Aartappelboere myn nie Sandveld se ‘wonderwerkwater’
AARTAPPELBOERE in die Sandveld oorbenut nie die streek se grondwater nie, sê ’n waterkonsultant wat al 20 jaar lank in dié omgewing werk.
Volgens mnr. Julian Conrad, ’n onafhanklike waterkonsultant van die geohidrologie-maatskappy GEOSS, word die Sandveld die afgelope drie jaar deur droogte in die gesig gestaar. In 2015 én in 2017 is minder as die helfte van die gemiddelde reënval (sowat 284 mm per jaar) in die hart van die Sandveld aangeteken.
Aartappelboere kry dikwels die skuld dat hulle grondwater, wat waarskynlik van die Piketberg afkomstig is, uitput. Die streek was tradisioneel bekend vir aartappelverbouing, maar onlangs het boere ook begin om onder meer sitrus, groente, tafel- en wyndruiwe daar te vestig.
“Almal weet die prentjie van oppervlakwater in die Sandveld is droewig, maar die volume grondwater wat in die streek voorkom, is ’n absolute wonderwerk. Die Verlorenvlei het verlede jaar opgedroog, maar ek dink nie dit hou verband met grondwater nie. Die fonteinstelsels in die Sandveld is nog gesond,” het hy op die Sand- veldse Aartappelkwekersorganisasie (Sako) se jaarvergadering op Velddrif gesê.
“Die aartappelbedryf se grondwatergebruik is redelik stabiel op sowat 50 000 Ml. Dis egter net wat aartappels betref. Wat gebeur met al die groente, sitrus en druiwe wat ook nou in die gebied inkom?”
Volgens Conrad kan grondwatervlakke daal weens natuurlike oorsake, soos te min reën, of groter onttrekking deur die landbou vir boerderydoeleindes. Jaarlikse toetse toon die Sandveld se grondwatervlakke daal en water versout, maar Conrad skryf dit toe aan natuurlike faktore.
“As die onttrekking van water baie hoër was as die aanvulling, sou ons ’n baie skieliker afname in watervlakke gehad het. Dit sou beteken water word gemyn. Tans is die situasie nog gesond en is die landbou-gebruik deur die aartappelbedryf nie meer as die grond-
water-aanvulling nie.
“Die watervlakke daal met sowat 0,5 m per jaar en die soutgehalte het effens toegeneem, met sowat 10 millisiemens per meter (mS/m) per jaar, maar dis byna natuurlik as jy die reënvalpatrone en droogtetoestande in die Sandveld in ag neem.”
Water in die Sandveld se elektrisiteitsgeleidingsvermoë (EC) is gemiddeld 100 mS/m. Aartappelproduksie kan tot by 300 mS/m plaasvind.
Conrad sê hy sal baie graag wil bereken hoe oud die water in die Sandveld is en hoe lank dit neem om vanaf die Piketberg na die kus (via die Sandveld) te beweeg.
“Die Sandveld is geseën met ’n wonderlike opbergingsvermoë. Die klein neigings wat ons nou sien, hou heel waarskynlik verband met die droogte.”