Stoetery presteer in die veld én skouring
Danksy die Sussex se aanpasbaarheid kan dié gesogte ras in alle weidingstoestande floreer. Twee vooraanstaande Sussex-stoettelers van die Wes-Kaap, mnre. Nollie en Pieter Stofberg, sê vir hulle bly die Sussex bobaas.
Moeilike weidingstoestande moet met fyn bestuur hanteer word, onder meer die regte bloedlyne en prestasietoetsing. Voeg daarby ’n beesras wat bewese resultate in van die strafste weidingstoestande lewer en die geheim agter die sukses van een van Suid-Afrika se bekendste Sussextelers is ontsluit.
Die stoetery Platdrif Sussex naby Worcester in die Wes-Kaap het gegroei tot een van die bekendste stoeterye in Suid-Afrika. Die stoetery van mnr. Nollie Stofberg en sy seun, Pieter, het reeds verskeie prestasies behaal. Hy het onder meer vanjaar die opperste kampioenbul in die interraskompetisie op die Bloemskou opgelewer.
Pieter sê die Sussexbeesras is een van die mees onderskatte rasse in Suid-Afrika.
“Ek kry heelwat gunstige terugvoering van kommersiële kopers wat by my bulle koop, veral wanneer die beeste in kruisteelprogramme gebruik word. Hulle gebruik die Sussexbulle onder meer by Bonsmara-, Nguni-, Afrikaner- en Brahmankoeie en sê die heterose (basterkrag) wat hulle in kalwers van my bulle kry, is uiters bevredigend. Een koper sê selfs dat hy tot 30 kg op ’n speenkalf wen as hy Sussexbulle gebruik.”
Die koper se koeikudde bestaan uit saamgestelde rasse, maar hy het agtergekom sy speengewigte het ’n plafon begin bereik en selfs begin afneem. Daarom het hy weer na rasegte bulle oorgeskakel.
“Die belangrikste rede waarom beesboere terug neig na suiwer rasse is die heterose-voordeel. Dit is egter belangrik om uitstaande, prestasiegetoetste bulle te gebruik om die meeste voordeel te kry. ’n Saamgestelde ras het aanvanklik genoeg variasie binne die ras dat ’n mens met die regte bulkeuse heelwat heterose kan bewerkstellig, maar jy kom tog op ’n punt waar die variasie in ’n kudde begin afneem.
“As jy dan ’n rasegte bul by die koeie sit, bring jy weer sterk heterose na vore. Die F1-nageslag van ’n rasegte bul by ’n onverwante moederlyn lewer maksimum heterose. Hierdie vroulike F1-diere is gesogte koeie met bykans ongeëwenaarde prestasie. Hulle presteer dikwels baie beter as hul ouers,” sê Pieter.
MARGINALE WEIDINGS
Pieter sê die Sussex is ’n beesras met uitstekende aanpasbaarheid.
“Ons weidingtoestande is nie van dieselfde gehalte as in die res van die land nie, maar ons het gevind die Sussex het die beskikbare weiding goed benut. Net so is die ras ’n uitstekende pasmaat vir weidingstoestande reg oor die land. Die beeste presteer keer op keer in streke so uiteenlopend soos die Wes-Kaap, die Kalahari, Namibië en die Vrystaat.”
Die Sussexras is bekend om sy goeie temperament, wat dit maklik maak om die diere te hanteer en te bestuur.
By Platdrif Sussex bestaan die natuurlike suurveld grootliks uit rooigras en “mak” kweekgras, waarop raaigras, oulandsgras en Eragrostis-grasse ingesaai word.
“As ’n ras wen die Sussex al hoe meer veld in ekstensiewe en intensiewe omstandighede. Dit is veral die manier waarop die beeste die beskikbare weiding benut wat enige boer stof tot nadenke sal gee: Hy vreet eers en dan proe hy later,” sê Pieter.
“Die natuurlike weiding, wat uit suur- tot soetveld bestaan, maak geen verskil aan die Sussex se prestasie nie.”
PRESTASIE EN BESTUUR
In Platdrif Sussex selekteer die Stofbergs vir aangepaste mediumraamdiere wat gemiddeld op 18 maande 450 kg (vroulike diere) tot hoogstens 600 kg (bulle) weeg.
Die gemiddelde geboortegewig is 36 kg, wat op speenouderdom van 205 dae sowat 240 kg (verse) tot 260 kg (bulle) is. Die marginale suurveldomstandighede voorkom dat grootraamdiere sal aard.
Pieter volg ’n lekprogram om sy diere se kondisie te behou.
“Tydens die droë weidingsomstandighede in die somermaande gee ek Voermol Premix en tydens die kalftydperk gee ek ’n produksielek. Ná die eerste reën, wanneer weidings groen is en tydens die groeitydperk van die grasse, gee ek ’n fosfaatlek. Die bulle wat op veilings en uit die hand verkoop word, loop in die veld en kry ook ’n lek. Vier maande voor die veilings word hulle met beesafrondvoer afgerond,” sê Pieter.
Die kalwers word nie oor die hoof gesien nie. Ná speentyd kry die kalwers drie maande lank beeskonsentraatrantsoene om speenskok te help verlig en maksimum groei te behaal.
“Die jong verse en bulle word in afsonderlike kampe gehou en ná drie maande
gaan die jong diere terug weiveld toe. Hulle bly daar sodat die bulle afgerond kan word om verkoop te word,” sê Pieter.
Die verse bly ook op die veld en word gereed gemaak om gedek te word wanneer hulle 24 maande oud is.
“Dit is voordelig om jong verse ’n volle twee jaar te gee om te ontwikkel voordat hulle gedek word. Verse is dan goed ontwikkel om elkeen ’n gesonde kalf te gee, wat ook ’n gesonde vers sal oplewer,” sê Pieter.
Bulle word jaarliks op 15 Mei by die verse geplaas wat die eerste keer gedek moet word, sodat hulle teen die volgende Februarie kan kalf. Eerstekalfkoeie kry ’n langer rustyd voordat hulle weer gedek word.
“Só kry die jong koei kans om voluit te ontwikkel tussen haar eerste en tweede kalf. Die ouer koeie word eers teen 1 Julie gedek en hulle kalf middel Mei,” sê Nollie.
Die stoetery gebruik hoofsaaklik natuurlike dekking by die koeie met horings en kunsmatige inseminasie by die poenskopkoeie en -verse.
Met dektyd word die weiding op die plaas in drie tot vier kampe verdeel, elk met ’n teelbul en 25 vroulike diere. Kalwers loop saam met hul ma’s op die natuurlike suurveld tot speentyd in Desember en Januarie. Van Februarie of Maart tot die winter kry hulle byvoeding in die vorm van garsstrooi en ’n onderhoudslek.
“Dit vul die droëmateriaal op die veld aan en dien as ’n energie- en proteïenaanvulling,” sê hy.
Die Stofbergs selekteer verse op 18 maande. Die beste verse gaan as vervangingsverse in die kudde. Die res word grootliks aan stoet- en kommersiële telers verkoop.
Die Wes-Kaap het wel ’n voordeel vir beesboere deurdat daar minder siektes in die streek voorkom as in ander dele van die land.
Om egter sy diere gesond te hou, spuit Pieter gereeld Multimin en vitamien A-aanvullings met ’n inentingsprogram teen lewerslak, knopvelsiekte, slendalkoors, spons-, lam- en miltsiekte. Hy sê egter ook die Sussex is ’n geharde beesras met ’n goeie weerstand teen die meeste siektes, wat die ras gesog maak by verskeie van Pieter se klante in die Kalahari, die Vrystaat en buurlande, soos Namibië en Zimbabwe.
POENSKOPTELER
In ’n vorige artikel oor Platdrif Sussex (LBW, 7 April 2017) het Nollie gesê die teel van poenskopdiere wen al hoe meer veld. Gevolglik het Pieter, wat in ’n stadium by die Sussexstoetery Huntersvlei naby Viljoenskroon in die Vrystaat gewerk het, begin om poenskopbloedlyne te identifiseer.
Nadat hy in 2016 na Platdrif teruggekeer het, het Pieter die eerste tien poenskopSussex-koeie daarvandaan ingebring.
“Poenskopbeeste is makliker om te hanteer en hulle hoef ook nie op een tot twee maande oud onthoring te word nie,” sê Pieter.
Pieter en Nollie meen albei die poenskopgeen vul die Sussex se goeie temperament aan. Dit verbreed ook die internasionale genepoel met puik poenskopbloedlyne uit Brittanje, soos die Wellington-bloedlyn, wat geteel is deur die wêreldbekende Goldstone-stoetery, en die Captain-bloedlyn van die ewe bekende Mayfield-stoetery.
Pieter sê die stoetery gaan nie heeltemal afsien van Sussexe met horings nie omdat daar altyd ’n vraag na dié diere sal wees. Gevolglik is die mikpunt om die verhouding tussen diere met horings en poenskoppe uiteindelik op sowat 70:30 te hou. Tans is dit rondom die 80:20-merk.
TOPTELER
Platdrif se prestasies in nasionale kampioenskappe is indrukwekkend.
“Op die nasionale Sussex-kampioenskapskou in Bloemfontein vanjaar het Platdrif Sussex baie goed gepresteer. Ons het 18 diere ingeskryf en het die trofeë vir die junior kampioen vroulike dier, reserwe junior kampioen vroulike dier, reserwe junior kampioenbul, senior kampioenkoei, die opperste kampioenkoei, senior kampioenbul en die opperste kampioenbul ingepalm. Platdrif is ook as die teler van kampioene bekroon,” sê Pieter.
In die interraskompetisies het Platdrif Sussex die afdelings vir die beste twee diere met dieselfde moeder, die beste paar en die senior kampioenbul gewen het. Dié bul, Huntersvlei Kimberley die 12de, is ook aangewys as die opperste kampioen (vleis en dubbeldoel) op die Bloemskou.
BESTE TEELMATERIAAL
Nollie sê Platdrif Sussex wil graag die beste beskikbare teelmateriaal aan die plaaslike beesbedryf beskikbaar stel en die beste teeldiere moontlik verskaf.
“Ons voeg egter ook waarde tot die bedryf toe deur topstoetdiere aan stoet- en kommersiële telers te verkoop.”
Platdrif Sussex se teelmateriaal is altyd op die plaas beskikbaar. Diere word ook op die Kuruman-veiling (3 Augustus), die nasionale Sussex-veiling in Bloemfontein (16 Augustus) en die Peet Cilliers-veiling op Upington (30 Augustus) verkoop. NAVRAE: Webwerf: www.platdrifsussex. co.za; e-pos: platdrif@sussexstud.co.za; Nollie Stofberg, sel 082 834 5979.