MELKBOERE MÓÉT INTERNASIONAAL KAN MEEDING
SUID-AFRIKAANSE melkboere moet hulself inspan om volhoubaar teen internasionale produsentepryse te kan boer. Dít was dr. Koos Coetzee, ekonoom van die Melkprodusente-organisasie (MPO), se boodskap op die MPO Noord se kuddebestuur-inligtingsdag naby Lichtenburg.
Internasionale plaaspryse is nou net meer as R4/liter, terwyl die gemiddelde Suid-Afrikaanse plaaspryse in Junie sowat R4,50/ liter was.
“Natuurlik sal daar tye wees dat plaaspryse beter, en selfs baie beter, gaan wees. Die geheim is om sulke tye op ’n verantwoordelike manier te geniet sodat jy voorbereid is vir wanneer die prys weer daal,” het Coetzee gesê.
’n Internasionale prys van gemiddeld R4,37/liter word vir aanstaande jaar verwag, terwyl Coetzee ’n gemiddelde plaaslike prys van R4,50/liter tot R4,80/ liter vir vanjaar en volgende jaar verwag.
Suid-Afrikaanse produsentepryse het sedert April gedaal en was in Junie vanjaar sowat 10% minder as ’n jaar gelede.
Coetzee sê die aanbod van melk het verlede jaar met 5,5% gegroei, maar die vraag na suiwelprodukte groei jaarliks met sowat 2%. Die mark kon die sterk groei nie hanteer nie en oorskotproduksie het dit vir melkverwerkers moontlik gemaak om produsentepryse te verlaag. Die verlagings het reeds produksiegroei laat afneem.
DRAAIPUNT KOM
Coetzee verwag dat plaaspryse in die toekoms sal verbeter, maar dit is onmoontlik om te voorspel wanneer. “Ek meen melkboere se winsgewendheid kan aanstaande jaar, na gelang van on- der meer wat voerpryse doen, marginaal beter wees.”
Hy sê dit is ’n werklikheid dat melkboere ál minder, maar ál groter word. “’n Verwerker kan nou kies waar hy melk wil oplaai en dít geld nóg meer vir melkkarweiers wat melk aan verskillende verwerkers verkoop. ’n Verwerker of karweier laai eerder 30 000 liter by een boer op, of 10 000 liter elk by drie boere naby mekaar, as om kleiner hoeveelhede by 40 boere op te laai.”
Die grootte van ’n boerdery is dus belangrik, maar Coetzee sê boere kan dit ook oorweeg om met ander boere saam te werk, al is dit net op ’n gedeeltelike grondslag.
In die veranderende toestande is dit baie belangrik om koste te bestuur. “As jy hoë vaste koste het, moet jy meer produseer.”
’n Melkboer moet ook sy prestasie aan ander s’n meet. “Vergelyk jouself met die beste boere.”
VOLHOUBARE MARK
Coetzee het melkboere moed ingepraat wat bekommerd is oor die laer plaaspryse en gesê die suiwelbedryf se toekoms lyk beter as ander bedrywe s’n. “Namate die bevolking ryker word, skakel mense van stysel oor na proteïene. Suiwelprodukte is ook in dieetplanne se ‘goeie boekies’.”
Hy sê volgens die Verenigde Nasies se Voedsel- en Landbou-organisasie gaan die internasionale verbruik van produkte op lang termyn na verwagting vinniger groei as die wêreldbevolking. In ontwikkelde lande sal die groei hoofsaaklik by botter en kaas lê en in ontwikkelende lande by suiwelprodukte, soos vars melk, gegeurde melk, jogurt en maas.