‘WAAK STEEDS TEEN URAANMYNE’
HULLE sal op hul hoede bly omdat daar steeds ’n werklike bedreiging is dat pogings om uraan in die Karoo te ontgin, in die toekoms hervat kan word.
Só sê aktiviste wat verheug is oor die Australiese mynmaatskappy Peninsula Energy se aankondiging dat hy teen die einde van vanjaar ontslae wil raak van sy 74%-aandeel in die Karoo-uraanmynprojek.
Die res van die aandele behoort aan sy bemagtigingsvennote Tasman Pacific Minerals en Lukisa.
Dr. Stefan Cramer van die Southern African Faith Communities’ Environment Institute (Safcei), sê Peninsula se aankondiging is wel iets om te vier, maar hulle het geen illusies daaroor nie: Daar is wél steeds mense wat ’n belang in uraan-ontginning in die Karoo het. Daardie belange bly ’n regstreekse bedreiging vir die droë Karoo se kosbare ondergrondse waterbronne.
HANGENDE AANSOEKE
Safcei het saam met boere Peninsula en sy plaaslike vennote se planne teengestaan om drie uraanmyne tussen Beaufort-Wes en Aberdeen, op Rhystkuil, Kwaggasfontein en Kareepoort, te vestig. Na wat berig word, oorweeg die Oos-Kaapse regering nou die omgewingsimpakstudie vir Kareepoort. ’n Beslissing word teen middel Desember verwag, en die Rhystkuil-aansoek s’n vroeg in Januarie.
Cramer sê Peninsula se besluit is die gevolg van normale mark- kragte. Die maatskappy is op die rand van tegniese bankrotskap en uraanpryse sal vir die afsienbare toekoms onder druk bly, wat dit moeilik maak vir die myne om gelyk te speel.
“Selfs Peninsula se aankondiging dat hy ontslae gaan raak van sy geldhonger Karooprojekte, kon nie sy aandeleprys laat herstel nie,” sê Cramer.
Toe Peninsula meer as tien jaar gelede die lisensie-aansoekproses in Suid-Afrika begin het, was die plan om uraan te ontgin met in situ-herwinningstegnologie, wat meer algemeen en kostedoeltreffend is as ’n tradisionele oopgroefmyn. Sedertdien blyk dit dié metode sal nooit kragtens Suid-Afrika se streng Nasionale toegestaan word nie, sê Cramer – des te meer te midde van die huidige waterkrisis.
Cramer waarsku egter Peninsula en sy plaaslike vennote besit steeds die omvangryke navorsing wat vir die omgewingsimpakstudies gedoen is, asook gedetailleerde ingenieurstudies en voorlopige grondwaternavorsing.
BELANGEBOTSING
Safcei is veral bekommerd dat die Russiese maatskappy Pala Investments, wat onlangs sy lenings aan Peninsula in gewone aandele omgeskakel het, gedeeltelike eienaarskap van die Karooprojek kan oorneem en Peninsula se pogings verder kan voer.
Safcei is ook bekommerd oor die onpartydigheid al dan nie van die omgewingsimpakstudies wat vir die beoogde myne gedoen is. Die verantwoordelike konsultante, Ferret Mining and Environmental Services, besit ook ’n betekenisvolle belang in die Suid-Afrikaanse mynbedryf, sê mnr. Jan Arkert, wetenskaplike raadgewer van Safcei.
Talle versoeke van dié organisasie vir insae in Peninsula se omgewingsimpak-studie-aansoeke het op dowe ore geval, sê Arkert. Die wet en regulasies stel dit duidelik dat so ’n konsultant onafhanklik moet wees en geen belang in ’n betrokke projek mag hê nie.