Sonneblomme
Sonneblomme is ’n belangrike gewas in graanprodusente se wisselboumandjie. As ’n gewas wat dikwels ingespan word wanneer die optimale planttyd vir mielies en sojabone verby is, is sonneblomme ’n staatmaker in droë tye.
Produsente gaan vanjaar effens minder sonneblomme aanplant, luidens die jongste verslag van die Nasionale Oesskattingskomitee. Dit dui ook op meer vertroue dat vanjaar ’n normale reënvaljaar gaan wees en dat die droogte in die binneland vir eers verby is.
Die oesskatting is geskoei op produsente se voorneme om somergewasse te plant na gelang van die resultate van ’n nie-ewekansige opname wat deur die Departement van Landbou, Bos- bou en Visserye se direktoraat van statistieke en ekonomiese ontleding onderneem is. Dit weerspieël die situasie soos teen die middel Oktober vanjaar.
Luidens die resultate van die opname beoog kommersiële produsente om sowat 575 000 ha sonneblomme te plant. Dit is 4,4%, of 26 500 ha, minder as die 601 500 ha wat in die vorige produksiejaar aangeplant is.
Die Vrystaat (290 000 ha), Noordwes (200 000 ha) en Limpopo (80 000 ha) behoort die meeste sonneblomme te plant.
KULTIVARKEUSE
Die Landbounavorsingsraad (LNR) se jongste nasionale proewe dui daarop dat die Clearfield®-basters nie meer hoef terug te staan vir konvensionele basters as dit by opbrengs kom nie. Clearfield®-sonneblombasters is verdraagsaam teen spesifieke onkruiddoders (raadpleeg die etiket).
Volgens die LNR se Instituut vir Graangewasse (IGG) in Potchefstroom se aanbevelings vir sonneblomkultivars vir 2017-’18 het PAN 7156CLP se gemiddelde opbrengs (2,63 t/ha in 2016’17) die topposisie ingeneem.
Die doel van die nasionale evaluasieproewe vir sonneblomkultivars is om inligting te verskaf waaruit ’n sinvolle kultivarkeuse gemaak kan word. Kultivaraanbevelings in dié dokument spruit voort uit samewerking tussen die IGG en verskeie saadmaatskappye met finansiële ondersteuning van die Olie- en Proteïensade-ontwikkelingstrust.
PAN 7156CLP as mediumlaat enkelkruisbaster beskik oor ’n hoë opbrengspotensiaal met die Clearfield®Plus-eienskap, asook goeie stabiliteit. Dit ding mee met die konvensionele sonneblombasters, en bereik 50% blom 69 dae ná planttyd. Die baster was ook die afgelope produksiejaar die toppresteerder in Pannar se nasionale proewe.
Prestasie-aantekening in die LNR se landwye proewe toon Pannar het die afgelope twee jaar ses uit die toptien-sonneblombasters gelewer. Daarvan is die gewildste sonneblombasters PAN 7057 en PAN 7080 (mediumlaat).
PAN 7080 het ’n uitstekende prestasierekord en is die afgelope sewe jaar een van die toppresteerders in Pannar én die LNR se nasionale proewe. Danksy opbrengspotensiaal en ’n wye gebiedsaanpasbaarheid met buitengewone stabiliteit by verskeie opbrengspotensiale is dit ’n gewilde keuse in ’n sonneblompakket in ál die sonneblomproduksiestreke.
HOUTSKOOLVROT
Warm, droë toestande is wel ’n moontlikheid in die komende planttyd. Boere moet hul sonneblomlande dophou vir siektes soos houtskoolvrot (veroorsaak deur die swam Macrophomina phaseolina).
Die siekte word verbind met warm, droë stremmingstoestande, soos grondtemperature van 30-35 °C. ’n Deklaag en bewaringsbewerkingspraktyke kan help om die grondtemperature laer en stabiel te hou.
Simptome word slegs tydens blomtyd waargeneem wanneer blare vergeel en die plant verlep. Op die stam ontwikkel silwergrys letsels by die grondoppervlak.
’n Mens kan die mikrosclerotia met ’n vergrootglas sien. Dit vorm op die buitekant van die penwortel en binne die onderste deel van die stam. As die onderstam oopgesny word, is die kenmerkende samedrukking van die vaatweefsel in lae sigbaar. Die vaatweefsel droog dan op, wat lei tot voortydige veroudering en swak of onvolledige kopvul.
Ander gewasse, soos sojabone en mielies, en die gebruik van weerstandbiedende basters en wisselbou met nie-gasheergewasse, soos kleingrane, kan die siektesiklus help onderbreek.
Hoë plantbevolkings van mielies in droëlandtoestande en oormatige toedienings van stikstof dra by tot die voorkoms van die houtskoolvrot. Hael- of insekskade bevoordeel ook die siekte.