Parlement se ultimatum oor transformasie stel kleinboere bloot

DIE Parlement se besluit dat alle statutêre suikerheffings aan die suikerrietprodusentevereniging Canegrowers weerhou word tot eenheid in die bedryf bewerkstellig is, gaan volgens dié organisasie die mees kwesbare suikerrietprodusente, naamlik die kleinboere, die seerste maak.

Dit is Canegrowers se reaksie op die Parlement se portefeuljekomitee vir handel en nywerheid se onlangse opdrag dat die SA Suikervereniging (Sasa) se grondwet teen einde November gewysig moet word om die SA Farmers Development Association (Safda) amptelik as ’n suikerrietkwekersvereniging te erken.

Mnr. Rex Talmage, ondervoorsitter van Canegrowers, sê die vereniging werk al twee jaar lank om sodanige eenheid te bewerkstellig.

“Dit bly Canegrowers se bedoeling om die enigheid in die bedryf te beskerm.

“Ons meen dat om die boere in twee groeperings te deel, nie volhoubaar is nie weens die monopolistiese aard van die bedryf,” sê Talmage.

BEDINGING MET MEULE

Talmage verduidelik dat die geld wat uit die heffings aan Canegrowers betaal word, “op talle wyses tot voordeel van die produsente aangewend (word), onder meer om met die baie klein aantal meulenaars te onderhandel.”

In die meeste gevalle is daar slegs ’n enkele meul waar produsente hul suikerriet in ’n bepaalde streek kan lewer. Dit skep ’n monopolistiese situasie. In sulke gevalle verseker Canegrowers dat die produsente ’n regverdige prys vir hul suikerriet kan ontvang, sê hy.

Indien die boere dus nie uit een mond praat nie, kan die meulenaars dié monopolisme uitbuit.

Daarbenewens word voorligtingsbeamptes, navorsing en ontwikkeling en opleiding vir kleinboere ook deur Canegrowers se finansiering moontlik gemaak.

Safda het Canegrowers daarvan beskuldig dat hy steeds net ’n speelplek vir ou, wit mans is en dat die jaarlikse begroting van R57 miljoen vir Canegrowers nie tot voordeel van die ontwikkelende, swart boere aangewend word nie.

Volgens Talmage is daar sedert 1992 reeds meer as 76 000 hektaar suikerrietgrond aan swart burgers oorgedra. Hy sê meer as 11 000 begunstigdes binne 142 koöperasies het voordeel uit transformasieprojekte binne die suikerrietbedryf getrek.

“Produsente het reeds R640 miljoen van die R1 miljard betaal vir die koste van transformasie vir die bedryf en dit word dikwels uit die oog verloor,” sê Talmage.

‘Meer as 11 000 begunstigdes binne 142 koöperasies het voordeel uit transformasieprojekte binne die suikerrietbedryf getrek.’