en werktuie, materiaal vir die opknapping van infrastruktuur en dienste, met net 6% toegeneem het. Dit het meegebring dat die plaaslike ruilvoet met 9,5% verbeter het van 1,05% in 2015 tot 1,15% verlede jaar.
“Hoewel baie faktore tot hierdie gunstige uitkoms bygedra het, is boere se vermoë om terug
te bons een van die belangrikstes,” sê Loock.
“Die grondslag van goeie beplanning is om jou koste te verstaan. As jy weet hoeveel jy moet bestee om jou produk op die mark te kry, weet jy outomaties watter prys jy nie kan bekostig om te aanvaar nie.”
Termynkontrakte stel boere in staat om die prys lank voor die verkoop van die produk te bepaal.
“Dit help in der waarheid met beplanning, want jy kan voor die tyd jou koste bepaal en dit dan laer bestuur.
“Deur eerder jou insette aan die einde as aan die begin van ’n seisoen te koop, kry jy die laagste moontlike pryse en ’n presiese idee van die laagste prys wat jy vir jou produk kan aanvaar as die komende seisoen moeilik gaan wees,” sê Loock.
Hy beveel aan boere moet rondkyk vir die beste pryse aan die einde van die seisoen.
VERGELYK PRYSE
“Moenie net van jou gewone verskaffer koop sonder om pryse te vergelyk nie. Hoe meer mededinging jy onder verskaffers skep, hoe groter is die waarskynlikheid dat jy winskopies gaan kry.”
Wanneer boere soveel koste as moontlik – so vroeg as moontlik – vasgemaak het, moet hulle hul eie inkomste vaslê via kontrakte en dan enige uitstaande veranderlikes met verskansing dek.
“Met kontrakte weet jy reeds voordat jy aanplant dat jou pryse jou koste gaan oorskry en dat daar ’n wins sal wees. Dit maak dit ook makliker om produksie finansiering te kry. Dit is egter belangrik om ’n deel van jou produk terug te hou om aan die einde van die seisoen te verkoop wanneer voorraad opdroog en kopers premiumpryse sal betaal,” sê Loock.
Bedryfskoste, soos brandstof, en ander faktore, soos die wisselkoers, kan nie vasgemaak of te ver vooruit voorspel word nie. Weerpatrone word ook ál meer onvoorspelbaar en ekstreem.
“Maak in jou beplanningsfase voorsiening vir scenario’s wat alle moontlike veranderlikes insluit wat jou onderneming kan beïnvloed. Bou prysvlakke in waarteen jy jou produksieplan moet heroorweeg om betyds ongunstige resultate te temper. Dié proses sal jou ook insig bied in maniere waarop jy jou onderneming behoort te diversifiseer sodat jy die vermoë het om volhoubaar te wees.
“Wees egter versigtig om prysseine as ’n rede te gebruik om jou produksie lukraak te verander. Net omdat die prys van aartappels dié maand die hoogte inskiet, beteken nie dit sal hoog bly totdat jy kans gehad het om te plant en te oes nie.”
GROEN KRAG
Wisselvalligheid het ’n invloed op plaasvlak. Die uitwerking daarvan kan wel met die gebruik van hernieubare energie en ekointensiewe landbou verminder word.
“Jy verminder koste deur beheer te neem oor jou eie energieverskaffing, terwyl jy jou afhanklikheid van buiteorganisasies verhoog,” sê Loock.
“Statistieke dui aan dat boedery steeds winsgewend is. Deur te beplan en veranderinge te maak, kan jy verseker joune bly so.” NAVRAE: Webwerf: www.standardbank.co.za, 011 636 6162.
Die waarde van kapitaalbates in die landboubedryf het met 8,5% gestyg.