Droogte: Só lyk groter prentjie
BOERE in die westelike dele van die land kon weens die hitte en droë toestande grotendeels eers vroeg in Januarie, ná die optimale planttyd, begin mielies plant, wat beteken dat hulle minder hektaar kan beplant as wat beoog is.
Luidens ’n verslag van Graan SA oor produksietoestande teen 7 Januarie lyk dit asof net 50% tot 60% van Noordwes se mielies teen daardie tyd aangeplant was.
Me. Petru Fourie, ekonoom by Graan SA, sê boere sou nog tot die einde van die week probeer plant.
“Na raming is net die helfte van die provinsie se sojabone geplant. Daar is nog tyd vir sonneblomaanplantings, maar tot dusver lyk dit of nog net 10% tot 20% aangeplant is.”
Mnr. Boeta du Toit, uitvoerende hoofbestuurder van Agri Noordwes, sê die sagte, deurdringende reën sedert Nuwejaar het nie oral geval nie.
In die Molopo in die omgewing van Tosca en Vergeleë heers ramptoestande.
“’n Mens kan nie glo hoe dit daar lyk nie. Beeste is maer en vrek,” sê Du Toit.
Agri Noordwes verleen droogtehulp, maar voer is baie skaars en vervoerkoste ’n probleem.
“Ditis’nkrisis.Voorheenhet veral boere van Mpumalanga voer geskenk, maar hulle moet nou die nuwe groeiseisoen se voer vir eie gebruik hou.”
Damvlakke lyk meestal nie goed nie en ondergrondse water is onder druk.
KOL-KOL
Fourie sê in Noordwes- en Sentraal-Vrystaat het reën sedert einde Desember kol-kol voorgekom. Boere probeer waar moontlik mielies plant.
Sy skat dat nog net 25% tot 35% van die beoogde mieliehektare beplant is. “Baie min sojabone en sonneblomme is al aangeplant, maar daar is nog tyd vir sonne- blomme as dit genoeg reën.”
Sommige boere het besluit om vanjaar eerder sojabone of sonneblomme te plant, of om lande te laat rus in die hoop dat sake teen die volgende planttyd beter sal lyk.
In die distrik Bultfontein het mnr. Paseka Pienaar van die plaas Poppieland teen 7 Januarie tussen 8 mm en 20 mm reën gehad en kon hy sojabone plant.
“Daar is kolle wat nog nie genoeg reën gehad het nie. Ons bid vir nog,” sê hy.
Baie boere in hierdie geweste plant met aangepaste planters wat 12 of meer rye op ’n slag kan plant om so vinnig as moontlik die saad in die klam grond te kry en vinniger klaar te plant in die hoop dat vroeë ryp nie die gewasse knou nie.
OPVOLGREËN NODIG
In die VKB-bedieningsgebied in die Oos-Vrystaat lyk dit of boere hul beoogde mieliehektare beplant het, maar sowat 70% is twee tot drie weke ná die optimale planttyd gedoen, sê Fourie.
“Gewasse trek swaar weens min grondvog en opvolgreën is uiters belangrik. Hael het kol-kol skade veroorsaak. Sonneblomme kan nog aangeplant word.”
In OVK se bedieningsgebied is minder mielies en sojabone aangeplant en opvolgreën is dringend nodig.
In die Noord-Kaap is daar volgens Fourie baie min grondboonhektare beplant weens ’n moeilike seisoen verlede jaar.
Toestande is in die algemeen baie droog. Veeboere is bekommerd oor weiding.
REËN BRING MOED
“In teenstelling met die westelike dele vertoon gewasse in Mpumalanga in die algemeen baie mooi,” sê Fourie. “Die uitsondering is by Amersfoort en Morgenzon, waar droogtestremming ervaar word.”
Mnr. Robert Davel, uitvoerende hoof van Mpumalanga Land- bou, sê boere het weer moed, selfs boere wat erge hael- en stormskade gehad het.
Die hele Mpumalanga het goeie reën gekry.
Op die Hoëveld, by Hendrina, Middelburg, Stofberg en omliggende streke, was daar kort voor Kersfees erge haelstorms. Mnr. Gideon Anderson, voormalige voorsitter van Mpumalanga Landbou, boer in die omgewing en het 10% tot 100% skade aan sy somergesaaides op landerye van 5 000 ha gehad.
Davel sê ’n ander boer daar het 3 000 ha se aanplantings verloor.
NUWE ASEM
In droëlandgebiede van Limpopo het dit sedert begin vanjaar goed gereën en boere plant volstoom mielies en sorghum. Nat lande vertraag aanplantings in sommigedele.
Fourie sê in die noordelike besproeiingsgebied is daar ’n groot swaai weg van mielies en sojabone na katoen.
Volgens mnr. Dricus Botha, bestuurder van TLU SA Noord, is die meeste opgaardamme aansienlik voller as einde verlede jaar, en plaasdamme oor die algemeen vol.
In die Bosveld het plekke soos Marken, Marnitz en Baltimore nog reën nodig, maar verder wes, tussen Thabazimbi en Northam, het goeie reën uitgesak en kan boere weer asem skep.
Die Waterberg/Sekhukhune-gebied en die Laeveld het ook goeie reën gehad, maar in die Vhembe-distrik noord van die Soutpansberg is dit steeds droog.
Fourie sê in KwaZulu-Natal wissel mielies van baie jong saailinge tot in die saadstadium.
In Noord-KwaZulu-Natal (Vryheid-omgewing) lyk dit belowend, maar by Bergville en Winterton is dit baie droog. Die hele provinsie kort opvolgreën.
GAUTENG
Volgens mnr. Thinus van Zijl, uitvoerende hoof van Agri Gauteng, lyk oesvooruitsigte in Gauteng nie goed nie.
In die suidwestelike dele, rondom Nigel, Bronkhorstspruit en Vereeniging, kon sommige boere danksy die reën sedert einde Desember eers nou begin plant.
In die westelike dele het groenteboere vroeg in die seisoen groot haelskade gehad.
In die noorde van die provinsie het veeboere min weiding.