Landbouweekblad

Wat is ’n onafhankli­ke trustee?

Hoewel die Suid-Afrikaanse trustreg nie ’n onafhankli­ke trustee vereis nie, het die belastingg­aarder dalk ander idees. Familietru­sts het egter ’n paar opsies om te verseker hulle bly binne die reëls.

- Nico van Gijsen is lid van Fisa en besturende direkteur van Finlac, ’n onafhankli­ke finansiële­risiko-bestuursma­atskappy. NAVRAE: Nico van Gijsen, e-pos: nico@finlac.com; tel. 021 461 2067.

Asof dit nie genoeg is dat Jan Taks homself al byna as ’n bykomende (en hebsugtige) begunstigd­e in trusts ingewurm het nie, kom daar nou ’n nuwe vereiste: Dié van “onafhankli­ke trustee”. Bestaan daar so iets? Die naaste wat ons aan ’n “onafhankli­ke trustee” kom, na my mening, is dalk waar trustmaats­kappye testamentê­r as trustees aangestel is om bates namens begunstigd­es te bestuur. En in die geval van die algemene sogenoemde familietru­st? Nee wat, ek twfyel. Hoe “onafhankli­k” kan enigeen wees as hy of sy afhanklik is van die trustoprig­ter se goedgesind­heid?

Ja, daar is uitsonderi­ngs, maar dit is min. In die Suid-Afrikaanse trustreg is daar in elk geval geen vereiste vir ’n onafhankli­ke trustee nie.

GOEDGESIND­HEID

Daar is twee kernvereis­tes vir ’n trustee. Eerstens word hy of sy aangestel met die fidusiêre verantwoor­delikheid oor eiendom namens en in die belang van ’n derde party (die begunstigd­es). Tweedens moet daar ’n onderskeid wees tussen die beheer oor en die genot van trustbates.

Jy kan dink dat as pa, ma, broer en sus almal sowel trustees as begunstigd­es is, die trust eintlik net ’n manier is om die voordele te bekom wat deur die trustvorm moontlik gemaak word. Intussen gaan sake egter nes voorheen voort.

Dit is hierdie toedrag van sake waarteen ons howe toenemend uitsprake lewer. Ek meen dit is veral in die lig van die Appèlhof-uitspraak in die saak Land Bank vs. Parker dat die probleem van “onafhankli­ke trustee” na vore tree.

Paragraaf 35 lui: “Die Meester behoort in die nakoming van sy statutêre funksie te verseker dat genoeg onderskeid tussen beheer en genot gehandhaaf word in elke trust. Dit kan gedoen word deur aan te dring op die aanstel van ’n onafhankli­ke buiteperso­on as trustee in elke trust waar (a) al die trustees begunstigd­es is en (b) die begunstigd­es almal verwant is aan mekaar.”

Wat baie mense egter miskyk, is dat hierdie aanhaling nie ’n beslissing van die hof was (of kon wees) nie. Dit is wel wat bekend is as ’n obiter dictum, ’n sydelingse opmerking of mening van die regter. Dit is egter nietemin een waarvan beslis deeglik kennis geneem moet word.

Met respek aan die regter en ander regsgeleer­des se insette oor die onderwerp: Ek meen dat solank as wat die trustoprig­ter die trustees kan aanstel en solank as wat die “onafhankli­ke trustee” se vergoeding van die goedgesind­heid van die betrokkene­s – trustoprig­ter en begunstigd­es – afhang, gaan ons nie die probleem oplos nie. Ek sien ook geen wetsbepali­ng wat die Meester magtig om ’n “onafhankli­ke trustee” te vereis nie. Kyk wat ek hierbo sê. Wie bluf nou vir wie? Hoe lyk “onafhankli­k”?

Die Meester het egter wel die bevoegdhei­d ingevolge die Wet op die Beheer oor Trustgoed (Wet 57 van 1988) om self ’n trustee van sy keuse aan te stel.

Doen hy dit, kan ek aan die burokratie­se nagmerrie dink – om nie te praat van die teelaarde vir korrupsie nie – as elke trust ’n staatsaang­estelde trustee moet hê.

OPLOSSINGS

Wat nou? Wat kan jy doen om te verseker jou familietru­st kom nie onder skoot nie?

Ek hou van die gedagte van ’n onafhankli­ke kundige wat trustees kan bystaan met besluite, maar nie self ’n trustee is nie.

Die probleem is dat trustees gesamentli­k besluite moet neem en gesamentli­k verantwoor­delik gehou word vir die besluite.

Een kan, ingevolge ons trustreg, nie eenkant gaan staan en homself as ’n “onafhankli­ke” beskou en homself vrywaar van die gevolge van trustbeslu­ite nie. Ja, hy kan uitgestem word en hy kan dit notuleer, maar uiteindeli­k sien ek nie ’n ander uitweg in erge gevalle as dat hy sal moet bedank nie.

Dit sluit nou aan by wat in party oorsese lande bekend staan as ’n “trustbeske­rmer”. Dit is iemand wat as ’n onafhankli­ke party tot die trust toesig hou oor die aanstel en werkinge van trustees. Dit is vir my ’n beter opsie as om op ’n “onafhankli­ke trustee” aan te dring.

 ??  ??

Newspapers in Afrikaans

Newspapers from South Africa