MILLENNIËRS WIL HEEL ANDER KOS HÊ
Millenniërs wil wéét waar hul kos vandaan kom. Dié groep mense van 18 tot 34 jaar oud wil weet dat hul kos veilig en naspeurbaar is, en wat die omgewings invloed van die produksie daarvan was. Blok ketting tegnologie gaan in dié opsig ’n belangrike rol speel.
Dit gaan nie vir millenniërs oor byvoorbeeld net die gebruik van plaagdoders met produksie nie, maar ook die maatskaplike omgewing waarbinne die kos geproduseer is.
Volhoubare produksie is dus vir hulle belangrik, ook dat kos nie vermors moet word nie, het me. Renee Marais, besturende direkteur van globale korporatiewe kliënte by Rabobank, op ’n konferensie van Agri SA se kommoditeits- en korporatiewe kamers in Pretoria gesê.
Sy het gepraat oor belangrike voedselneigings wat produsente kan raak.
Hoewel haar aanbieding oor neigings in Europa en Noord-Amerika gegaan het, waar die sowat 180 miljoen millenniërs die ouderdomsgroep met die grootste bestedingsmag is, het Renee gesê van die neigings kan ook na Afrika en Suid-Afrika oorspoel. Verder word baie Suid-Afrikaanse landbouprodukte na Europa uitgevoer.
Sowat 30% van die millenniërs na wie sy verwys het, eet organies teenoor 21% van Generasie X en 15% van baby boomers (mense gebore in 1940’s tot nagenoeg 1964).
Organiese kos word as gesond en volhoubaarder beskou en in Europa, waar boere staatsteun kry om organies te boer, groei dié mark met dubbelsyfers. In Amerika het organiese voedselverkope van 1997 tot 2015 twaalfvoudig toegeneem. Die saamgestelde jaarlikse groeikoers van die organiese mark was 14,8% teenoor die algemene groei van 4% van alle voedsel kategorieë. Renee het gesê veganisme groei ook sterk. Millenniërs verkies outentieke handelsmerke en handgemaakte produkte met goeie bestanddele. In Amerika verloor die meeste groot handelsmerke – buiten botter, wat groot groei toon – miljarde rande se markaandeel teenoor kleiner handelsmerke, veral ten opsigte van verwerkte voedselprodukte.
Boetiekbier is ’n goeie voorbeeld: In 2001 was dit 5% van die biermark in Amerika. Van 2010 tot 2016 het dit verdriedubbel tot 14%.
“Klein is sexy” vir millenniërs en hulle wantrou “big food” toenemend, sê Renee.
Al hoe meer mense koop hul kos aanlyn, wat deel is van die gerieflikheid s vereiste wat belangriker word. Terwyl mense wegbeweeg van verwerkte voedsel, wil hulle steeds gerieflike kos hê en daarom koop hulle voorafbereide maaltye.
Hulle koop ook maaltydpakke. Dit behels dat hulle by ’n diens inteken sodat ’n pak by hulle afgelewer word waarin daar voedsel is wat deur’ n basiese voorbereidings proses gegaan het. Die verbruiker moet bloot die gepaardgaande resep volg om die gereg verder te bak of kook.
Die verbruiker verwag vars voedsel, met vinnige aflewering en sonder vermorsing.
Renee sê die voedselketting raak dus korter en dit is hoekom produsente ’n aanlyn teenwoordigheid moet hê sodat hulle regstreeks met eindverbruikers kan kommunikeer.
Verbruikers raak al hoe meer bewus van die verhouding tussen voedsel en gesondheid.
Hulle gee baie aandag aan selfversorging en kyk dus, naas smaak en prys, ook na die gesondheidswaarde van kos.
Hul opvatting van wat gesond is, verander. Hulle gebruik minder suiker en stel belang in plantgebaseerde kos. Só verteenwoordig plantgebaseerde, melkvervangende drankies sowat 10% van dié mark.
Terwyl millenniërs baie aandag gee aan proteïen, wat steeds diereproteïen insluit, is daar ’n reuse-opwelling van belangstelling in sogenoemde “vleis” wat nie van diere afkomstig is nie.
Een van die groot voedselneigings is springmielies, wat beskou word as gesond en gerieflik. Dié mark het die afgelope vyf jaar met 50% gegroei.
’n Ander groeiende neiging is kos wat sonder sekere tradisionele bestanddele gemaak is, die sogenoemde free from-neiging.
Die belangstelling in glutenvrye kos kan die koringmark raak, terwyl bewustheid van die hoeveelheid suiker in kos beteken dié bedryf kan nie sonder meer reken op gemiddelde jaarlikse groei van 2% in sy mark nie, sê Renee.
Verskeie belanghebbendes – van die staat en die georganiseerde landbou tot omgewings inisiatiewe–werksaam om die omvang van die teenwoordigheid van die onkruid Amaranthus palmeri (Palmer amaranth of Palmer-misbredie), wat in April in Suid-Afrika bevestig is, te bepaal. Tot dusver is ’n enkele groep plante op een plaas in die distrik Douglas opgespoor en ondersoek.
Die vinnige verspreiding van A. palmeri , of in die Amerikaanse volksmond carelessness weed, oor groot dele van Amerika binne slegs 10-15 jaar hou slegte vooruitsigte vir Suid-Afrika in. Die natuurlike habitat van hierdie onkruidsoort is die droë, suidwestelike dele van Amerika.
A. palmeri word as Amerika se belangrikste en skadelikste onkruidsoort beskou omdat dit daar besonder aggressief meeding met veral eenjarige gewassoorte, soos mielies, katoen en sojabone.
Palmer-misbredie is ’n eenjarige someronkruid. Die lewensiklus van die plant word oor die lente en somer van ’n bepaalde jaar voltooi.
In ideale toestande kan Palmer-misbredie 5-8 cm per dag groei. In Amerika is ’n planthoogte van meer as 1,8 m aangeteken by plante wat twee maande tevore opgekom het. Wanneer dié onkruid toegelaat word om die hele seisoen met aangeplante gewasse mee te ding, het dit oesverliese van tot 91% by mielies en 79% by sojabone veroorsaak.
Die meeste onkruid bevolkings in Amerika het weerstand opgebou teen die manier waarop twee belangrike onkruiddoders te werk gaan. Dit behels naamlik die inhibering van die EPSPS-ensiem (glifosaat inhibeer normaalweg hierdie ensiem) en die ALS-ensiem (verskeie onkruiddoder sin die sulfonielureum- en i m id a sol i no o n groeperings inhibeer normaalweg hierdie ensiem, byvoorbeeld chloorsulfuroon, metsulfuroon, imasetapir en flumetsulam). Benewens die EPSPS- en ALS-inhibeerders, is weerstand by A. palmeri ook reeds aangemeld teen die volgende groepe onkruiddoders: dinitroanilien (bv. trifluralien), triketoon (bv. mesotrioon), triasien (bv. atrasien) en PPO-inhibeerders (bv. saflufenasiel).
A. palmeri het drastiese veranderings in gewas produksiestelsels veroorsaak en selfs sommige boerderye bankrot laat speel. Die bykomende koste om die onkruid suksesvol te bestry kan tot $100 (sowat R12 500) per akker bedra (1 hektaar = 2,47 akker). Dit is dus bykomende koste benewens die gewone onkruid bestuur s program wat gevolg word.
In Amerika word A. palmeri soms verwar met redroot pigweed (A. retroflexus), smooth pigweed (A. hybridus ook bekend as misbredie) en common waterhemp (A. rudis). Ooreenkomste tussen die drie soorte kom veral in die saailingstadium voor. Van dié soorte kom slegs A. hybridus wyd en algemeen in al die provinsies van Suid-Afrika voor. Dit kom ook oorspronklik uit Amerika.
Planteienskappe waarna opgelet moet word om tussen A. palmeri en ander Amaranthus-soorte te onderskei, is die volgende:
■ Die teenwoordigheid van haartjies op blare en stingels;
■ Enkele haartjie by blaarpunt;
■ Blaarvorm;
■ Blaarsteellengte;
■ Bloeiwyses (blomme); en
■ “Watermerk” op blare. A. palmeri se stamme, stingels en blare is glad of kaal (sonder haartjies). Die plant se blare word in alternatiewe rangskikking gedra (is nie teenoorstaande gerangskik nie) en dit het lang blaarstele vergeleke met ander Amaranthus-soorte.
Meld waarnemings aan by die Suid-Afrikaanse inisiatief vir onkruiddoder weerstand (SAHRI) aan die Universiteit van Pretoria.
NAVRAE: E-pos: dr.charlie.reinhardt@gmail.com; selfoon 083 442 3427, webwerf: www.up.ac.za/SAHRI