ARMMANSLUSERN RED PLAAS, BANKROTBOS EN AL
Toe die Gautengse sakeman mnr. Ray Strydom die plaas Nassau in die Franshoekvallei buite Ficksburg as belegging gekoop het, was hy die sewende eienaar in byna vyf dekades. Vorige eienaars het alles probeer – van vrugte en suiwel tot tradisionele mielies en koring – maar niks wou werk nie, vertel sy buurman, mnr. Christian Findlay van Franshoek.
Christian het Ray eendag kom haal om na een van sy lande te kyk waarop alles al probeer is – van mielies en koring tot pampoen en aspersies. “Nie een oes is afgehaal nie . . . Die grond was te droog en te swak. Maar toe ons daar inry, staan die Sericea lespedeza, algemeen bekend as armmanslusern, hoër as my bakkie!”
Hy het aanbeveel dat Ray benewens die plaas se koopprys, wat pas betaal was, nog ’n paar honderdduisend rand vir lespedeza-saad, ’n peulplant, uithaal. “Ek het voorspel dit gaan die verskil maak sodat daar uiteindelik winsgewend geboer kan word.”
Ray het begin navorsing doen. Een van die eerste wetenskaplikes wie se raad hy gevra het, was emeritusprofessor Gareth
Bath, ’n veearts verbonde aan Onderstepoort. Hy het vir Ray gesê hy weet nie waar die Afrikaanse naam armmanslusern vandaan kom nie. “Ek sou dit rykmanslusern of minstens wysemanslusern noem.” Dit is een van die gewasse wat die beste parasietonderdrukking van enige spesie bied, onder meer haarwurm.
Nog ’n Ficksburg-boer, mnr. Henry du Preez, het verduidelik dat dit die regte verhouding tussen koolstof en stikstof terugbring. “Grasse het baie voordele, maar jy het ’n peulgras ook nodig. Vir die mees biodiverse en winsgewendste weiding moet jy ’n mengsel van grasse en peulplante plant,
en lespedeza is ideaal vir die regte produksiebalans.”
Die Lespedeza verdring bankrotbos, groot en klein en selfs in veld wat daarvan oortrek is, terwyl dit inheemse klimaksgras, soos rooigras, help terugkom. Christian sê dit het sy veld en ou lande se drakrag vir beeste, skape en poloperde van agt tot tien keer verhoog. “Almal sê nog altyd jy kan nie bankrotbos uitploeg of uit plant nie (omdat dit so allelopaties is), maar lespedeza bewys dit nou hier verkeerd,” sê Christian. Ray mik om minstens die helfte van sy plaas onder lespedeza te hê.