Wink ’n herskikking van die vleismark?
Die skerp daling in die prys van varkvleis ná die listeriose-uitbreking knou boere tans. Op langer termyn kan dit egter voordele vir die varkbedryf inhou as hy verbruikers kan oortuig om aan te hou vars varkvleis eet wanneer die situasie terugkeer na norm
Die skerp daling in varkvleispryse in Maart ná die listeriosekrisis, wat die verkope van verwerkte vleis skerp laat daal het, val saam met ’n aansienlike daling in die aantal beeste en skape wat geslag word. Dit is vanweë kuddebou wat nou op dreef kom.
Daar is ’n aansienlike afname in die aanbod van bees- en skaapvleis gemeet teenoor einde verlede jaar. Daarteenoor sit die varkboere met ’n oorskot varke nadat die vraag na verwerkte vleis skerp gedaal het. Die prys aan varkvleisboere het met sowat 30% gedaal. Laer pryse op die winkelrak begin ook nou gesien word en verskeie supermarkte het promosies aan die gang.
Die produksie van die plaaslike braaihoenderbedryf wat vars hoendervleis verskaf, veral vir wegneemete-restaurante, het ook gestagneer en hulle het hul vermoë verminder namate hulle moet meeding met sowat 46 000 ton hoendervleis wat maandeliks ingevoer word. Sowat 18 maande of langer is nodig om produksie uit te brei.
Heelwat van die varkvleis wat gewoonlik vir verwerkte produkte gebruik sou word, word tans na die vars mark verskuif. Daar skep dit nuwe mededinging en begin dit weens die lae prys markaandeel wegneem van bees- en skaapvleis – en selfs hoender- vleis. Die bees-, skaap- en braaihoenderbedryf het tans nie juis bykomende voorraad om meer vleis aan die mark te voorsien nie. Gegewe hierdie situasie is die verwagting dat varkvleis met die regte bemarking en promosies ’n groter en groeiende markaandeel gaan verkry.
In die volgende jaar of wat kan ’n verandering in markaandeel in die vleisbedryf as geheel plaasvind. Dit is sonder om die aanbod van wildsvleis in ag te neem.
EKONOMIESE GROEIFASE EN VRAAG
In die verlede is rooivleispryse deur veral twee aspekte bepaal. Die eerste is droogtes, wat die aanbod verander (meer diere word geslag, gevolg deur ’n kuddeboufase waartydens boere diere terughou). Die tweede is die ekonomiese groeisiklus, wat vraag verander.
Die afgelope agt jaar is gekenmerk deur ’n daalfase in ekonomiese groei (die Reserwebank se leidende ekonomiese aanwyser). Dit het saamgeval met droogtejare in die meeste veeweidingsgebiede, waar kuddes heeltyd verminder is.
GRAFIEK 1 toon die verloop van die beesvleisprys (klas A) en lamsvleispryse, asook die Reserwebank se leidende ekonomiese aanwyser. Die leidende ekonomiese aanwyser gee omtrent ses tot nege maande vooruit ’n aanduiding van die ekonomiese bedry- wighede in die land en het in die verlede ’n groot korrelasie met beesvleispryse getoon. Hierdie keer was dit nie anders nie.
Die ekonomie was deurlopend in ’n daalfase tydens oudpres. Jacob Zuma se bewind. ’n Mens sou verwag het dat vleispryse onder druk sou kom gegewe dat daar ook ’n droogtesiklus was en aansienlik meer beeste en skape as normaalweg as slagvee verkoop is. Tog het pryse gehou.
Die opswaai in die aanwyser het saamgeval met die begin van die reën en beter weidings verlede jaar. Die sprong in pryse is duidelik namate die ekonomiese siklus begin draai het toe mnr. Cyril Ramaphosa na vore begin tree het.
Afgesien van die Noord- en Wes-Kaap het die grootste deel van Suid-Afrika tans taamlik voldoende weidings. Voerpryse is ook taamlik laag, wat alles daartoe bydra dat die veebedryf in ’n kuddeboufase is en die aanbod van slagvee laag is. Die verwagting is dat die kuddeboufase by veral beeste ’n hele paar jaar gaan duur.
Indien Ramaphosa dit regkry om die Regering te suiwer van korrupte ANC-kaders, behoort die ekonomiese groeifase ’n paar jaar te duur. Beter groei sal die vraag na vleis laat styg. Veral die vermoëns van die beesvleisen braaihoenderbedryf gaan beperk wees.
Die varkbedryf was in ’n groeifase tot listeriose die handrem tydelik opgetrek het, en daar is verskeie nuwe sogeenhede van 5 000 elk wat volgens berigte besig is om in produksie te kom.
Daar kan verwag word dat die gewone aanbod van bees- en skaapvleis ná drie tot vyf jaar van ekonomiese groei en kuddebou na die mark sal terugkeer (in ’n ekonomiese groeifase). Dit sal help dat die mark die groter aanbod kan absorbeer en dat die pryse nie behoort te daal nie.
MINDER DIERE GESLAG, MARKVERSKUIWINGS
GRAFIEK 2 toon die slagsyfers vir beeste, skape en varke die afgelope paar maande. Die afname by beeste en skape sedert die begin
van die jaar is duidelik te sien. Volgens die administrateurs van die rooivleisheffing het die aantal beeste wat geslag is, gedaal vanaf bykans 280 000 verlede Desember tot slegs 204 000 in Maart.
Die aantal skape wat geslag is, het gedaal vanaf sowat 563 000 in Desember tot 371 000 in Maart.
Varkslagsyfers bly taamlik konstant (sowat 235 000 diere), want as ’n speenvark slaggereed is, moet hy gaan. Daar was ’n insinking in Februarie vanweë die histerie oor listeriose en slaggeriewe in Polokwane wat gesluit is. Die syfers het in Maart in ’n mate herstel en ’n mens kan verwag dat dit in April en Mei effens hoër as gewoonlik sal wees namate die groot speenvarke geslag word en die vleis teen ’n taamlike diskonto na die vars mark gaan.
Baie varkprodusente se pryse het skerp gedaal vanaf sowat R30/kg tot R18-22/kg, wat in heelwat gevalle onder die gelykspeelpunt is. Boere het boonop opgehoopte voorraad wat nou op die mark geplaas word. Gelukkig is die Suid-Afrikaanse Varkvleis produsente-organisasie ens y lede baie goed georganiseerde n gestruktureerd. Hulle is tans besig met groot bemarking s-en promosie veldtogte vir vars varkvleis en die aanduidings is dat die volumes varkvleis in die kleinhandel aansienlik begin styg.
Soos vroeër genoem, vermoed ek dat varkvleis in die volgende paar jaar aansienlike markaandeel gaan wen, na gelang van hoe vinnig die produsenteprys herstel.
GRAFIEK 3 toon die huidige produsentepryse van klas A-beesvleis, lamsvleis en varkvleis van goeie gehalte. Die grafiek toon ook die verbruik per kop van dié soorte vleis in 2016, volgens syfers van die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye.
Terwyl die verbruik per kop van beesen skaapvleis min gestyg het, het dié van hoendervleis vinnig gegroei. Die verbruik van varkvleis het ook gestyg, maar die verbruik per kop in Suid-Afrika is baie laag. In baie ander ontwikkelende lande is vark- en hoendervleis die oorheersende vleissoorte en is die verbruik per kop daarvan soortgelyk.
Wat kan ’n mens in die volgende jaar of wat verwag? Daar is baie ruimte vir groei in varkvleis verbruik. Di tis tans op produsentevlak die goedkoopste vleis per karkasgewig, maar dié bedryf doen baie moeite om verbruik in die kleinhandel te bevorder.
Ek reken die bedryf gaan herstel en dat hy ’n sterk groei in die vraag na sy produk gaan ervaar. Pryse gaan egter nie so gou herstel nie. Skynbaar is doeltreffende varkboere se gelykspeelprys sowat R22/kg. Hulle sal oorleef en is in werklikheid besig om uit te brei.