Briewe
Die berig “Hier wil staat plase onteien” (LBW, 29 September) oor die ses plase wat moontlik onteien gaan word, het weer ’n vraag by my laat opkom wat al lank in my kop draai. (Verskoon my asseblief indien ek dalk die antwoord iewers gemis het.)
Waar mense deur regstellende aksie hul werk verloor, word hulle vergoed vir hul “opoffering”. Skeidingspakkette word aangebied om te vergoed vir die mens se verlies aan inkomste, ensovoorts. Die pakkette word bereken teen minstens twee weke se salaris vir elke jaar diens (teen die huidige salarisskaal). Hulle word dalk uitbetaal tot by aftree-ouderdom om hul pensioen te beskerm en word “ingekoop” by mediese skemas.
In die geval van boere word ’n waardasie van die grond gedoen en die boer moet dit aanvaar. Dit is bloot vergoeding vir sy eiendom (indien die waardasie regverdig is), maar wat kry hy vir sy verlies aan inkomste of vir sy jare “diens”?
Die sommetjie is nie so eenvoudig nie omdat ander faktore in die landbou geld. Byvoorbeeld, die inkomste is dalk tans nie wat dit kan wees wanneer bome in volle produksie kom nie. Daar kan ook infrastruktuur wees wat nog nie ’n opbrengs op die belegging daarin gelewer het nie.
Word daar na die boer gekyk wanneer sy grond gekoop of onteien word?
Almal skree “menseregte” indien iemand te na gekom word. Word die boer nog as ’n mens gesien? Wat van sy opofferings, sy risiko’s, sy inisiatief om ’n plaas of onderneming te vestig, sy inkomste en sy toekomsdrome wat van hom ontneem word?
Verdien die boer nie ook vergoeding vir sy harde werk nie? Wat van sy “pensioen”, wat in baie gevalle in sy plaas opgesluit is, en sy mediese versorging in die toekoms? Waar gaan hy woon, kan hy dit bekostig om weer grond te koop en is hy fisiek in staat om weer iets op te bou?
Of word hy beskou as iemand wat maar geviktimiseer kan word? Dié vrae bly opkom . . . ERNST VOGT Brief per e-pos ontvang.