Bestuur brucellose met biosekerheid
Brucellose is ’n siekte wat enige veekudde kan tref, maar met die korrekte bestuur kan dit wel bekamp word, sê ’n voorste beesteler van Senekal in die Vrystaat.
Siekteverslae deur veeartse van die Herkouerveterinêre Vereniging van SuidAfrika (RuVASA) dui daarop dat die Vrystaat en aangrensende gebiede in ander provinsies deurloop onder gevalle van brucellose.
In Maart vanjaar is gevalle aangemeld by Bethlehem, Dewetsdorp, Frankfort, Hertzogville, Hoopstad, Villiers en Winburg. In April het veeartse by Bethlehem, Gariepdam, Harrismith, Hertzogville, Hoopstad, Ladybrand/Excelsior, Villiers, Wesselsbron en Winburg gevalle van brucellose aangemeld. In Mei was die Vrystaat wéér die provinsie met die meeste aangemelde gevalle van brucellose, dié keer by Bloemfontein, Hoopstad, Memel, Viljoenskroon, Villiers, Wesselsbron en Winburg.
Plase kan maklik met brucellose besmet word wanneer boere besmette diere inkoop, sê mnr. Neels de Villiers, ’n Bonsmaraboer en voormalige voorsitter van die Rooivleisprodusenteorganisasie in die Vrystaat.
“Latente draers, wat nie die simptome toon nie, kan tussen jou diere beland.”
Dit is gevolglik beter om voorkomend op te tree as om ná die tyd net te probeer genees, sê De Villiers. Daarom is biosekerheid op die plaas vir hom belangrik.
“Brucellose is ’n probleem in die Vrystaat,” sê hy. Daarom, in ’n poging om die siekte te bestry, word ’n maatreël gebruik wat aandui alle vroulike diere wat op veilings aangebied word, moet negatief vir brucellose toets. En ook nie net die veilingsdiere nie, maar die hele kudde.
“Daar moet dus geen kans wees dat ’n koper ’n vroulike dier by ons veiling koop wat positief vir brucellose kan toets nie.”
Voorkomende maatreëls is nodig om ’n boer se kudde te be skerm teen siektes wat weens eksterne kontak opgedoen kan word.
De Villiers sê slegs diere van gesertifiseerde negatiewe kuddes moet aangekoop word, en alle diere moet ’n inentingsgeskiedenis hê. ’n Eenmalige negatiewe toetsing op enkele diere, soos veilingsdiere, is nie goed genoeg nie.
Alle vroulike diere wat ingekoop word, behoort vir ’n tydperk afsonderlik gehou te word van die teelkudde. Hulle mag eers by die teelkudde ingejaag word nadat hulle negatief getoets het – voor en nadat hulle gekalf het.
“Identifiseer plekke waar besmetting kan plaasvind en tref ekstra voorsorg. Enige voorwerpe wat verspreiding kan aanhelp, soos grawe, kruiwaens, kalftoue en plastiekhandskoene, moet met sorg in lopende water skoongemaak word,” sê De Villiers.
In RuVASA se maandelikse verslag vir Mei vanjaar word boere aangeraai om slegs diere aan te koop in gebiede wat nie naby geskeduleerde siektegebiede is nie. RuVASA gee ook die volgende wenke: ’n Visuele inspeksie van die dier vir brandmerke en parasietbesmetting moet voor aankope gedoen word. Boere moet net vervoerkontrakteurs met ’n goeie reputasie gebruik. Maak seker die vragmotor is skoongemaak en ontsmet. Die vragmotor moet die kortste en die roete met die minste onderbrekings na die hanteringsgeriewe volg. Die vragmotorpersoneel moet ook nie met die plaaskudde in aanraking kom nie. Boere moet seker wees hooibale kom nie uit gebiede
wat aan geskeduleerde gebiede grens nie, en hulle moet voer by handelaars met ’n goeie reputasie koop. Moenie vreemdelinge of hul voertuie tussen jou vee toelaat nie, en verseker dat enige omheinings goed in stand gehou word en verkieslik jakkalsen vlakvarkbestand is.
KONTAK JOU VEEARTS
“Brucellose word gewoonlik by aborsies opgemerk en daarom moet elke misgeboorte noukeurig saam met ’n veearts nagegaan word om sodoende die regte monster te neem,” sê De Villiers.
As die uitslag positief is, moet die boer dadelik met ’n intensiewe program begin om die siekte onder beheer te kry. Die bure moet ook ingelig word sodat hulle voorsorg op hul plase kan tref.
Brucellose is ’n staatsbeheerde siekte en elke voorval moet dus aangemeld word, sê hy. Toetsing van die diere moet ook onder die toesig van die staatsveearts gedoen word. Die hele kudde moet elke twee tot drie maande getoets word tot drie agtereenvolgende negatiewe toetse gekry is. “Elke dier wat positief toets vir brucellose, moet geslag word,” sê De Villiers.
“Tyd is nie aan jou kant nie. As jy nie die uitbreking betyds onder beheer bring nie, kan dit finansieel ’n baie nadelige invloed op jou kudde hê.”
LANDWYE PROBLEEM
Beesbrucellose, veroorsaak deur
Brucella abortus, kom voor in al nege provinsies van Suid-Afrika, maar veral in die sentrale en Hoëveldstreek, luidens RuVASA se Mei-verslag.
Beesbrucellose veroorsaak hoofsaaklik aborsies by beeste, maar kan die meeste ander soogdiere, en dus ook mense, besmet. Die siekte kan ook voorkom by mense wat blootgestel is aan besmette diere, veral deur geaborteerde en normale fetale materiaal of besmette koeie, asook deur die verbruik van ongepasteuriseerde melk.
Simptome by besmette mense sluit in oormatige sweet, veral in die nag, koors, uiterste moegheid en pyn in die bene en gewrigte, veral in die lae rug en heup- en kniegewrigte.
VOORKOMING
Brucellose is ’n beheerde siekte ingevolge die Wet op Dieresiektes, 1984 (Wet 35 van 1984). Inetings help om die verspreiding van die Brucella-bakterieë vanaf besmette diere te verminder. Dit help ook om die besmettingsdruk te verminder. Dit versterk ook die immuniteit teen brucellose. Alle vroulike diere van vier tot agt maande moet volgens wet met ’n geregistreerde produk teen brucellose ingeënt word om die nasionale beeskudde te help beskerm. Moenie manlike diere inent nie. S19-entstof vir beeste (reg.no. G0101, Wet 36 van 1947) of RB51 (reg.no. G3056, Wet 36 van 1947) kan gebruik word. Gebruik altyd entstowwe volgens die vervaardiger se instruksies. Nader jou private veearts of plaaslike staatsveeartsenydiens vir nog inligting.
NÓG WENKE
Ken jou diere se status en toets jou beeskudde gereeld vir brucellose. Weet ook wat die status van kuddes is waarvandaan jy koop of beeste ontvang deur die kudde se toetsuitslae te versoek. Koop slegs beeste by kuddes wat onlangs getoets en negatief vir brucellose is. Moenie weiding met ongetoetste beeste deel nie en verseker dat jou heinings heel is. Indien jy brucellose in jou kudde het, volg die raad van jou staatsveearts om so gou as moontlik van die infeksie ontslae te raak (brandmerk, skeiding, inenting en slag). Enige versuim in optrede teen die siekte sal verliese verhoog en kwarantyn verleng.