Grondhervorming: ANC ‘sal produktiewe plase uitlos’
LANDBOUGROND wat reeds produktief aangewend word, is nie in die ANC se visier vir onteiening sonder vergoeding nie. En, nee, dit is ook nie net wit boere se onbewerkte of onbenutte grond wat in die spervuur is nie.
Dít was mnr. Paul Mashatile, tesourier-generaal van die ANC, se antwoord op ’n vraag van Landbouweekblad om dit duidelik te maak of die ANC net die grond van wit boere wil onteien. Hy was ’n spreker by die Kaapse Persklub.
Dít kom ná ’n onlangse uitlating van mnr. Ace Magashule, die se sekretaris-generaal, ná afloop van die party se provinsiale konferensie in KwaZulu-Natal. Magashule het gesê die ANC sal grondonteiening sonder vergoeding met oortuiging najaag, met spesiale klem op die bykans 80% grond in die hande van die “wit gemeenskap wat afstammelinge van die eertydse kolonialiste is”.
ALLE GROND
Volgens Mashatile word alle grond oorweeg – ook staatsgrond – en nie net dié van wit boere nie.
Hy sê die ANC het op sy 54ste konferensie besluit om onteiening sonder vergoeding te ondersoek omdat ingrypings in die verlede rakende grondhervorming nie goed gevorder het nie.
Die party voel sterk daaroor dat die kwessie ordelik hanteer moet word. “Dit is nie grondgryp nie, inteendeel dit sal grondgryp voorkom.”
Die gedagte is ook dat aangesien die staat die onteieningsproses sal hanteer en die grond sal verdeel, grondbesettings uitgeskakel kan word.
“Die Regering moet die een wees wat die grond identifiseer wat onteien moet word en daar moenie net op private grond gekonsentreer word nie.
“Daar is staatsdepartemente en staatsentiteite wat groot stukke grond besit, en daar is grond wat onbenut is, ook waar die eienaar afwesig is. Ons moet na al hierdie grond kyk om te verseker dat mense toegang tot grond het.
“In landelike gebiede moet primêr gekyk word na grond vir bewerking.”
Hy sê boere sal egter nie, soos in die verlede, bloot grond ontvang sonder voldoende ondersteuning nie.
‘GUNSTIGE SKUIF’
Mashatile sê kommersiële boere het hom vroeër vanjaar genader, want hulle wou hul hulp aan pres. Cyril Ramaphosa bied.
“Daar is mense wat dink dit is ’n gunstige skuif, want wanneer jy toegang tot grond aan almal bied, verminder jy konflik. Jy verseker ook dat daar niemand in Suid-Afrika is wat sal sê hulle is agtergelaat nie.”
Hy het ook verduidelik waarom daar nie pogings is om die grond onder tradisionele leierskap te onteien en herverdeel nie. Daardie grond is reeds deel van die 13% grond in swart besit. Al
wat daar moet gebeur, is dat die bewoners titelaktes moet kry om te voorkom dat hul verblyfreg afhang van die besluite van tradisionele leiers.
VOORWAARTS
Intussen het mnr. David Makhura, Gautengse voorsitter van die
ANC, ná afloop van die party se onlangse provinsiale kongres in Gauteng aangekondig die party gaan nie wag vir die grondwetlike hersiening s komitees e proses om voltooi te word voor grond vinniger beskikbaar gestel sal word vir behuising, nywerheidsontwikkelinge n boerdery nie.
Dit sal geskied deur die vrystelling van staatsgrond en private grond wat sonder vergoeding onteien moet word. Die provinsiale regering het saam met die munisipaliteite ’n omvattende plan daarvoor ontwikkel wat onmiddellik toegepas sal word.
“Ons sal grond gee aan mense wat self huise wil bou. Ons sal ook grond vrystel aan diegene in veral informele nedersettings wat hul eie ondernemings wil begin.”