BELASTING OF DIEFSTAL?

Dit kom al geruime tyd aan. Die gesukkel met die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID). Ek sal weet. Ek moes ses jaar wag en meer as honderd onthutste oproepe maak voor ’n inkomstebelastingvoordeel wat my ooglopend moes toekom, uiteindelik terugbetaal is (’n paar duisend rand was egter nog kort).

Persoonlik verontreg was dit vir my die eerste aanduiding dat alles nie heeltemal pluis is by die SAID nie.

Vir boere is die verregaande gesukkel met BTW-terugbetalings nou al geruime tyd aan die gang. Toe ons die storie anderdag weer aanroer, is ons vermoedens met die eerste twee oproepe bevestig.

Vir Johan Blomerus, ’n mielieboer van die plaas Wonderfontein by Kroonstad, is sy BTW- en dieselrabat-eise ’n “nagmerrie” (bl. 25).

Seugnet Engelbrecht, ’n lusernboer en vervoerkontrakteur van Brits, sukkel al sedert einde Februarie om haar BTW-terugbetalings te kry en het nou ’n amptelike dispuut met die SAID verklaar.

Wat ter sprake is, is die kontantvloei van ondernemings wat mense in diens neem in ’n land waar 7,5 miljoen mense van 18 tot 35 jaar oud werkloos is. En dít ondanks ’n resessie en arbeidswetgewing wat enige aanstelling ’n waagstuk maak.

Dit maak ’n mens bitter kwaad. Soos die dag toe Tom Moyane, kommissaris van die SAID, se lyfwagte die hardwerkende, slim Vlok Symington in ’n raadsaal vaskeer en dié senior SAID-bestuurder probeer intimideer. Vlok het heldhaftig vasgeskop en video’s die hele wêreld vol gestuur, maar uiteindelik het ’n hele klomp kundige mense die SAID ná hierdie onsmaaklikheid verlaat.

Intussen stop die SAID stilletjies allerhande gate toe — asof ’n private burger nie die reg het om welvaart op te bou nie. Daar is sy voortdurende aanslag op familietrusts en die onlangse verstelling dat tot 41% belasting (dit was altyd net 15%) nou gehef kan word op sekere dividende wat aandele-aansporingskemas uitbetaal. Dít ondanks armes wat gelukkig genoeg is om deur bemagtigingspogings aan sulke skemas te behoort en nou ook onnodig gelooi word.

Die SAID verkies dat dié swaarverdiende geld eerder oorhandig word aan ’n staat wat dit met asemrowende onverskilligheid verkwis. Soos die sowat R100 miljard wat Pravin Gordhan beweer Suid-Afrika reeds verlaat het. Dit is R100 000 000 000 wat effektief gesteel is van mense soos Johan Blomerus en Seugnet Engelbrecht.

Dié stropery skeel die SAID egter min. Sandile Memela, woordvoerder, probeer heel vroom paai: “Die omstandighede van elke saak en die tydperk vir die terugbetalings moet in ag geneem word.”

Onsin! Hou op om ons vir die gek te hou. Besighede word gewurg deur ’n vuisvoos ekonomie wat regstreeks verband hou met ons uiters swak politici, en nou moet hulle nog SAID-houe ook trotseer.

Genadiglik is daar in Suid-Afrika altyd ’n ligpunt. Soos die storie van Kosie van Zyl, ’n boer van Kinross. Verlede week is hy in Witbank by ’n verkeerslig deur ’n man met ’n Okapimes van sy selfoon “verlig”. Toe hy sy vrou later van iemand anders se selfoon bel, laat weet sy hy kan sy foon by die plaaslike taxistaanplek gaan haal.

Blykbaar het die insittendes van ’n taxi die roof gesien, die selfoondief aangekeer, hom goed pak slae gegee en toe Kosie se vrou gebel. By die taxistaanplek is Kosie deur ’n juigende skare ingewag. Sy foon is oorhandig en daar is toe, in daardie unieke SuidAfrikaanse tradisie, vir ’n ou koeldrankie gevra. Kosie het toe maar R400 getrek. ’n Informele belasting, maar ten minste kry jy iets in ruil daarvoor.