Droogte: Skenkings bly instroom

NAMATE die dae langer en warmer word en die reën eenvoudig wegbly, word die skenkings van voer uit die saaigebiede al hoe meer op prys gestel deur boere in droogtegeteisterde distrikte.

Die Boere in Nood-instansie het aanvanklik die leiding geneem met dié soort hulp, maar intussen het die georganiseerde landbou, landbou- en private ondernemings en kerke ook ingespring. Van die talle voorbeelde is die swaarvoertuighandelaars Hino en Volvo wat vragmotors en bestuurders beskikbaar gestel het om voer oor duisende kilometers te karwei, die bokhaarkoper en verwerker Samil wat saam met die Sybokhaartrust gratis mielies aan Angoraboere gelewer het, die NG Kerk in Kraggakamma, Port Elizabeth, wat nie net geld ingesamel het nie, maar ook gereël het dat Milltrans, ’n vervoermaatskappy, vragte voer in die Karoo gaan aflewer.

Dit lyk asof die hulpbydraes se rimpeleffek uitkring. Die jongste voorbeeld was 30 vragmotors van Hendrik van Wyk Vervoer wat verlede week uit Delmas na die Wes-Kaap vertrek het met 1 500 bale voer wat die Neuhoff-boerdery geskenk het. Total SA het meer as R1 miljoen se brandstof geskenk.

Dit is egter nie altyd net ’n gebrek aan weiding wat probleme skep nie. Elke landboustreek worstel van tyd tot tyd met sy eiesoortige rampe, soos veldbrande en vloede, wat boere dikwels raadop laat.

Boerdery word nie makliker nie. Dit is dalk nou die tyd vir elke boer om mooi te dink oor sy rol in die samelewing en wat hy kan doen om medeboere te help as die nood druk. Dit is definitief nie die tyd om onder mekaar te baklei nie.

Pieter en Pietie Ferreira van die Wagondrift-boerdery, Hankey, in die Gamtoosvallei, is self manne wat altyd help waar hulle kan. Hulle beklemtoon dat ’n mens alles in jou vermoë moet doen om volhoubaar te kan boer, maar dat dinge soms baie vinnig en onverwags kan verkeerd loop. Dan moet jy inderhaas ander planne beraam – en dit is dikwels onmoontlik sonder die welwillendheid van medeboere.

In Pieter-hulle se geval het die vlak van die Koegadam buitengewoon vinnig gedaal en, met verdere droogte voorspel in die opvangsgebied, moes hulle iets doen om hul groot groentekontrakte met supermarkte te eerbiedig.

Terwyl hulle op hul eie grond geboor het vir water (wat hulle toe ook mettertyd gekry het), het een van Suid-Afrika se megaboere, Hannes Joubert van Habata, Kirkwood, ’n aantal hektare aan hulle beskikbaar gestel om groente te plant om die krisistyd te oorbrug met water uit die Gariep.

Pieter-hulle sê dit was nie nodig vir Hannes om hom oor hulle te ontferm nie, maar hy het nie ’n oomblik gehuiwer om te help toe hulle die situasie aan hom verduidelik het nie. Sulke onbaatsugtigheid kan gerus mos maar aansteeklik wees!

DIT WAS TOE NIE SÓ BESTEM

Die span by Profert moet soos ’n bruid voor die kansel voel wie se bruidegom koue voete gekry het. Die verligting was groot toe dit amper ’n jaar gelede rugbaar geraak het dat ’n koper uiteindelik vir die sukkelende Profert gevind is. Die ridder op die wit perd was nogal ’n sjarmante Fransman: Roullier, die maatskappy wat amper 60 jaar gelede in ’n hawedorp aan die Franse noordkus gestig is en deesdae

sy produkte in meer as 100 lande bemark.

Teen Mei, in dieselfde week as ’n baie bedrywige Nampo-Oesdag, was die nuus amptelik. Roullier en Profert gaan saamsmelt. Die enigste hekkie om nog te oorkom is die seën van Suid-Afrika se Mededingingskommissie. Dié het enkele weke gelede uiteindelik die ja-woord vir die troue gegee.

Maar, helaas. Dit was toe nie bestem nie. Roullier het op 8 November aangekondig dat hy nie meer kans sien vir die transaksie nie. Met net ’n vae verwysing na “onoorkombare probleme” in die nakoming van “voorwaardes” wat klaarblyklik vroeër gestel is.

Andersom gestel, verneem Manie, beteken dit dat die doelpale sedert Roullier se aanvanklike aanbod ’n jaar gelede gedurig verskuif moes word. Amper soos met die beoogde oorname van ’n huis deur ’n nuwe koper – die amptelike oordrag het net ’n rukkie té lank gesloer.

Dit is nie asof daar nie van albei kante hard probeer is nie. Manie weet veral die Land Bank, Profert se grootste krediteur en saam met ’n Chinese maatskappy een van twee aandeelhouers, het maande lank onverpoos agter die skerms gespook om sake te laat vlot.

Aan die ander kant verneem Manie ’n goeie skoot Franse wispelturigheid en ongeduld het dalk ook tot die handomkeer bygedra.

Ewenwel, Manie wens albei hubare partye van harte sterkte toe in hul voortgesette soektog na ’n geskikte en gewillige wederhelf. Ook ter wille van die welstand van die Suid-Afrikaanse landbou in sy geheel, sowel as die twee maatskappye se meer as 200 werknemers wat hul brood en botter moet verdien.

As nagedagte laat die hele petalje Manie net maar weer aan die geykte stelling dink: Afrika (lees hierby ingesluit: Sake doen in Afrika) is nie vir sissies nie.

ELKEEN MOET BYDRA

Prof. Mohammad Karaan, wat tot onlangs nog die dekaan van die fakulteit landbouwetenskappe aan die Universiteit Stellenbosch was, het onlangs op die Komga-skou na die rol van boere in Suid-Afrika – as ’n mislukte staat – verwys.

Hy het gesê daar is nie meer die vaardighede om Suid-Afrika as ’n funksionele staat te bestuur of die ekonomie te laat groei nie. Hy sê onomwonde die staat is besig om te misluk – óf het eintlik reeds misluk. Daarom moet boere nie eers daaraan dink om die staat halfpad te ontmoet nie. Hulle moet 80% self doen – ook wat grondhervorming betref.

As voorbeeld sê hy boere kan onafhanklik help om swart talent te ontwikkel en sinvolle grondhervorming laat plaasvind. Volgens hom is daar nie geleenthede vir swart studente die dag as hulle gradueer nie. Hy maak die ontstellende opmerking dat daar nie ’n boer, landbou-onderneming of ’n boerevereniging is wat hom vra waar hulle ’n belowende swart jongeling kan kry wat hulle op ’n suksespad kan plaas nie.

Hierdie woorde het Manie laat wonder hoe ver ons nie al op die pad van hervorming sou gevorder het as elke boerevereniging in die land net een swart student jaarliks ’n geleentheid êrens in hul distrik gebied het nie. Manie sê geensins daar word niks gedoen nie. Agri SA het juis onlangs daarop gewys dat sy bedryfsorganisasies in die afgelope boekjaar R313 miljoen aan hervormingsprojekte bestee het en daardeur 104 700 ontwikkelende boere gehelp het.

Nogtans word daar te veel op die Regering staat gemaak om dinge te doen en te min aandag geskenk aan wat elkeen self kan bydra.

EERS NET EEN BOTTELTJIE!

’n Boer uit die Namakwaland besoek sy neef in die Kaap. Hy is ’n bierdrinker en ken nie eintlik wyn nie, maar is tog nuuskierig om die Kaapse voggies op die proef te stel.

Sommer met die intrapslag, trakteer die neef hom met ’n restaurant-ete, waartydens hy instem om ’n bietjie wyn te proe. “Bring daar vir ons Twee Jonge Gezellen,” bestel die neef.

“Nee, wag,” keer die boer met sy bedenkinge oor die wyndrinkery. “Bring eers net één botteltjie!”