Inmaakboere: ‘Bid vir reën én wisselkoers’
Inmaakboere moet hulle gereed maak vir ’n moeilike produksiejaar wat waarskynlik deur kleiner vrugte gekenmerk gaan word – iets waarvoor daar tans nie juis ’n mark bestaan nie.
behoort sowat 7% by te kry in vruggrootte, dus verloor hulle sowat 18% in volume.”
Inmaakboere sal dié jaar hul heil by die wisselkoers moet soek.
Mnr. Wiehahn Victor, uitvoerende hoof van die Inmaakprodusentevereniging (IPV), meen “dit gaan ons maak of breek in die komende jaar, want hier lê ’n baie moeilike produksiejaar voor. Dit is ongemaklik en hoogs riskant om op die wisselkoers staat te maak vir jou voortbestaan, maar op kort termyn is dit ons enigste hoop,” het hy op die IPV se inligtingsdag op Robertson gesê.
Hy meen ’n wisselkoers van R14,20 per Amerikaanse dollar sal in boere se guns tel.
Wiehahn het boere aangeraai om glad nie vanjaar staat te maak op ’n pulp- en pureemark nie. “Dié mark vir perskes en pere is ’n ramp. Daar is wêreldwyd ’n ooraanbod, asook ’n lae vraag na perskepuree, veral vanuit Rusland.
“Die situasie lyk effens beter vir appelkose, want dit word ook vir konfyt gebruik.”
Intussen gaan onderhandelings oor nuwe inmaakkontrakte tussen boere en verwerkers voort. Landbouweekblad sal binnekort daaroor berig.
DROOGTE BEPAAL OES
Die appelkoosoes word vanjaar op 31 546 ton geskat – ’n goeie gemiddelde oes, maar sowat 4 000 ton minder as verlede jaar.
“Die grootste onsekerheid is maar oor die watersituasie, want appelkose word hoofsaaklik in die Klein-Karoo verbou, waar gemiddeld slegs 50% van die gewone toewysing uit waterskemas goedgekeur is.”
Wiehahn sê dit is duidelik dat boere beter omsien na hul appelkoosboorde omdat die appelkoosprys “vir die eerste keer in my loopbaan van 37 jaar” hoër is as die perskeprys. “As daar ’n watertekort is, gaan die boere eerder water vir appelkose as vir ander gewasse gebruik.”
Dit lyk of die perske-oes vanjaar op 158 115 ton sowat 12 000 ton kleiner kan wees as verlede jaar – ’n afname van 7% tot 8%. “Daar is ’n klomp optimisme in dié syfer. As dit nie reën nie, kan dit selfs swakker wees.”
Volgens Wiehahn is heelwat perskebome uitgehaal weens die droogte. Hy raai dit kan tot 150 ha (sowat 4 500 tot 5 000 ton) wees.
“Veral die Koue-Bokkeveld en die Swaarmoed-gebied naby Ceres word deur die droogte geknel, meer as die Warm-Bokkeveld en die Witzenbergvallei. Die meeste manne sê hul bome is vol vrugte en as daar water is om die oes groot te maak aan die bome, sal dit ’n goeie, vol oes wees. Die meeste boere het al straf uitgedun om die vruglading op die bome te verlig. By Ceres het boere ook reeds hul boorde opgedeel om volgens die beskikbare water te bestuur.”
Volgens hom sal boere met waterprobleme sowat 25% meer uitdun as gewoonlik. “Hulle
VRAAG NA INMAAKVRUGTE KRIMP
Wêreldwyd sukkel inmaakbedrywe weens ’n kleiner vraag na ingemaakte vrugte. Amerikaanse boere, wat hoofsaaklik vir hul plaaslike mark lewer, het vanjaar die kleinste oes in die onlangse geskiedenis afgehaal. Hoewel die land 14% minder vrugte ingemaak het, het boere tot $35 (sowat R500) per ton minder vir hul vrugte verdien.
“Hulle kry nie hul mark gebalanseer nie. Die aanbod is nie die probleem nie, die vraag is,” sê Wiehahn.
Volgens hom is daar tans ’n skema in Amerika om boere aan te moedig om sowat 1 200 ha boorde uit te haal en dit met neute te vervang. Die Amerikaanse departement van landbou het ook sowat 3 miljoen kartonhouers inmaakvrugte gekoop om aan voedselskemas (soos vir skole en tronke) te voorsien. Dit is gelykstaande aan sowat 40% van Suid-Afrika se totale produksie.
“Die ander groot faktor wat die Amerikaanse boer onwinsgewend maak, is sy arbeidskoste. Perske-produksie is hoogs arbeidsintensief en die beskikbaarheid van arbeid is onder druk weens pres. Donald Trump se arbeidsbeleid teenoor Mexiko.”
Ná twee misoeste in Griekeland is die Griekse bedryf weer op spoed met ’n goeie gemiddelde oes. Dié land het vanjaar sowat 13,2 miljoen kartonhouers vrugte ingemaak. Griekse produkte ding op dieselfde markte as Suid-Afrika mee. Boonop gaan die Grieke danksy ’n handelsooreenkoms vanaf volgende jaar inmaakvrugte tariefvry aan Kanada lewer. Dit sal hulle ’n voorsprong op die mark gee en ’n invloed hê op Suid-Afrika se verkope.
“Die Grieke gaan egter waarskynlik aan die einde van die produksiejaar met voorraad sit, want hulle het nie kontrakte gesluit vir ál die vrugte wat hulle ingemaak het nie. Gegewe Griekeland se ekonomie het hulle ook baie vrugte teen lae pryse verkoop bloot om kontantvloei aan die gang te kry.”
Volgens Wiehahn is daar nie ’n ooraanbod inmaakvrugte in die wêreld nie. Die swak vraag is die eintlike probleem.
Oor die redes waarom die vraag na inmaakvrugte krimp, sê hy: “Die wêreld-ekonomiese toestande, veral in die Eerstewêreldlande, speel ’n rol. Inmaakvrugte moet dalk eerder as ’n luukse produk gesien word. Daar is ook nog nie getoets of die gesondheidswaarde dalk ’n faktor is nie. Dalk is dit die bemarking? Of moontlik is die les dat die verbruik skuif van nageregte na ’n produk vir die voedseldiensbedryf, soos die Chinese en ander Oosterse lande dit gebruik.”
China, tans die grootste verskaffer, lewer sowat 27 miljoen kartonhouers inmaakvrugte. Dit is hoofsaaklik vir sy eie mark, maar Chinese inmaakvrugte duik toenemend in ander lande, soos Japan, op.