Suffolks, Dormers & kruisras: Oos-Kaapse Steenkamps laat rekords spat
Die vermoë van die Twee Seuns-Suffolkstoetery en die Twee Broers-Dormer stoetery om puik vleis produserende teeldiere te lewer, het hulle landwyd erkenning besorg. Mnr. Tjaart Steenekamp van die plaas Lower Orpendale naby Barkly-Oos vertel hoe hulle dit r
’nTeelbeleid wat gerig is op hoë vrugbaarheid en goed uitgewerkte weidingaanplantings is twee deurslaggewende faktore in die Steenekamps van Barky-Oos se herhaaldelike Suffolk- en Dormersukses. Mnr. Tjaart Steenekamp (30) se Suffolkstoetery het die afgelope vier jaar die Suid-Afrikaanse opperste kampioen-Suffolkram én -ooi opgelewer. Sy Dormerstoetery het nie net vir ’n SA rekordprys (R235 000) vir ’n Dormerram op 2018 se nasionale Dormerveiling gesorg nie. Hy het ook die prys vir die beste groep ramme en ooie op die nasionale veilings van 2017 en 2018 gekry.
Verder lewer ’n nuwe Suffolk-Dormerwaar kruisteelprogram op Lower Orpendale uitstekende lamkarkasse, waaronder 2017 en 2018 se superlamkarkas op die Royal-skou in Pietermaritzburg, KwaZulu-Natal.
BEGIN VAN DIE STOETERY
Mnr. Boetie Steenekamp het die Twee Seuns-Suffolkstoetery in 2000 geregistreer toe sy seuns, Tjaart en Steyn (34), nog op skool was. Steyn het geld wat hy in Brittanje gemaak het, tot die vestiging van die Twee Broers-Dormerstoetery bygedra, terwyl Tjaart se bydrae gekom het uit omheiningskontrakte waarby hy betrokke was.
Deesdae bestuur Tjaart albei stoeterye, terwyl Steyn ’n Dohne-Merino-boerdery in die naburige Burgersdorp-distrik het. Hul ma, Dienie, en hul pa bly op Barkly-Oos, hulle sakeondernemings het.
Hierdie gesin werk nou saam in die groter boerdery-opset, met Steyn wat byvoorbeeld ál Tjaart se Dormerramme vir die nasionale Dormerveiling voorberei.
Die Steenekamps het aanvanklik met Suffolks en Dormers begin boer om die Merinoboere in Barkly-Oos (een van Suid-Afrika se top- wolproduserende streke) van ramme te voorsien om hul lammers se speengewig te verbeter. “Ons het eers met die Suffolkstoetery en toe met Dormers begin om boere ramme uit, na my mening, die twee beste vleisrasse in Suid-Afrika te bied. Ons wil teeldiere teel wat ons sal toelaat om swaar meerlinge te speen. Vrugbaarheid, groei en goeie moedersorg is dus uiters belangrik,” sê Tjaart.
Die Twee Seuns-Suffolkstoetery van sowat 500 ooie is begin met ooie wat van telers in die Noordoos-Kaap aangekoop is, waaronder mnr. Ian Turnbull en me. Linda Wiese. Dié skape het ’n uitstekende genetiese grondslag voorsien om goed aangepaste en beweeglike Suffolks te teel. “Ons probeer om ’n Suffolk met ’n mediumraam te teel wat die berge in ons gebied kan baasraak. Ons ooie weeg 60-65 kg en gee nie om om te loop om kos te soek nie,” sê Tjaart.
Die Dormerstoetery van 600 ooie is in 2006 gevestig. Teelmateriaal is bekom deur onder meer Dorset Horn-ramme – van mnr. Guy Levey op Tarkastad – by Vleismerino-stoetooie te plaas. “Só het ons ons eie Dormer-bloedlyne van goeie gehalte geteel,” sê Tjaart.
Mettertyd is teelmateriaal landwyd bekom, wat ook bygedra het tot ’n kommersiële Dormerkudde van sowat 900 ooie.
INTENSIEWE TELING
Van uiterste belang vir die Suffolk- en Dormerteelprogram op Lower Orpendale is 150 ha hoogs produktiewe aangeplante droëlandweiding. Laat in Januarie word 5 ha rape geplant om die ooie se melkproduksie in die winter ’n hupstoot te gee. In Februarie en Maart word hoofsaaklik koring en korog geplant om ooie en lammers te ondersteun, saam met 60 ha lusern. Skape word geleidelik en versigtig aan die lusern bekend gestel om seker te maak hulle blaas nie op nie. In die somer kry die skape ’n fosfaatlek en in die winter ’n produksielek.
Alle stoetdiere word laparoskopies geïnsemineer (meestal met die semen van selfgeteelde ramme) deur dr. Nolte Troskie van Bloemfontein. Suffolkooie lam in Julie en Dormerooie in Mei, terwyl jong Suffolkooie vir die eerste keer op nege maande en Dormerooie op tien maande gepaar word. Hierdie
buitengewone vrugbaarheid verseker dat ooie drie keer in hul eerste twee jaar van produksie lam.
Omdat die Suffolks later in die somer as die Dormers geïnsemineer word, is daar gewoonlik genoeg kos beskikbaar om prikkelvoeding oorbodig te maak. Die Dormers kry egter prikkelvoeding in die vorm van sjokolademielies op die veld (gemiddeld 200 g per ooi per dag) vir vier weke voor en twee weke ná die laparoskopiese inseminasie. Suffolk- én Dormerooie word ses weke voor en ses weke ná inseminasie gedoseer om inwendige parasiete te bekamp.
Ooie met meerlinge (60% van alle ooie het tweelinge, wat bydra tot ’n speenpersentasie van 148) lam in lamhokke, terwyl enkellammers op die groenvoer gebore word. Ooie word vir die lamhokke voorberei deur hulle ses weke lank ’n spesiaal geformuleerde lamsrantsoen teen 1,2 kg per ooi per