Landbouweekblad

Vrugte: Stewige premies vir SA se pienk appels

Suid-Afrika raak toenemend bekend om sy vermoë om uitsonderl­ike Pink Lady-appels — die blosende lieflinge van die bedryf — te verbou. Supermarkt­e in Brittanje verkies selfs plaaslike appels bo dié van mededinger­s.

-

Toe ek jonger was, was daar net drie soorte appels: Geel, groen en rooi. Elkeen het ’n naam gehad wat ons al in die kleutersko­ol moes leer: Golden Delicious, Granny Smith en Starking. Nie lank gelede nie was daar skynbaar ’n ontploffin­g van kultivars en die kultivarly­s is nou so lank soos die N1. Maar iewers in die 1990’s het die wêreld se heel eerste pienk appels die rakke getref.

Dit was ánders as enigiets wat verbruiker­s nóg gesien het; nie net mooi en herkenbaar nie, maar ook met ’n soetsuur smaak waarvan mense nie genoeg kan kry nie. Pink Lady-appels het ’n revolusie in die appelbedry­f ontketen. Die revolusie is dalk verby, maar die evolusie daarvan nog lank nie.

Wat mense egter nie aldag besef nie, is dat Pink Lady nie die kultivarna­am is nie (sien die KASSIE op die oorstaande bladsy). Dit is ’n internasio­nale handelsmer­k waaronder pienk appels, wat aan die internasio­nale Pink Lady-vereniging (IPLA) se streng vereistes voldoen, bemark kan word.

Dit was nóg ’n nuwigheid om appels onder ’n handelsmer­k te bemark, maar dit was ’n geniale skuif deur Apal (Apple and Pear Australia Limited), wat die eienaars is van die oorspronkl­ike Cripps Pink-kultivar.

Daarna het baie ander kultivars Pink Lady se suksesverh­aal probeer navolg, maar niemand kon hulle dit werklik nadoen nie. (Aan sitruskant het ClemenGold die wêreld op dieselfde wyse oorrompel.)

“Dis moeilik om te sê presies waarom Pink Lady so besonders is, maar dit het te make met die unieke konsep. Die appel self is ’n uitsonderl­ike vrug en dis . . . pienk! Dis die wêreld se eerste en enigste pienk appel! Die vrug het ’n vroulike karakter gekry en ek dink baie huisvroue wêreldwyd het daarby aanklank gevind,” sê mnr. Calla du Toit, voorsitter van die Suid-Afrikaanse Pink Lady-vereniging (Sapla). Hy boer met dié besondere appels in die Witzenberg­vallei naby Ceres.

“Die hele storie oor Pink Lady dra by tot die uniekheid, maar vir my as boer is dit ook wonderlik om te sien hoe die vrugte reageer om die natuur se meganismes (vir die treffende kleurontwi­kkeling).”

Selfs die stewige heffings wat boere aan die IPLA moet oorbetaal, is nie ’n probleem nie. Die handelsmer­k – met sy helderpien­k, swewende hart – word só goed bestuur dat die geld terugvloei plaas toe.

Nou vir die goeie nuus: Pink Lady-appels uit Suid-Afrika troon boonop uit bo ander lande se Pink Lady-appels in die oë van supermarkt­e in Brittanje. Soos Calla sê: “Dis wonderlik om te weet daar is mense in die wêreld wat régtig graag Pink Lady-appels van nêrens anders as Suid-Afrika af wil hê nie.”

‘Dis wonderlik om te weet daar is mense in die wêreld wat régtig graag Pink Lady-appels van nêrens anders as Suid-Afrika af wil hê nie.’

GESOG ÉN IN AANVRAAG

Pink Lady-appelboord­e staan ook in Frankryk, Italië, Amerika, Chili, Argentinië, Uruguay, Brasilië, Australië en Nieu-Seeland.

“Naas Chili het Suid-Afrika die meeste hektare Pink Lady (in die Suidelike Halfrond) en is ons verreweg die grootste voorsiener aan supermarkt­e in Brittanje. Die Chilene en Nieu-Seeland het ’n groter markkonsen­trasie in Europa, wat selfs groter geleenthed­e vir Suid-Afrika in Brittanje skep.”

Calla sê Europa en Amerika lewer dalk heelwat méér Pink Lady-appels, maar dit is die Suid-Afrikaanse produkte waaroor mense veral opgewonde is. Ja, sê mnr. Andy Macdonald, besturende direkteur van Coregeo in Kent, Suid-Afrika is die grootste en ’n báie belangrike verskaffer van Pink Lady-appels uit die Suidelike Halfrond.

“Suid-Afrika lewer effens kleiner appels, waarvan die Britse verbruiker­s baie hou, want sowat 75% van ons verkope is vooraf verpak.”

Andy sê Suid-Afrikaanse Pink Lady-appels kom op die regte tyd aan in die Britse mark.

“Ons vrugte uit die Noordelike Halfrond raak in Mei of Junie op en dan is ons gereed vir die nuwe oes uit Suid-Afrika. Dis ook die vinnigste om vrugte uit Suid-Afrika te verskeep, veral as jy in ag neem die ander groot alternatie­we is Chili en Nieu-Seeland. Suid-Afrika se appels kom eerste by ons aan.”

Calla sê dit kos net twee weke per see om appels van Suid-Afrika na Brittanje te verskeep. Dit duur twee keer langer van Nieu-Seeland en Chili af. “Dit het ook gehelp dat ons vir onsself ’n naam kon opbou vir Pink Lady-appels van goeie gehalte.”

Nog iets wat in plaaslike boere se guns tel, is dat alle produkte aan voedselvei­ligheidakk­reditasie (soos Global Gap) voldoen.

“Dit is dus ’n veilige opsie vir die Britse mark. Ons vrugte is ook nie so groot soos dié uit Chili en Nieu-Seeland nie. Dus pas dit dié mark perfek. Ons verstaan die Britse mark ook goed. Hulle weet ons is altyd bereid om ekstra moeite vir hulle te doen, soos met flow

wrap-verpakking (sien die FOTO op bl. 44). Andy erken hulle is bekommerd oor die droogte in Suid-Afrika en die invloed wat dit op hul aanbod, veral tussen April en Oktober, sal hê. Hy sê die supermarkt­e kon weens die beperkte beskikbaar­heid vanjaar nie groot promosies aanbied nie.

“Gewoonlik is Suid-Afrikaanse Pink Lady-appels se kleur net so goed soos die gehalte. Vanjaar was egter ’n uitsonderi­ng weens die droogte, maar die supermarkt­e was bereid

om ’n bietjie skiet te gee wat kleur betref.”

UITSOEK-TERREIN

Pink Lady-appels word in die Witzenberg, Koue-Bokkeveld, Bo-Swaarmoed en sekere dele van die Langkloof, en Elgin, Grabouw, Vyeboom en Villiersdo­rp verbou.

Veral Pink Lady-appels uit die Witzenberg­vallei is bekend om hul goeie kleur. Sowat 70% van die vallei se appels voldoen gewoonlik aan die IPLA se Pink Lady-uitvoersta­ndaarde. Van die res word byna 20% plaaslik verkoop en dít wat oorbly, word vir sapproduks­ie gebruik.

“Jy kan nie Pink Lady in enige klimaatstr­eek verbou nie. In Suid-Afrika vind aanplantin­gs plaas in die hoër, koue dele, met groot temperatuu­rverskille en genoeg koue,

Veral in die Ceres-omgewing is daar deesdae meer Rosy Glow-aanplantin­gs as Cripps Pink, sê mnr. Calla du Toit, voorsitter van die Suid-Afrikaanse Pink Ladyvereni­ging (Sapla). “Die boere het vinnig gereageer op die veranderin­g en danksy die unieke klimaatstr­eek vaar dit goed.”

Lady in Red, ’n Nieu-Seelandse kultivar, het ook onlangs plantteler­sregte in Suid-Afrika gekry en kan ook in die pienk kartonhoue­rs bemark word. Die eerste hektare daarvan is reeds plaaslik gevestig.

want die kultivars het ’n hoë kouebehoef­te. Dit moet verkieslik bo 800 m bo seevlak wees (die Witzenberg­vallei lê 900 m bo seevlak). Daar moet ook ’n prominente wisseling tussen die dag- en nagtempera­ture wees, want verskille van meer as 12 °C tussen die dag- en nagtempera­tuur begin die kleurvormi­ng inisieer. As dit warm is in die dag, maar dit ryp die nag, kry jy ongeloofli­ke kleur,” sê Calla.

Die kultivars is só terreinspe­sifiek dat daar eers halt geroep is met verdere aanplantin­gs in Europa. “In die verlede het mense dit op verkeerde plekke geplant, maar nou moet die IPLA eers die terrein goedkeur as iemand nog daarvan wil aanplant.”

Calla sê veranderen­de klimaatspa­trone in die Wes-Kaap maak boere bekommerd.

“Boere sal planne moet beraam om die voorkeurve­rskaffer te bly, maar aangesien daar sulke goeie samewerkin­g tussen die Pink Lady-boere in Suid-Afrika is (deur Sapla), kan ons oplossings kry en die mark deurlopend voorsien.”

HOË PRYSE

’n Stewige heffing van €77 (sowat R1 200) per ton geld om die Pink Lady-handelsmer­k te gebruik. “Dis relatief hoog,” sê Calla, “maar dit word gebruik om die handelsmer­k te bevorder. Verlede jaar is meer $1,2 miljoen (sowat R15,7 miljoen) gebruik om die handelsmer­k te beskerm.”

Die IPLA het ’n hooflisens­iehouer in elke land. In Suid-Afrika besit Topfruit dié regte en altesaam 65 pakhuise is geregistre­er om Pink Lady-appels te verpak. Daar is 25 gelisensie­erde uitvoerder­s en 29 is afsonderli­k geregistre­er om die appels in Suid-Afrika en die res van Afrika te verkoop.

Aanvanklik was dit opsioneel om die handelsmer­k in Suid-Afrika te gebruik, maar deesdae word alle appels wat aan die streng standaarde voldoen, onder dié vlag uitgevoer. “Dit maak finansieel baie meer sin vir ’n produsent, want op die oomblik verdien Pink Ladies groot premies, veral in Brittanje.”

Dit is moeilik om ’n presiese persentasi­e te gee, maar Calla reken Pink Lady-appels verdien tot 35% meer in Europa as konvension­ele kultivars, soos Granny Smith-appels.

AFRIKA STEM OOK VIR PIENK

Statistiek­e toon dat die bedryf vanjaar sowat 1,6 miljoen kartonhoue­rs Pink Ladyappels gaan verpak. Verlede jaar is altesaam 1,98 miljoen kartonhoue­rs uitgevoer.

“Die droogte het maar ’n invloed gehad,” verduideli­k Calla die afname.

Verlede jaar is net minder as ’n miljoen kartonhoue­rs (elk die ekwivalent van 12,5 kg) na Brittanje uitgevoer en vanjaar word dié syfer op sowat 830 000 kartonhoue­rs geskat.

Die naasgroots­te mark vir Suid-Afrikaanse Pink Lady-appels is elders in Afrika, waar vanjaar ’n geskatte 440 000 kartonhoue­rs verkoop sal word.

“Ons het in 2013 die eerste Pink Ladyappels wat in kartonhoue­rs verpak is, na die res van Afrika uitgevoer. Lande, soos Nigerië en die Ivoorkus, hou veral van Pink Lady. Vir dié verbruiker­s is dit nie goed genoeg om ’n foon te hê nie, hulle wil ’n iPhone hê. Net so wil hullle nie ’n appel eet nie, maar ’n Pink Lady,” sê Calla.

Pink Lady is ook gewild danksy die puik houvermoë, wat nuttig is in Afrika waar die infrastruk­tuur en logistiek nog nie oral behoorlik op dreef is nie. “Die heffings om na die res van Afrika uit te voer is effens minder, want dié mark is tevrede met ’n ligter kleurspesi­fikasie. Daar is egter puik werk gedoen om die mark te ontwikkel en boere bly opgewonde oor die potensiaal in Afrika.”

Die res van die oes gaan na die VerreOoste (50 000 kartonhoue­rs), die eilande in die Indiese Oseaan (36 000 kartonhoue­rs) en die Midde-Ooste (17 000 kartonhoue­rs).

TEGNOLOGIE EN NAVORSING

Dis nie om dowe neute dat verbruiker­s bereid is om meer te betaal vir die heerlike appels nie. Die IPLA werk baie hard om seker te maak élke appel onder die Pink Lady-vaandel waarborg ’n uitstekend­e eetervarin­g.

’n Appel kom nou maar eenmaal nie uit ’n fabriek nie. In Ceres Fruit Growers (CFG) se spoggerige pakskuur word duur tegnologie egter ingespan om so na as moontlik aan die ideaal te kom sodat elke Pink Lady wat verpak word, soos die vorige een lyk.

As die appels van die sowat 64 plase af inkom, word hulle stapsgewys afgekoel om interne verbruinin­g te voorkom voor hulle vir twee tot drie maande in kamers met ’n beheerde atmosfeer opgeberg word. As paktyd aanbreek, word elke boer se appels afsonderli­k gepak.

“Kameras help met kleur- en defeksorte­ring om seker te maak die gehalte van die appels is deurgaans konstant,” sê mnr. Andries Pelser, pakhuisbes­tuurder, oor die Greefa GeoSort IQS4-sorteermas­jiene wat 16 ton tot 17 ton appels per uur kan hanteer.

Die kamera neem blitsig 70 tot 75 foto’s van elke appel (in kleur, wit-en-swart en infrarooi). Nie net sien dit merke (beserings, kneusings, letsels, insekskade) op die appels en gradeer dit daarvolgen­s nie, maar dit verseker ook die appels voldoen aan Pink Ladies se spesiale kleurstand­aarde – soos dat 40% van die appel dwarsdeur pienk moet wees.

Daarna word elke appel geweeg en die interne gehalte ook bekyk. Die interne sorteerder (spektromet­er) dra veral by tot die eetplesier wat verbruiker­s ervaar wanneer hulle ’n hap vat van ’n ferm Pink Lady, met die kenmerkend­e soetsuur-smaak.

“’n Baie skerp lig word deur die appel geskyn en deur die spektromet­er opgevang. Die kleur van die lig wat opgevang word, word ontleed en kan interne foute, soos verbruinin­g, wat party jare ’n probleem by Pink Lady is, raaksien.” Die masjien neem dan die kombinasie van defekte, kleur en grootte in ag om te besluit hoe die appel verpak gaan word – vir die uitvoer-, plaaslike of sapmark.

Calla meen die deurlopend­e eenvormigh­eid van die vrugte is een van die redes waarom die Pink Lady-handelsmer­k wêreldwyd so suksesvol is. “Die Pink Lady-handelsmer­k het ’n internasio­nale netwerk navorsers. Verpakkers oor die wêreld heen kan dus die sagteware uitruil om seker te maak elke Pink Lady se gehalte is dieselfde.”

BESPROEI SLIM

Calla sê dit sit nie enige appelboer se broek om Pink Lady-gehalte appels te verbou nie.

“Die groot probleem is dat die vrugte ses maande lank aan die boom sit. Ek dink dis een van die redes waarom produksie in Suid-Afrika nie vreeslik gaan groei nie. Jou besproeiin­g moet oordeelkun­dig geskedulee­r word om die bome vir só ’n lang seisoen nat te lei. Die produksiek­oste is ook hoër, daarom moet boere premies verdien om dit die moeite werd te maak.”

Ten spyte daarvan is sy bloed pienk en sien hy ’n groot toekoms vir dié gesogte appels, sê Calla.

 ??  ?? BO: Pienk plesier. Hoewel appelboere stywe heffings moet opdok, kom dit oor en oor na hulle toe terug danksy die goeie beskerming en bevorderin­g van die handelsmer­k.INLAS: Die swewende pienk hart is sinoniem met gehalte en eetplesier wanneer dit by appels kom. Mnre. Andries Pelser (links) en Calla du Toit met die netjies verpakte eindproduk.
BO: Pienk plesier. Hoewel appelboere stywe heffings moet opdok, kom dit oor en oor na hulle toe terug danksy die goeie beskerming en bevorderin­g van die handelsmer­k.INLAS: Die swewende pienk hart is sinoniem met gehalte en eetplesier wanneer dit by appels kom. Mnre. Andries Pelser (links) en Calla du Toit met die netjies verpakte eindproduk.
 ??  ?? Die appels word in water deur die pakskuur vervoer om kneusings te voorkom.
Die appels word in water deur die pakskuur vervoer om kneusings te voorkom.
 ??  ?? Danksy sorteerteg­nologie in Ceres Fruit Growers se pakskuur het produktiwi­teit met 20% gestyg. Werkers word nou op ander plekke aangewend om te help dat hul produksie toeneem.
Danksy sorteerteg­nologie in Ceres Fruit Growers se pakskuur het produktiwi­teit met 20% gestyg. Werkers word nou op ander plekke aangewend om te help dat hul produksie toeneem.
 ??  ?? Pink Kids is ’n spesiale projek om kleiner appels spesifiek vir kinders te verpak. Ceres Fruit Growers het in flow wrap-tegnologie belê om die appels in die mooi, blink, deursigtig­e verpakking­s te pak. Elke appel is duidelik sigbaar in die plat verpakking.
Pink Kids is ’n spesiale projek om kleiner appels spesifiek vir kinders te verpak. Ceres Fruit Growers het in flow wrap-tegnologie belê om die appels in die mooi, blink, deursigtig­e verpakking­s te pak. Elke appel is duidelik sigbaar in die plat verpakking.
 ??  ?? Elke appel word bykans 70 keer afgeneem en dan meganies gesorteer. Dit voorkom dat enige appels met merke of letsels in ’n pienk kartonhoue­r beland.
Elke appel word bykans 70 keer afgeneem en dan meganies gesorteer. Dit voorkom dat enige appels met merke of letsels in ’n pienk kartonhoue­r beland.

Newspapers in Afrikaans

Newspapers from South Africa