Die storie van eZwelihle Farm is ’n suksesverhaal wat hoop bring te midde van die huidige debat oor grondhervorming. Nuwe toetreder tot teelbedryf vereer

Vanjaar se eerbewys by die Aldam-veeskool aan Pick n Pay/Rudd se nuwe toetreder tot die kommersiële bedryf wat die meeste vordering getoon het, gaan aan die Khanyile-familie.

Dié suksesverhaal begin in Johannesburg waar ’n lid van die Khanyile-familie bevriend geraak het met ’n buurman wat van Amersfoort in Mpumalanga afkomstig was. Die Khanyilefamilie het altyd gehunker na hul plattelandse wortels aan die voet van die Lebomboberge in die noorde van KwaZuluNatal. Die nuwe vriendskap het daartoe gelei dat die Khanyiles in 2000 die familiegrond by die bure gekoop het.

Die plaas is herdoop tot Vulindlela, wat “Maak die pad oop” of “Paving the way” beteken. Só is die maatskappy Afrikan Farms gebore. In 2003 is nog ’n plaas in die distrik gekoop en herdoop tot eZwelihle Farm. Tussen 2007 en 2012 is Vulindlela verkoop, maar nog twee ander plase naby eZwelihle Farm is aangekoop.

Die Khanyile-familie het die suksesvolle besigheid gebou op gesonde landbou- en bestuurspraktyke. Hulle is toegewyd aan transformasie en holistiese ontwikkeling en bevorder ’n gesonde ekostelsel.

Verskeie vertakkings word op die plase bedryf, waaronder Beefmaster-beeste, Dormerskape, ’n voerkraal wat 400 beeste kan huisves, ’n graanafdeling en ’n appelboord. Mielies en sojabone word op sowat 1 600 ha verbou, terwyl die huidige appelboord van 2 ha tot 10 ha in 2020 uitgebrei sal word.

Elke afdeling het sy eie bestuurder en 22 mense werk in heeltydse poste op die plaas. Die plaas is ook aktief betrokke by die ontwikkeling van die omliggende gemeenskap.

UITBREIDING

Hulle beoog om die voerkraal se kapasiteit te verdubbel. Moderne reproduksietegnologie, soos kunsmatige inseminasie en laparoskopie, word intensief op die plaas gebruik. Speenpersentasies van 80 of meer in die beeskudde en 130 in die skaapkudde is ook nie ongewoon nie.

Die familie is ook besig om ’n intensiewe varkproduksie-eenheid – waaronder ’n voerfabriek – met buitelandse samewerking op die been te bring.

Prof. Frikkie Neser is verbonde aan die departement vee, wild en weiding aan die Universiteit van die Vrystaat.