Sojabedryf onstig oor invoer
’N MAATSTAF om plaaslike soja-oliekoek teen internasionale standaarde te meet, en ’n oliekoek-termynkontrak op die JSEmark vir afgeleide kommoditeite, was onder die stappe wat op ’n onlangse werksessie van die sonneblom-en-sojaboonforum ter sprake gekom het.
Groei in die bedryf het die afgelope vyf jaar tot gevolg gehad dat plaaslike produksie verdubbel het, terwyl die verwerking van plaaslike sojabone aansienlik toegeneem het. Dit het gelei tot ’n verbetering in die handelsbalans met ’n aansienlike daling in Suid-Afrikaanse oliekoekinvoer. Oliekoek word egter steeds ingevoer. Daarom is die werksessie gereël om bottelneksituasies in en ’n toekomsstrategie vir die bedryf te bespreek.
Die Proteïennavorsingstigting (PNS) sê in ’n verklaring ’n maatstaf wat internasionale standaarde en gehaltebeheer in ag neem, sal tot eenvormigheid in die bedryf en die betroubare voorsiening van sojabone bydra. Dit sal ook die bedryf in staat stel om meer inligting te bekom en ontwikkeling ten opsigte van gehalte aan te pak, asook om spoor- en uitvoermarkte te skep.
DEURSIGTIGHEID
Om beter deursigtigheid op die sojaboonmark te ontwikkel, is die bedryf besig om ’n oliekoek-termynkontrak te ontwikkel wat as deel van JSE se mark vir afgeleide kommoditeite (Safex) gelys sal word.
“Dit sal die kopers en verkopers van oliekoek die geleentheid bied om plaaslike oliekoek volgens plaaslike toestande te verskans, wat tot deursigtigheid op die oliekoekmark sal lei. Die fisieke lewering van dié kontrakte was tot nou toe ’n probleem. Dit moet gepak word voor die kontrak gelys kan word,” luidens die verklaring.
Die Suid-Afrikaanse bedryf se verwerkingsvermoë is 2,1 miljoen ton. Teen 80% benutting beteken dit ’n parsvermoë van 1,68 miljoen ton. Die volle vetvermoë is 450 000 ton (360 000 ton teen 80% gebruik). Gegewe die afgelope jaar se toename in produksie is dit nog voldoende vir die volgende twee tot drie jaar.
STRUIKELBLOKKE
In die afgelope twee produksiejare het sojaboonparse verskeie probleme ondervind, wat hul parsvermoë ernstig benadeel het. Die vooruitsigte vir die nuwe produksiejaar is egter gunstig. Verskeie van die belanghebbendes meen die parsvermoë kan veral in die westelike dele van die land uitgebrei word. Die Departement van Handel en Nywerheid het gesê bestaande aansporingskemas bied geleenthede vir verdere uitbreidings.
Kommer heers egter oor plaaslike infrastruktuur, met beurtkrag en beperkings wat toegang tot water betref. Dit laat produksie tot stilstand kom en lei tot groot verliese. Uiteindelik raak dit parsvermoë en verwerking. Luidens die verklaring is beter infrastruktuur nodig om ingevoerde oliekoek te vervang, veral in die kusgebiede.
“Om oliekoek van Argentinië af per skip in te voer, kos $30/ton, terwyl die plaaslike vervoer van sojabone en/of soja-oliekoek van binnelandse produksiegebiede na die Wes-Kaap meer as $55/ton kos.”
VEEVOER
Veevoervervaardigers het hulle weer daartoe verbind om plaaslik geproduseerde produkte te gebruik, maar hulle het aangedui dat die kusgebiede altyd ’n probleem sal bly weens mededinging met invoer. In dié verband sal ’n Suid-Afrikaanse norm vir oliekoekgehalte opgestel en gepubliseer word om die gehalte van plaaslike oliekoek te bestuur en te koördineer.
Mnr. De Wet Boshoff, uitvoerende hoof van die Vereniging vir Veevoervervaardigers (Afma), het op die vergadering gesê aangesien die sojaboonbedryf die hoeksteen van talle ander bedrywe is, is dit belangrik om groei in die bedryf te verseker. “Dit is tyd om ’n plan vir die totale waardeketting te ontwikkel om bykomende waarde vir verbruikers te skep.”
Daar is besluit om vroeg volgende jaar ’n indaba vir die graan- en oliesaadwaardeketting te hou om ’n vyfjaarplan vir die bedryf saam te stel.
Onder die belanghebbendes wat die vergadering bygewoon het, is Afma, die Suid-Afrikaanse Vereniging van Graan- en Oliesaadhandelaars (Sacota), Graan SA, die PNS, die Suid-Afrikaanse Agentskap vir Kultivar- en Tegnologie-ontwikkeling (Sacta), die Departement van Handel en Nywerheid en die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye.