SA moet nóú water bespaar
Hoewel Suid-Afrika die 39ste droogste land ter wêreld is, word ons gelys onder die vier lande wat die goedkoopste voedsel ter wêreld produseer. Ons moet egter bereid wees om meer vir water te betaal én te bespaar.
Suid-Afrika het minder water per persoon (843 m3 per jaar) beskikbaar as sy buurlande, soos Namibië (2 674 m3 per jaar) en Botswana (1 187 m3 per jaar). Suid-Afrikaners gebruik egter 237 liter per persoon per dag (die wêreldgemiddelde waterverbruik per persoon is 173 liter per persoon per dag)!
Die land se waterkrisis word veroorsaak deur die groeiende behoefte na water, onvoldoende onderhoud aan bestaande water infrastruktuur en onvoldoende belegging in nuwe infrastruktuur. Na raming behoort Suid-Afrika jaarliks R89 miljard in infrastruktuur te belê om te verseker dat hy steeds teen 2030 voldoende water sal hê. Tans spandeer die land R33 miljard per jaar te min om voldoende water te verseker.
Die Departement van Water en Sanitasie stel dié riglyne voor om die krisis die hoof te bied.
Vraag en aanbod
Teen die tyd dat ’n verbruiker twee 5 liter-houers vol water gemaak het, het 3,5 liter water op pad na die einste verbruiker reeds in die verswakte munisipale infrastruktuur verlore gegaan. In besproeiingskema s gaan tot 27% water verlore. Betonkanale wat swak onderhou word, lei tot verliese van tot 12% besproeiingswater.
Die Regering moet die aanbod van water verhoog deur verliese te beperk, ’n koste aan water te koppel en onwettige gebruik te keer. Die tweede fase van die Hoogland-waterskema moet teen 2025 reeds onderweg wees en nuwe projekte, soos die Voëlvleidam, uMkhomazi-skema en die T h u k el a-Goedertrou w-water oordrag skema, moet voltooi wees.
Transformasie
Gevestigde kommersiële boere verbruik 95% van die water wat aan die landbou toegedeel word. Die Regering gaan egter beskikbare water identifiseer om aan swart boere toe te deel. Die bronne vir dié water sluit in uitgediende myne, nuwe damontwikkelings of grondwater. Water kan ook bespaar word uit besproeiingskema sin regerings besit.
Doeltreffende bestuur
Sowat 1 150 aanlegte waar afvalwater in Suid-Afrika behandel moet word, werk nie behoorlik nie. Van di eland se 962 water behandelings aanlegte is 44% in ’n kritieke toestand. Dit moet teen 2030 reggestel wees.
Regulering
Produsente se waterpermitte gaan teen 2028 met waterlisensies vervang wees. Die strategie vir die bepaling van waterpryse gaan hersien word en realistiese watertariewe wat die koste van watervoorsiening weerspieël, gaan ingestel word. ’n Afvalheffing gaan ook teen 2020 in werking gestel word.
Gehalte van water
Die landbou moet kyk na waterbesoedeling weens die oormatige toediening van kunsmis en plaagdoder. Lisensie voorwaardes sal strenger word om die besoedeling van onverwerkte water deur besoedelde afloopwater te bekamp.
Die helfte van Suid-Afrika se water ontspring vanaf 8% van sy grondoppervlak. Die ekologie in dié gebiede moet herstel en besoedeling daar bekamp word.
Mnr. Wessel Lemmer is ’n senior landbou-ekonoom by Absa-Agribesigheid. Dr. Langa Simela is ’n sake ontwikkelings bestuurder by Absa-Agribesigheid.