NAVORSING NODIG OOR MEER AS NET HEUNINGBYE
In Suid-Afrika word bestuiwingsbestuur tot heuningbye beperk, maar ander byespesies kan ook in die nabye toekoms ’n rol in die landbou begin speel.
Bye, waarskynlik die belangrikste bestuiwers van landbougewasse, is ook belangrik om biodiversiteit in natuurlike veld te handhaaf. ’n Mens kan egter nie van een soort bestuiwer verwag om dié rol te vervul vir al die verskillende gewasse se blomme, asook wildeblomplante nie. Benewens die sowat 1 000 verskillende byespesies is daar baie ander soorte bestuiwers, soos kewers, vlieë, voëls en motte.
Landboukundiges weet lank reeds van die groter doeltreffendheid van alternatiewe bestuiwers op party gewasse, maar in SuidAfrika is nog te min navorsing gedoen om dié bestuiwers te bestuur.
Suid-Afrikaanse boere behoort meer bewus te wees van die waarde van nie-heuningbye as inheemse bestuiwers. ’n Groter bewustheid en meer kennis van nie-heuningbye sal help om hul voortbestaan te verseker.
As die Regering internasionale inisiatiewe, ooreenkomste en beleidsriglyne ernstig opneem, sal dit tot toepaslike navorsing oor dié organismes lei.
Landbou-ondernemings, wetenskaplike finansieringsagentskappe en die Regering behoort in die algemeen meer in navorsing oor bestuiwers te belê.
VERSKILLENDE NESTE
Om bye te kan beskerm, moet belanghebbendes nie net weet watter kos hulle nodig het nie, maar ook wat hul broeibehoeftes is.
Slegs ’n paar byespesies is sosiaal en het neste, soos heuningbye s’n. Dit sluit mopani-bye in, wat hoofsaaklik in Limpopo, Mpumalanga en die noorde van KwaZuluNatal voorkom.
Byna alle ander bye is alleenlopend. Die meeste van hulle is myners en grawe tonnels in die grond, terwyl houtbye gate in dooie hout boor.
Blaarsnyerbye, wolbye, pleisterbye en harsbye gebruik ander insekte, waaronder houtbye, se bestaande gate in hout of die grond.
Alleenlopende bye gebruik stukkies blare, plantvesels, modder of hars om broeiselle in hul aangenome tonnels af te sonder.
Wolbye, pleisterbye en harsbye bou ook ontblote neste.
BOEREKANHELP
Omdat bye die landbou op lang termyn bevorder, behoort hulle op plase beskerm te word. Drs. Sarah en Fred Gess, afgetrede navorsers van die Albany-museum in Grahamstad, het wyd navorsing gedoen oor boerderypraktyke wat byegetalle en -diversiteit benadeel.
Ditsluitin:
Die gebruik van insekdoders. Vertrapping weens oorbeweiding (myners bou nie neste in vertrapte grond nie), en selektiewe weiding. Ontbossing en die verwydering van droë hout. Die verlies van beskikbare water en modder deur drooglegging, kanalisering en besoedeling. Die verlies aan natuurlike plantegroei (waaronder ontbossing en die verspreiding van indringerplante). Die handhawing van natuurlike deurgange en walle, veral dié sonder plantegroei, sal help om nadelige invloede van boerdery op bye te verlig, en die verskaffing van hout met gate van verskillende groottes wat daarin geboor word, sal bye lok.
Oor laasgenoemde kan ’n mens by www.beehotels.co.za meer lees.
— CONNAL EARDLEY NAVRAE: Dr. Connal Eardley is ’n navorser van die afdeling biosistematiek by die Landbounavorsingsraad se Instituut vir Plantbeskerming. E-pos:
EardleyC@arc.agric.za; tel. 012 808 8000.