Die prys van swak vertroue

’n Ekonoom van die Dartmouth-kollege in Amerika het onlangs gesê korrupsie kan ’n produktiewe land op sy knieë dwing. Watter impak het dit op die landbou en spesifiek vir die mielieprodusent wat mielies teen uitvoerpryse lewer?

Suid-Afrika se ekonomiese groei raak agter, terwyl die res van die wêreld besig is om te herstel. Weens beleidsonsekerheid en die vlaag korrupsie wat die land teister, is beleggersvertroue laer as wat dit kan wees. Gevolglik verbeur Suid-Afrika beleggings in produktiewe bates. Dit verswak die land se posisie teenoor wêreldwye mededingers.

Volgens die Reserwebank kan die impak daarvan só groot wees dat die land 1 persentasiepunt van sy ekonomiese groei (die groei in die bruto binnelandse produk) daardeur verloor.

Uitvoerpryse het sedert 2015 skerp gedaal, maar intussen marginaal begin herstel. Anders as in die geval van katoen (+21%) en sojabone (+5%), is internasionale mielie- (-6%) en koringpryse (-12%) steeds laer as in 2015. Hoewel ’n mens nie toekomstige produksie-inkomste kan grond op vooruitskattings dat die rand gaan verswak nie, speel die rand se waarde wel ’n groot rol in die winsgewendheid van boerderye en produksiebesluite.

DIESELPRYSE

Die Wêreldbank se onlangse kommoditeitsvooruitskatting en risiko-ontleding dui daarop dat internasionale ruoliepryse van 2015 tot 2016 taamlik skerp gedaal het. Internasionale pryse het egter sedert verlede jaar toegeneem en gaan na verwagting volgende jaar verder styg.

Die rand kan weens toenemende beleidsonsekerheid, verhoogde regeringskuld en swak ekonomiese groei verder verswak. Die hoër ruoliepryse en swakker rand kan saam daartoe lei dat dieselpryse, gemeet aan vanjaar se gemiddelde prys, volgende jaar 9-11% duurder kan wees. Verbouingsmetodes wat die aantal bewerkings verminder sonder om produksie in te boet, sal ál belangriker word.

KUNSMISPRYSE

Internasionale prysvooruitskattings vir diammoniumfosfaat en ureum dui daarop dat kunsmispryse nie volgende jaar behoort te styg nie. Suid-Afrika is ’n netto-invoerder van kunsmis. Daarom speel die wisselkoers ’n groot rol in ’n mielieprodusent se kunsmisrekening.

Van 2015 tot 2016 het die rand met 15% verswak, waarna dit verlede jaar met 5% versterk het. Die rand kan na verwagting van vanjaar tot volgende jaar weer met gemiddeld 5% verswak. Dit is weens die beleidsonsekerheid en die waarskynlikheid van ’n kredietafgradering. Dus, indien internasionale kunsmispryse nie styg nie, sal die gelande prys van kunsmis volgende jaar waarskynlik in ooreenstemming met die rand se verswakking tot 5% hoër wees.

TOERUSTING

Masjinerie en toerusting gaan duurder word weens die swakker rand. Suid-Afrika se swak ekonomiese groei regverdig nie ’n rentekoersverhoging nie. Volgens die Reserwebank se mandaat moet die rand se waarde beskerm word, maar die inflasiekoers moet ook teen minstens 4,5% per jaar gehandhaaf word. Inflasie het tot 5,1% gestyg en dit kan volgende jaar 5% beloop.

Rentekoerse behoort volgende jaar dieselfde te bly. Let daarop dat regerings in ontwikkelde ekonomieë hul kwantitatiewe verslappingsmaatreëls begin verminder, ekonomiese groei in dié lande begin toeneem en dat van die sentrale banke aangedui het rentekoersverhogings is in die vooruitsig. Dié faktore kan druk op die Reserwebank plaas om rentekoerse te verhoog en só ’n uitvloei van geld te beperk. Wanneer beleggingsgeld uit die ekonomie vloei, soos tydens ’n kredietafgradering, kan die vraag na die rand skerp daal en dus tot ’n swakker rand lei.

Onsekerheid oor faktore soos dié noop produsente om nie langertermyn-skuldverpligtinge aan te gaan nie. Gevolglik word daar nie in produktiewe bates belê nie, terwyl ’n belegging in bates wat produktiwiteit verhoog, juis nodig is om SuidAfrika se landbou mededingend te hou teenoor lande waar produsente subsidies kry.

Gemeet aan 2015 blyk dit dat die internasionale pryse van oliesaadgewasse met ’n hoë waarde, soos sojabone, teenoor mielies betreklik gunstig behoort te bly. Die internasionale koringprys het sedert 2015 skerp gedaal en internasionale koringpryse kan volgende jaar steeds tot 12% laer wees as in 2015.

GEVOLGTREKKING

Weervoorspellings dui daarop dat Suid-Afrika vanjaar weer ’n goeie produksiejaar kan hê. Met produsente se voorneme om teen die huidige prysvlakke te plant, maar steeds vir die uitvoermark te lewer, is dit belangrik om daarop te let dat kommoditeitspryse (uitgesluit enkele gewasse, soos katoen) wêreldwyd onder druk kan verkeer.

Produsente kan verwag dat dieselpryse volgende jaar in verhouding tot kunsmispryse meer kan styg en dat geleenthede om ’n gunstige prys te verdien, hoofsaaklik deur die wisselkoers bepaal gaan word. Moet dus nie dat die geleenthede wat ’n verswakking in die rand by tye bied, laat verbygaan om minstens ’n deel van jou oes se waarde te verskans nie. Dit is een manier waarop jy tred kan hou met ’n styging in produksiekoste weens ’n swakker rand.