Koue pla Herefords min
Dit is vanjaar 101 jaar wat die Suid-Afrikaanse Hereford-telersgenootskap dié beesras in die land verteenwoordig. Mnr. Carl Miles van Dordrecht vertel hoekom hierdie ras steeds relevant en sy eerste keuse is.
Herefordbeeste se kenmerkende wit kop en goeie karkasgehalte word opgesom met die leuse “Die witgesig-winsvennoot”. Daar is egter veel meer as vleis aan dié beeste se bene. Dié Engelse bees is sedert die 19de eeu ’n bekende, veeldoelige ras uit die Herefordshire-streek. Sy goeie temperament en prestasie in ongenaakbare weer is eienskappe wat steeds geld.
FAMILIEBOERDERY
Die Miles-familie se eie landbouverhaal het al in 1883 begin toe hulle met skape, beeste en perde op die plaas Dunedin in die distrik Cathcart begin boer het. Die Kevlynn-Herefordstoetery is in 1960 deur wyle mnr. K.C. Miles begin, wat in vennootskap met sy seun, Kevin, geboer het. Kevin het die uitbreiding van die kudde bestuur tot waar dit vandag is.
Die plaas is in 1983, ná ’n eeu in familiebesit, deur die staat onteien vir die stigting van die voormalige Ciskei. Kevin en sy vrou, Linda, het na die plaas Table Hill by Dordrecht getrek van waar hulle hul suksesvolle boerderyonderneming sedertdien bedryf.
Table Hill is in die hartjie van die Stormberge, ’n hoogland-suurveldgebied wat bekend is vir sy uiterste winters. Kevin en sy seun Carl, die sesde geslag, boer saam. Die boerdery sluit die Kevlynn-Hereford- en Dunedin-Angusbeesstoetery, ’n kommersiële beeskudde, Dohne-Merino- en Dormerskape en die Dunedin-Saalperdstoetery in.
“Die voordele wat die Hereford in ’n kruisteelprogram bied, is veelvuldig. In ons koue omgewing is eienskappe soos vrugbaarheid, voeromsetting en temperament veral baie belangrik,” sê Carl.
“Die Hereford is die vrugbaarste ras gemeet aan die tussenkalfperiode, wat die kortste in die land is, volgens SA Stamboek se jongste syfers. Dit is daarom geen verrassing nie dat die kommersiële kuddes in die Dordrecht-gebied met besettingsyfers van 90-95% kan spog. Gewoonlik het dié kuddes ’n sterk Hereford-invloed. Die ras se uitstekende voeromsettingsverhouding maak dit geskik vir ’n voerkraal, maar ook om in die lente vinnig vanaf die veld te herstel ná moeilike winters.”
Hy voeg by dat die Hereford se temperament die boer moeite, tyd en onnodige arbeidskoste bespaar.
“Weens al hierdie redes boer ons al sedert 1960 met Herefords. In ons kommersiële kudde gebruik ons ook ’n Hereford-en-Angus-kruisteelprogram, aangesien dié twee rasse mekaar aanvul,” sê Carl.
PRESTASIE BO SKOU
Kevlynn-Hereford was nog nooit skougeoriënteerd nie en lê eerder klem op die verskaffing van bulle van ’n hoë gehalte aan die stoet- sowel as die kommersiële mark.
In die koeikudde is stadig beweeg na ’n meer gebalanseerde mediumraamdier wat goeie bespiering en dik agterkwarte toon.
Die gebruik van kunsmatige inseminasie het toegeneem. Bulseleksie konsentreer op geboortegemak, melk, skrotumomvang, volwasse hoogte en oogspierarea. Die speen- en jaaroudgewig van bulle moet bo die rasgemiddelde wees. Deur bulle te gebruik met melksyfers wat naby die rasgemiddelde is, word bespiering verhoog.
VROULIKE DIERE
Verse kalf die eerste keer op die ouderdom van drie jaar omdat die omgewing nie gunstig vir vroeër kalf is nie. Hierdie verse word gepaar met selfgeteelde 14 maande oue bulle.
“Ons stoetkudde word nes die kommersiële kudde behandel. Koeie kry ’n standaardproteïenlek in die winter en ’n fosfaatlek in die somer. Die koeikudde het nie plek vir passasiers nie,” sê Carl.
“Enige koei wat ’n kalf van minder as 40% van haar liggaamsgewig speen, word uitgeskot. Die kudde se gemiddelde is 44%, en ons is besig om hierdie syfer te verbeter. Die ideale koeigewig in ons omgewing is 500-520 kg.”
SLAGPERSENTASIE
Mnr. Ian Walsh, stigter van die Falkirk-indeks in Nieu-Seeland, skandeer sedert 2014 jong bulle se karkasse by Table Hill. Hy is die afgelope tien jaar betrokke by die boerdery se Dohne-Merino-kudde waar skandering die gemiddelde uitslagpersentasie van Table Hill se vet lammers help verhoog het van 44,5% tot 49%. “Ons wil dié verbeterings in ons beeskudde se gemiddelde uitslagpersentasie dupliseer,” sê Carl.
VEILING
Die Table Hill-bulveiling word sedert 1999 jaarliks in September gehou, waartydens 45 geharde, twee jaar oue mediumraam-Hereforden -Angusbulle aangebied word. Bulle is veldgrootgemaak, en voor die veiling word hulle op ’n hoë-energierantsoen afgerond. Dié bulle het reeds hul potensiaal op veldweidings bewys.
Net die taaiste diere word vir die teelprogram gekies. Dié wat nie die harde winters kan deurstaan nie, word uitgeskot.