GEVALLESTUDIE IN NOORDWES
Die westelike produksiegebiede het ’n aantal uitsonderlike, uitdagende jare agter die rug, wat van ernstige droogtes en lae opbrengste tot swak pryse weens surplusse wissel.
In Noordwes het die boere in 2012, 2013, 2015 en verlede jaar droogtes gehad, asook lae mieliepryse in 2014 en vanjaar.
Die BFAP bied in sy verslag ’n gevallestudie van só ’n swak scenario op ’n prototipe-plaas in Noordwes aan om die finansiële implikasies te toon. Dit wys die rendement op belegging, herstel in kontantvloei ná die droogte verlede jaar en ’n risikosimulasie op die waarskynlikheid van ’n positiewe kontantvloei, gegrond op alternatiewe moontlikhede vir opbrengs en prys.
Die aanname is dat die boerdery hoofsaaklik wit mielies en sonneblomme verbou, maar sluit ook ’n lewendehawe-komponent in. Vir verlede jaar word die opbrengs van wit mielies as 1,63 t/ha en sonneblomme as 1,15 t/ha (die werklike opbrengste) geneem. ’n Sleutelaanname is dat meer hektare vanjaar beplant is. Die vertrekpunt is ook dat die plaas vanjaar met ’n negatiewe kontantvloei binnegegaan het.
LAER BRUTO MARGES
Die BFAP se ontleding toon dat, ondanks die hoër mielie-oeste vanjaar, heersende plaashekpryse selfs laer bruto marges as verlede jaar veroorsaak. GRAFIEK 3 illustreer die finansiële druk weens ’n kombinasie van lae opbrengste en pryse die afgelope jare. In 2013 en 2015 was die netto plaasinkomste negatief en die rendement op die belegging het insetinflasie slegs in 2012 geklop. In die toekoms word ’n gunstiger inkomste verwag.
GRAFIEK 4 illustreer die herstelontleding van die plaas se kontantvloei ná die onlangse droogte. Dit beklemtoon die belangrikheid van bemarkingstrategieë met ’n vroeë bemarkingscenario met kontantvloei-implikasies vanjaar. In albei scenario’s word aanvaar dat die oordragskuld nie in mediumtermyn-alternatiewe gestruktureer is nie. Die basislyn-kontanvloeiscenario is gegrond op ’n plaashekprys vir mielies van R1 575/t vanjaar. Die projeksie toon dat die kontantvloei eers in 2019 positief sal word. Die alternatiewe scenario is gegrond op ’n plaashekprys van R1 750 weens ’n vroeë bemarkingstrategie. Dit toon dat die kontantvloei aan die einde van aanstaande jaar se oes sal herstel.
“’n Vroeër bemarkingstrategie kan egter riskant wees indien die oes weens ’n droogte nie realiseer nie, soos verlede jaar gebeur het. Dit is belangrik om daarop te let dat die vlak van oordragskuld na vanjaar tussen boerderye sal wissel, wat impliseer dat die herstel van die kontantvloeiposisie vinniger kan herstel,” lui die verslag.
GROOT ONSEKERHEID
Die risikosimulasie op die waarskynlikheid om ’n positiewe kontantvloei te genereer in GRAFIEK 5 verantwoord die onsekerheid in die produksieen prysomgewing gegrond op historiese opbrengste en pryse. Die grafiek is soos ’n verkeerslig. Die groen dele toon die persentasie uitkomste waar die kontantvloei positief is. Die rooi dele toon waar dit negatief is.
Soos verwag, is die kontantvloei vir verlede jaar en vir vanjaar negatief. Vir aanstaande jaar is dit grootliks negatief. Vanaf 2019 is die waarskynlikheid van positiewe kontantvloei groter.
Die BFAP se gevolgtrekking is dat die westelike produksiegebiede méér onstuimige toestande as die ander produksiegebiede in die somerreëngebied ondervind. Die streek is nietemin in staat om die hele Suid-Afrika se posisie van ’n tekort in ’n surplus te verander, wat dan pryse laat daal. Die gevallestudie toon ook dat dit vir die streek se boere langer duur om hul kontantvloei te verbeter.
Ondanks die verwagte herstel in die finansiële beskouing ná aanstaande jaar bly dit noodsaaklik vir boere om hul produktiwiteit te verbeter om sodoende vir lae pryssiklusse en insetkoste-inflasie te vergoed. Boere moet ook groter doeltreffendheid op plaasvlak nastreef, oordragskuld korrek struktureer om kontantvloei te help, ingelig bly oor markontwikkelings op plaaslike én internasionale vlak, die beste bemarkingstrategieë gebruik wat gegrond is op beskikbare inligting, en risiko’s verlaag.