Maak groter wins: Ja,jykánskape ekonomies voer

Dit is moontlik om skape ekonomies te voer in die gemengde vee- en graangebiede van die Rûens, mits dit met presisie en produksiedoeltreffendheid benader word, sê ’n landboukundige van Bredasdorp. Besef ook daar is ’n reuseverskil tussen intensivering en

Waar pas skaapboerdery by gemengde boerderye in die SuidKaap in, watter implikasies hou dit vir boerderye in om skape te voer, en wat bepaal ’n doeltref fende voerstelsel?

Dit is vrae wat mnr. André Fourie, landboukundige van Bredasdorp, onlangs op mnr. Artho Saayman se skaapdag op die plaas Platkop by Riversdal beantwoord het.

Boerdery is dinamies en boerderyneigings en praktyke verander voortdurend. Deesdae wonder produsente hoe hulle met vee tot voordeel van hul graanvertakking moet boer. “Twintig jaar gelede was die neiging dat die veevertakkings groter was as die kontantgewasse. Toe het ons gedink dat veeboerdery die risiko verlaag, maar dit was eintlik verkeerde raad wat ’n nadelige impak op die volhoubaarheid van ons stelsels gehad het.”

André sê dit beteken nie boere moet hul vee verminder nie. “Hulle moet eerder kyk hoe boer hulle met skape sodat die skaap en graanvertakking mekaar nie benadeel nie. Dis ’n fyn balans.”

PRODUKTIWITEIT

Die prys van diesel, kunsmis en veevoer het sedert 2000 met 400% toegeneem. Die pryse wat produsente vir hul produkte kry, het nie in dieselfde mate toegeneem nie, maar tog is die produsente nog daar omdat hulle soveel doeltreffender boer. “Die kans dat die kostestyging gaan afplat, is skraal, en daarom moet ons selfs doeltreffender word.”

Winsgewendheid in ’n homogene boerderygebied is swak gekorreleer met faktore soos reënval, drakrag en boerderysamestelling, sê André. “Dit het eerder te doen met die kosteverhouding en produksiedoeltreffendheid. Dit wys watter produsent kan die potensiaal van sy omgewing, vee en gewasse ten beste evalueer en produksiekoste daarvolgens aangaan. Dit is dus die produsent wat die minste sent bestee om ’n rand te verdien.”

As die produksiedoeltreffendheid onder die norme vir ’n bepaalde gebied is, kan te veel of te min insetkoste nadelig wees, sê hy.

INTENSIVERING EN PRESISIE

Boere dink sukses gaan oor intensivering by veeboerdery en presisieboerdery by graan. André meen egter daar is ’n wanpersepsie dat intensivering en presisieboerdery dieselfde ding is.

“Intensivering by skape en/of presisieboerdery by skape is twee verskillende aspekte. Deur jou skaapvertakking te intensiveer, plaas jy nog meer druk op presisieboerdery.”

Die “vyf grotes” by veeboerdery is teling, kuddestatistiek, weiding en voeding, gesondheid en reproduksie. Die sesde sintuig is die vermoë van die produsent om alles bymekaar te hou. As teling, weiding, voeding en reproduksie nie in plek is nie, is baie produsente se klagte gewoonlik “die voer is te duur”, sê André. “Dis nie die voer wat te duur is nie, dis een van die ander faktore wat ’n beperking op sy stelsel plaas.”

IS VOER TE DUUR?

Voerkoste is ’n funksie van die prys van grondstowwe, die samestelling van die rantsoen, voerinname per dag en die tydperk wat daar gevoer word. André sê die uitwerking wat die prys van die bestanddele en samestelling van ’n rantsoen op voerkoste het, is kleiner as die uitwerking van die hoeveelheid wat gevoer word en hoe lank dit gevoer word. “Boere is te gevoelig vir die eerste twee. Ek dink almal in die voerbedryf kan vir jou ’n ordentlike rantsoen saamstel, maar die tegniese kennis en ondervinding kom na vore by aanbevelings oor hoeveel voer per dag en vir hoe lank, volgens die tipe diere en die stadium waarin hulle is.” ■ ■ ■ Mnr. André Fourie het beklemtoon hoe belangrik dit vir boere is om die doeltreffendheid van aksies en uitkomste te meet.

“Jy moet begin meet hoeveel graan jy per millimeter reën kry; wat die saaiweidingsverhouding en drakrag op jou plaas is; hoeveel melk per kilogram voer gegee word; hoeveel diere bemark word per ooi gepaar in die kudde, of wolproduksie per hektaar. As jy met die produksiefaktore doeltreffend is, is jy minder uitgelewer aan prysskommelinge.”

Hy sê sy boodskap is om die regte goed op die regte tyd te voer, en in die kritieke tydperk wanneer dit die meeste saak maak. “As jy sommer net voer, gaan jy na my toe kom en sê die voer is te duur.”

Presisieboerdery by vee beteken dus jy doen alles presies. Die bydrae wat die verskillende aspekte van presisieboerdery by vee tot winsgewendheid maak as ’n persentasie van waar die kudde potensiaal tans is, is die volgende: Deur seleksiedoelwitte te verminder kan genetiese doeltreffendheid mettertyd