Die strewe na groter veewins: Só klop presisiesom & lê klem op vrugbaarheid
Skaapboere, soos mnr. Kobus Horne van Riversdal, belê toenemend in presisietoerusting namate vleis- en wolpryse styg.
Voorheen h et dit hom ses uur gekos om 1 200 ooie te weeg. Deesdae handel hy dié taak binne drie uur af met net die helfte van die werkers wat vroeër daarvoor nodig was. Só sê mnr. Kobus Horne van die plaas Pienaarsrivier buite Riversdal in die Suid-Kaap. Hy het onlangs ’n nuwe outomatiese vyfrigting-sorteerskaal met krale in die vorm van ’n wawiel daaromheen op Pienaarsrivier geïnstalleer. Verskillende groepe skape word met outomatiese swaaihekke vanaf die skaal na die onderskeie krale afgekeer. Elke dier het ’n elektroniese oorplaatjie wat outomaties deur die skaalrekenaar gele es word, waarna die dier se besonderhede op die rekenaarstelsel aangeteken word. Dié plaatjie vorm die kern van die presisiestelsel. Dit kan volkome naspeurbaarheid verseker omdat enige inligting oor ’n dier daarop vasgelê kan word. Dit sluit van ouerskapinligting tot groeidata in. Horne, wat met Merino’s boer en met ’n betreklik klein werkerss ’n voerkraal op die plaas bedryf, sê hoewel dié skaalstelsel van die onderneming RFID Experts Africa ’n groot
kapitaaluitgawe vereis, maak dit vir hom van die begin af finansieel groot sin.
Met die skandeerder wat deel van die stelsel vorm, kan elke ooi se individuele inligting gelaai word – byvoorbeeld of sy ’n twee- of eenling gehad het, watter ram haar gedek het, en of sy in haar eerste of tweede siklus gevat het. Daar kan ook presies rekord gehou word van die afsonderlike ooie se wolvaggewigte. Dié soort inligting is selfs belangriker vir stoettelers, wat die inligting oor individuele diere na hul veilingkatalogusse kan deurtrek.
Tweelinge en ’n swaar vag is vir bykans alle moderne skaapboere voorvereistes.
Horne voeg by dat die doeltreffendheid van die stelsel bepaal word deur die akkuraatheid waarmee sulke inligting in die skandeerder gelaai word – wat ’n menslike faktor is. Die sleutel tot die stelsel se sukses is dat die invoer van hierdie data so akkuraat as moontlik moet wees.
As die stelsel reg gebruik word, stel dit ’n boer in staat om so gou moontlik swak groeiers uit te skot sodat hy nie onnodig voer op hulle vermors nie.
Ooie met tweelinge kan geselekteer word en hul voeding kan dienooreenkomstig verhoog word teenoor die eenlingooie se rantsoene.
Deur hulle gereeld te weeg, kan hy ook verseker dat sy vervangingsooie nooit gewig verloor nie en dus altyd ’n optimale dragtigheidskoers handhaaf.
Horne is een van talle skaapboere wat die afgelope paar jaar toenemend in sulke presisietegnologie belê. Dít gebeur te midde van ’n byna deurlopende styging in skaapvleispryse die afgelope sowat tien jaar. HOË PRYSE SAL VOORTDUUR
Statistieke van die Suid-Afrikaanse Vleisbedryfsmaatskappy (Samic) wys dat die prys van klas A-skaapvleis van net bo R30/kg in Desember 2008 gestyg het tot die heersende vlak van sowat R80/kg. Klas B- en klas C-pryse het dienooreenkomstig gestyg.
Prof. Johan Willemse, landbou-ekonoom, voorspel ’n gemiddelde plaaslike prys van R75/kg vir klas A-skaapvleis vanjaar, R68/kg vir klas B en R60/kg vir klas C. Dié verwagting vergelyk besonder goed teenoor 2014 se onderskeidelik R50,08/kg, R38,01/kg en R36,48/kg.
Willemse voorspel dat vleispryse hoog gaan bly omdat kuddes in die Oos- en NoordKaap in die afgelope droogtejare sleg uitgedun is, en pryse dus vir minstens die volgende twee tot drie jaar hoog behoort te bly namate boere kuddes herbou.
Wat wol betref, verwag hy verdere nuwe rekordpryse wat die winsgewendheid van skaapboerdery nóg sal laat styg. HOËR WAARDE, GROTER PRESISIE
Hoe hoër die waarde van ’n produk, hoe groter presisie verg dit noodwendig van die boer wat dit produseer, sê mnr. Alex Cilliers, hoof van die landboumaatskappy GWK Farm Foods se vleisafdeling.
Hy sê dit is inderdaad ’n neiging onder skaapboere, veral dié met voerkrale op die plaas, om toenemend in die rigting van presisietoerusting, soos die RFID-stelsel, te beweeg om noukeuriger te kan meet en weet.
“Hoe meer data, hoe beter. Deesdae is dit eintlik baie moeilik om ’n voerkraal daarsonder te bedryf.”
Benewens presisiebestuur is volkome naspeurbaarheid die ander groot voordeel wat hierdie soort stelsels bied, sê Cilliers.
Tans is uitvoermarkte soos Europa vir Suid-Afrika gesluit omdat die land, anders as Namibië, nie ’n oorkoepelende nasionale naspeurbaarheidstelsel het nie. Met ’n stelsel soos wat RFID bied, is sulke uitvoer wel binne bereik, sê mnr. Schalk de Villiers, visehoof en sake-ontwikkelingsbestuurder by RFID Experts Africa.
Hy sê daar is die afgelopee tyd ’n beduidende toename in verkope van hul presisiestelsel onder plaaslike skaapboere. Dit word grootliks plaaslik vervaardig en is aansienlik goedkoper as die soortgelyke ingevoerde produk. In Junie alleen het hulle sewe nuwe stelsels verkoop en in Augustus vyf.
’n Stelsel word vir elke individuele boer uit die onderskeie RFID-komponente saamgestel, na gelang van sy behoefte.
Die stelsel met ’n vyfrigting-sorteerskaal kos tipies R178 000, plus R18 000 vir die data-leser.
Die wawielkrale om so ’n skaal, wat 1 600 skape op ’n slag kan behartig, kos R250 000 as dit gegalvaniseerd is en R175 000 as dit net geverf is.
Die elektroniese oorplaatjies is ’n verdere noemenswaardige uitgawe in die eerste produksie-siklus. Dit beloop sowat R17 400 vir ’n kudde van 1 000 ooie. In daaropvolgende produksiesiklusse kan die plaatjies egter hergebruik word namate skape bemark word.
NAVRAE: Mnr. Kobus Horne, e-pos: horne@ easycoms.co.za; RFID-experts, tel. 021 556 0003.
‘Benewens presisiebestuur is volkome naspeurbaarheid die ander groot voordeel wat hierdie soort stelsels bied.’