KLEIN GENETIKALABORATORIUM TRAP GROOT SPORE
Die genetiese ontledings en merkerwerk wat ’n klein onafhanklike laboratorium op Worcester doen, het die afgelope 15 jaar plaaslike graan- en druiweteelprogramme en navorsing ’n reuse-hupstoot gegee.
CenGen het ontstaan toe dr. Renée Prins (regs op die foto) haar belowende loopbaan in plantgenetikanavorsing wou voortsit nadat sy en haar man Worcester toe verhuis het.
Sy en een tegnikus het begin om vir die Suid-Afrikaanse Garsteelinstituut (Sabbi) genetiese profiele van hul kultivars en lyne te genereer en mettertyd dieselfde vir Sensako se koringteelprogram begin doen. “Vandag genereer ons derduisende DNS-datapunte vir die koringteelprogramme van Sensako via die laboratorium vir molekulêre merkerdienste wat die Wintergraantrust (WGT) finansier.”
CenGen doen ook molekulêre egtheidstoetse op vrugte en kon onlangs die maatskappy Provar help om stuifmeelverenigbaarheid by verskillende pruimkultivars te toets.
Die CenGen-span is besig met die eerste poging om ’n siekteweerstandsgeen in koring in Suid-Afrika te kloneer, sê Renée. “Die voordeel daarvan is dat as jy ’n geen se presiese volgorde het, jy nie met merkers langs die geen hoef te werk nie, en kan jy akkurater werk. As ’n merker langs ’n geen is, kan jy maklik uitkruising tussen die geen en die merker kry wat veroorsaak dat die merker nie akkuraat kan voorspel of die geen teenwoordig is nie. Maar van ’n gekloneerde geen kan jy perfekte merkers vir die geen ontwikkel, want jy het toegang tot sy hele DNS-volgorde.”
Finansiering vir die projek is versterk toe ’n Dupont Pioneer Open Innovation-navorsingsprys vanjaar aan CenGen en ’n medewerker, prof. Simon Krattinger van King Abdullah University of Science and Technology (KAUST) in Saoedi-Arabië, toegeken is.
CenGen kan deesdae meer monsters vinnig en akuraat verwerk danksy gesofistikeerde robotte en sagteware wat daar geplaas is as deel van die biermaatskappy AB InBev se verbintenis tot openbare belang. Die intellektuele eiendom wat met die toerusting geskep word, sal in die openbare domein tot voordeel van die landbou wees.
Dié toerusting gaan gebruik word om nuwe grondstowwe vir die brouproses te ontwikkel en produksiekapasiteit te verbeter, sê dr. Nikki Else, navorsings- en ontwikkelingsbestuurder vir landbou in Afrika by AB InBev.
Die robot sal aansienlik groter hoeveelhede DNS van ’n beter gehalte teen ’n laer koste lewer. Dit sal baie help met ouerseleksie vir kruisings, asook vir spesifieke eienskappe. Renée sê deur dié infrastruktuur plaaslik beskikbaar te hê, kan data vinnig voortgebring word sodat telers binne ’n paar dae oor duisende plante se “geen-inhoud” ingelig kan wees sonder dat hulle dit al op die land kon waarneem. “Telers ken dus die inhoud van die lyne terwyl dit nog jong plante op die land of in die kweekhuis is.”
Die apparaat se kapasiteit en spoed help CenGen se opgeleide personeel om meer tyd aan ontleding te bestee.
By Renée op die foto is prof. Zakkie Pretorius, navorsingsgenoot aan die Universiteit van die Vrystaat.