Gewasproduksie, of agronomie, strek duisende jare terug. Dit behels onder meer die bestuur van lande, soos gewaskeuse, grondvrugbaarheid en plantvoeding.
Justus von Liebig, ’n Duitse chemikus, het in 1840 bewys plante neem koolsuurgas uit die atmosfeer en ander voedingstowwe deur plantwortels op. Hy het stikstof as ’n plantvoedingstof geïdentifiseer en ook die “Wet van Minimum’’ geformuleer wat bepaal dat die beperkendste voedingstof eers aangevul moet word voordat daar opbrengsverhoging kan wees. Hierdie beginsel word vandag nog deur landboukundiges toegepas.
Sir John Bennet Lawes het in 1842 die vervaardiging van superfosfaat gepatenteer. In 1843 het hy die bekende Rothamstead-navorsingsentrum in Engeland begin, waar vandag steeds uitstekende navorsing oor grondvrugbaarheid en plantvoeding gedoen word.
EIE BODEM
Organiese bemesting is in Suid-Afrika al in 1652 deur Jan van Riebeeck toegedien deur sy opdrag dat die stalle twee tot drie keer per week skoonge- maak moet word om misstof vir die VOC se tuine te verskaf.
Die grondvrugbaarheid moes mettertyd agteruitgegaan het, want in 1666 het kommandeur Zacharias Wagenaar, Jan van Riebeeck se opvolger, opdrag gegee dat die eerste ghwano (voëlmis) per skip na die Kaap gebring moet word.
Die ontginning van ghwano noord van Lüderitz het in 1845 ’n hoogtepunt bereik toe altesame 450 bote daar geanker het en die ghwano deur ongeveer 6 000 mans opgelaai is.
Die eerste plaaslike kunsmisfabriek dateer van 1903 toe Safco in Durban met die vervaardiging van fosfate uit bene begin het. Aanvanklik het Kynoch springstof vir die mynboubedryf vervaardig, maar teen die einde van die Eerste Wêreldoorlog het Kynoch sy aanleg by Umbogintwini, Durban, omgeskakel om die eerste superfosfaat in Suid-Afrika te lewer.
Verskeie vervaardigers het daarna tot die mark toegetree, maar daar was veral van 1992 tot 2005 ’n grootskaalse rasionalisering en oornames binne die bedryf. Aan die einde van 2015 was daar na raming 50 kunsmismaatskappye en 70 mengaanlegte in Suid-Afrika, wat die mark uiters mededingend maak.
Dr. Johan J. van Biljon is Kynoch se hoofbestuurder van opbrengsverbeteringstelsels. kynoch.co.za www. 011 317 2000.