Vra vir Faffa
HONDSDOLHEID BY BEESTE
Hoe raak beeste in ’n kudde met die hondsdolheidvirus besmet? Beeste raak besmet wanneer ’n hondsdolbesmette dier (honde en jakkalse is die belangrikste draers) een van die kuddediere byt.
’n Verandering in normale gedrag en disoriëntasie is tipiese, vroeë siektetekens van hondsdolheid. Pleks daarvan om dus — soos normaalweg — groot diere in ’n kudde te vermy, sal hondsdol honde en jakkalse nie bang wees om tussen die diere in die kudde te loop nie.
Beeste is van nature nuuskierig en sal die diere nader wat vreemd reageer. Die dol dier sal die nuuskierige koei dikwels aanval omdat hondsdol diere gewoonlik aanval as hulle gestimuleer word. As dit gebeur, breek paniek in die kudde uit en sprei hulle uit, wat keer dat baie ander beeste gebyt word.
Dit is vreemd om meer as een of twee koeie in ’n kudde te kry wat deur ’n enkele hondsdol dier gebyt is. Selfs al byt ’n hondsdol dier meer diere, sal nie almal besmet raak nie.
Weens die brose aard van die virus buite die gasheer, is dit hoogs onwaarskynlik dat die virus van koei tot koei oorgedra sal word deur kontak met voer en waterkrippe. Dit is ook onwaarskynlik dat regstreekse kontak tussen beeste kan veroorsaak dat hondsdolheid van een koei na ’n ander oorgedra word. Dit is feitlik ongehoord dat een bees ’n ander bees sal byt.
VOORSORGMAATREËLS
Hou jou oë oop vir rondloperhonde en jakkalse op die plaas. Moenie ’n verdagte dier sonder beskermende klere hanteer nie. Beperk kosbronne vir jakkalse en rondloperhonde deur kalwers se geboorte te bestuur en ontslae te raak van nageboortes en karkasse. Moenie aasvoëlrestaurante op die plaas vestig nie, want dit lok rondloperhonde en jakkalse. Dit skep die ideale omgewing vir die oordrag van die hondsdolheidvirus wanneer diere baklei om kos in die hande te kry. Ent al jou honde in teen hondsdolheid. Dit is ’n wetlike vereiste en is die eienaar van die honde se verantwoordelikheid. Om jakkalse uit te skiet gaan nie noodwendig die situasie verbeter nie. In werklikheid kan dit ’n nadelige uitwerking hê deurdat ’n territoriale vakuum ontstaan, wat dan nuwe jakkalse na die plaas kan lok. Dit sal die ongewenste beweging van roofdiere veroorsaak.
KLINIESE TEKENS
’n Hondsdolbesmette koei toon dié tekens: Verandering in gedrag; Afsondering van die kudde; Windsluk/bulk; Sukkel om te sluk (dit lyk of ’n been in die bek of slukderm vassit); Erge spoegloop; Aggressie; Swak koördinasie; en Rukkings en vrektes.
OPTREDE
Wat moet jy doen as jy besmetting vermoed? Stel dadelik die staatsveearts in kennis. Isoleer die dier en hou dit dop. Dit gaan gewoonlik binne ’n paar dae vinnig agteruit. Waarsku personeel om kontak met die dier te vermy weens aggressiewe gedrag. Moenie jou hande in die koei se bek steek om vas te stel of ’n voorwerp vassit nie. Dit is ’n algemene fout wat begaan word en skep ’n groot risiko dat jy besmet kan raak. Dra beskermende klere en ’n bril as die dier wel hanteer moet word.
INENTING
’n Boer moet self besluit of die inenting van sy hele kudde ekonomies lewensvatbaar is nadat alle faktore van die uitbreking geëvalueer is.
Geïnaktiveerde entstowwe moet veilig wees vir diere van alle ouderdomsgroepe en in alle toestande (kyk na die vervaardiger se spesifikasies). Die eerste inenting vir kalwers word op vier maande gedoen, tensy hul moeders al voorheen teen hondsdolheid ingeënt is. In sulke gevalle word die primêre inenting op nege maande toegedien. Ná dié aanvanklike inenting word ’n skraagdosis ná een jaar gegee en daarna elke drie jaar.
Personeel word nie as ’n roetinemaatreël ingeënt nie. Hondsdolheid-entstof is duur en is nie nodig as ’n standaard-inenting nie. Met die nodige voorsorgmaatreëls hou beeste min gevaar vir mense in.
As enigiemand met die virus in aanraking kom, moet hy/sy dadelik ’n dokter gaan sien. Die tyd voor behandeling begin, is van die grootste belang omdat behandeling heeltemal doeltreffend is as dit betyds begin.
KARKASSE
’n Paar riglyne oor besmette karkasse: Bevestig die diagnose. Moenie die vleis eet nie. Moenie die vleis aan aasvoëls voer nie. Ander aasdiere mag dalk ook daar vreet en daar is ’n geringe kans dat hulle besmet kan raak deur dele van die karkas in te kry. Moenie die karkas oopsny nie omdat persone wat dit doen, ’n hoër risiko loop om besmet te raak. Dra beskermende klere as dit nie anders kan nie. Die virus word vernietig as die karkas verbrand word. Begrawe die karkas diep genoeg sodat aasvreters dit nie kan vreet nie. Ontsmet areas wat dalk besmet kon word.