Varkbedryf versnel vordering
Die nuutste tegnologiese verwikkelinge in die varkbedryf was in die kollig tydens Port Shifters 2020, ’n simposium wat deur die Suid-Afrikaanse Varkprodusente-organisasie by Winterton in KwaZulu-Natal gehou is. Dit het onder meer klem gelê op sôe met méér
Varkvleis is veelsydig, bekostigbaar en naspeurbaar, en varkprodusente kan ’n groot rol speel om voedselsekerheid in die toekoms te verseker, het mnr. James Jenkinson, uittredende voorsitter van die Suid-Afrikaanse Varkprodusente-organisasie (Savpo), op die organisasie se jaarvergadering op Winterton gesê.
Die aankondiging begin 2018 dat Enterprise die bron van die listeriose-uitbreking was, het produsente se situasie oornag verander en die ergste uitwerking in die geskiedenis op almal in die waardeketting gehad. Die prys van vars varkvleis het na benede getuimel, al was dit veilig vir verbruik. Me. Marieta Human, bemarkingsbestuurder by Savpo, het alles moontlik gedoen om die verbruik van varkvleis te bevorder. In die proses het die organisasie van Maart tot Mei 2018 R6 miljoen aan promosies bestee. Die veldtog was onder meer gemik op die skep van ’n groter markaandeel op lang termyn.
Met die verdere aankondiging dat listeriose nou iets van die verlede is, lyk die toekoms baie beter.
“Ek het geleer varkprodusente toon ’n uitsonderlike karakter en sakesin. Hulle sit nie en kla iewers in ’n hoekie nie. Hulle het die bul by die horings gepak en die listeriosekrisis trompop geloop,” het Jenkinson gesê.
Die organisasie spog ook met ’n nuwe kultuur en korporatiewe identiteit om dit as ’n dinamiese sake-eenheid te posisioneer, en nie bloot as ’n kommoditeitsorganisasie nie.
“Dit is belangrik dat ons ’n tree voor bly en na die groter nywerheidsprentjie kyk. Ek is baie opgewonde oor die toekoms,” het Jenkinson gesê.
OUTOMATIESE GEWIGMONITERING
Mnr. Arno van Brandenburg, bestuurder vir uitvoer en ontwikkeling van Nedaplewendehawebestuur in Nederland, het oor die vark-datarevolusie deur middel van outomatiese gewigmonitering gepraat.
Die nuutste tegnologie weeg die sôe outomaties, regdeur haar tydperk van dragtigheid. Dit is die eerste keer dat sulke toerusting beskikbaar is om op groot skaal aangewend te word. Dit sluit aan by die bestaande toerusting wat varke regdeur hul bestaan monitor; vandat dragtigheid by die sog bevestig is totdat die speenvarkies geslag kan word.
Met goeie bestuur en toesighouding kan ’n sog se produksie met gemiddeld ’n halwe varkie per produksiesiklus styg, wat méér wins vir die boer beteken. Dit is danksy onder meer die monitering van voeding. Dit sluit ook prestasietoetsing in deur die daaglikse voerinname en groei, eindgewig en dae in die program te meet, sodat die voeromsettingsverhouding (VOV) bereken kan word. Hoe minder voer ’n vark benodig, hoe laer is die boer se insetkoste en hoe doeltreffender boer hy. Dit verhoog die winsgrens.
“Optimale varkproduksie begin dus met akkurate (slim) weeg van die dragtige sog om haar ongebore varkies se groei te moniteer. Dit waarborg perfekte kondisie teen die tyd dat die varkies gebore word,” het Van Brandenburg gesê.
Daar is ’n duidelike verband tussen geboorteen speengewig, asook tussen dié gewigte en vrektes tydens die soog-, speen- en afrondfases. Navorsing by die Universiteit van Wageningen in Nederland oor die verband tussen geboortegewig en doeltreffendheid
‘Varkprodusente toon ’n uitsonderlike karakter en sakesin. Hulle sit nie en kla iewers in ’n hoekie nie.’
van varkproduksie het getoon vir elke daling van 100 g in ’n varkie se geboortegewig, styg die vrektes vóór speen met 3% en ná speen met 2%. Teen die tyd dat die varkie gereed is vir bemarking, was die gewig 1,63 kg minder en die waarskynlikheid vir ’n volle markwaarde 2% laer.
Dis duidelik dat optimale varkproduksie deur perfekte kondisie met jonging deur optimale voeding verbeter word, wat deur slim weeg moontlik gemaak word. Dit strek vanaf kunsmatige inseminasie (KI) deur dragtigheid tot by die geboorte.
In werklikheid begin die belang van optimale voeding reeds voor KI. Met ’n hoë voerinname op die ouderdom van vyf maande, gedurende die laaste week voor spoeling, word méér eierselle geproduseer wat ’n groter werpsel moontlik maak. Met slim weeg is dit ook moontlik om die sog wat soog, in ’n goeie kondisie te hou sodat sy genoeg melk produseer.
Elke sog se kondisie moet deurgaans gemoniteer word deur die rugvetdikte te meet. As die sog te maer is, kan sy minder varkies grootmaak. As die rugvet te dik is, beteken dit sy word oorvoer en die boer se produksiekoste is te hoog.
CHINESE WIL VARKSÔE MET MEER TEPELS TEEL
Varksôe met méér tepels kan kommersieel beskikbaar word as wetenskaplikes se werk in dié opsig momentum kry. Dit beteken elke sog kan méér kleintjies grootmaak, wat produktiwiteit sal bevorder.
Dr. Egbert Knoll, navorsingsdirekteur van die Topigs Norsvin-navorsingsentrum in Nederland, het gesê die Chinese het vasgestel dat as die ontwikkeling van die varkskelet met gevorderde genetika verhaas word, kan meer rugwerwels en dus méér ribbes gevorm word. Omdat elke rib ’n tepel huisves, beteken méér ribbes dus méér tepels. Sodoende kan ’n varksog méér varkies soog. ’n Varksog het gemiddeld 12-14 tepels. As sy ’n groot werpsel het en dus meer kleintjies as tepels het, kan sy nie almal gelyk laat suip nie en sommiges sal nie oorleef nie.
Luidens ’n verslag van ’n groep Chinese wetenskaplikes word die VRTN-mutasie in Europese varke met ’n gunstige uitwerking op die getal tepels en karkaslengte by sommige rasse geassosieer. Dit sal telers in staat stel om met seleksie die getal tepels en rugwerwels te vermeerder en ook langer varke te teel, sonder nadelige gevolge vir die groei en veteienskappe. Dit sal varkproduksie verbeter. (Scientific Reports 6, artikel 19240 [2016].)
Knoll het gesê varkboere verbeter hul boerderye, maar moet ook beter op dieresorg let. Daar is 17 lande met partye wie se kernpolitiek dit is om aandag aan dieresorg te gee. Dus is daar groter druk op boere om goed vir hul diere te sorg. Dit is tot hul eie voordeel as hulle beter varkbehuising bou, minder antibiotika gebruik, hormone uitskakel en minder besoedeling veroorsaak.
Suid-Afrikaanse produsente is deeglik bewus van omgewingswetgewing, en daar is ook druk van welsynsorganisasies en verbruikersdrukgroepe dat varkvleis “vriendelik” geproduseer moet word. Suid-Afrikaanse varkvleisprodusente is trots op wat hulle in dié opsig vermag, sê mnr. Johann Kotzé, uitvoerende hoof van Savpo. Varkboere poog voortdurend om die gebruik van antibiotika te verminder, veral ten opsigte van
antibiotika wat vir menslike gesondheid van belang is.
Die wêreldbevolking groei met rasse skrede, ook in Suid-Afrika met sowat 60 miljoen inwoners. Almal het proteïen nodig en varkvleis ding om ’n plek mee. Die internasionale mark bied ook moontlikhede vir Suid-Afrikaanse produsente.
MIELIEGEHALTE MAAK ’N VERSKIL
Daar is ’n groot gaping in genetiese potensiaal en werklike prestasie, wat dikwels onderskat word. Hoe nader aan mekaar die genetiese potensiaal en kommersiële prestasie van die vark gebring kan word, hoe beter is dit vir die varkboer, het dr. Peter Plumstead, tegniese direkteur van Chemunique, ’n voermaatskappy in Johannesburg, gesê.
Hierdie gaping wissel boonop aansienlik weens onder meer die genetiese eienskappe, verbouingstoestande, hantering, droging, opberging en verwerking van mielies. Dit alles kan ’n rol in die wisselvalligheid van mielies se energie-verteerbaarheid speel. Ryp en droogte, en mielies wat in nat toestande geoes en té vinnig gedroog word, het veral ’n nadelige uitwerking.
Daarom is die gehalte van voer so belangrik, veral mielies wat 62-70% van die netto energie en bykans 30% van die proteïen in varkformulasies verskaf. As die voer op ’n optimale vlak is, kan die boer sy varke se genetiese potensiaal ten volle benut. Mielies se energie en proteïen/aminosuurvlak moet dus akkuraat gemeet word.
Sowat 70% van die energie in ’n geel mieliepit kom van stysel, 16% van vesel en vrye suikers, 10% van olie en 4% van proteïen. Enige afwyking in die verteerbaarheid het ’n nadelige uitwerking. ’n Laer energievlak in die mielies sal byvoorbeeld veroorsaak dat die varke méér vreet, die daaglikse gewigstoename sal daal, die VOV sal styg, en die karkas is dan té vet en die boer se winsmarge is kleiner.
Hy het gesê DuPont Bioproducts het ’n nuwe konsep vir verbeterde prestasie gepatenteer. Dit bestaan uit drie Bacillus-probiotikas wat ensieme in die vark se verteringstelsel produseer, waarby ’n protease-ensiem vir beter vertering van aminosure gevoeg is. Hierdie kombinasie verbeter die afbreek van die mieliestruktuur en stel voedingstowwe vry. Dit het die diereprestasie in proewe verbeter. Die gemiddelde daaglikse gewigtoename (GDT) het met 2% verbeter en die VOV met 3%.
GOEIE TEELMATERIAAL
Bestee genoeg geld aan bere en semen van topgehalte, kontroleer die genetiese vordering, en let deeglik op na die VOV en die GDT, wat albei hoogs oorerflik is.
Dit was die boodskap van mnr. Marcello Marchesi, hoofbestuurder van die varkafdeling van die Italiaanse Martini-groep, wat met 25 000 sôe, asook hoenders en konyne boer. Dié groep het ses voerfabrieke in Italië waar hy 700 000 ton voer per jaar vervaardig. Hy verbou ook geel mielies. Die groep se belangrikste aanspraak is egter dat hy parmaham produseer, wat volgens Marchesi die beste vark-nismarkproduk ter wêreld is.
Die maatskappy slag jaarliks 500 000 varke, 2 miljoen konyne en 20 miljoen hoenders. Hy verwerk, verpak en bemark alles self.
Die 25 000 sôe wat hy besit, bestaan uit PIC, Topigs en Danbred wat op sy eie plase gehou word, terwyl ander boere ook op kontrak vir hom varke produseer.
Danksy optimale voeding en bestuur het die GDT vanaf 610 g per dag in 2001 tot 731 g per dag in 2017 toegeneem. Dit is ’n gemiddelde jaarlikse styging van 8 g per dag. Die VOV het in dieselfde tyd vanaf 3,50 tot 3,11 verbeter, teen ’n tempo van 0,024 per jaar.
Die getal kleintjies per sog het van 11,30 in 2011 tot 13,44 toegeneem, ’n styging van 0,35 per jaar. Die getal varkies wat per sog gespeen is, het in dié tyd van 9,91 tot 11,75 gestyg, oftewel 0,10 per jaar. Die getal varkies per sog per jaar het toegeneem van 24,28 tot 28,75; ’n styging van 0,94.
Marchesi het gesê hulle is baie trots op hul parmaham. Die varke word op ’n minimum ouderdom van 270 dae geslag. Vir hamme van 7-9 kg moet die vet 15-20 mm dik wees, en vir swaarder hamme 20-30 mm. Hamme van 12-14 kg word verkies. Parmahamproduksie is ’n groot bedryf in Italië, en in 2017 is bykans 9 miljoen hamme verkoop.
Marchesi het gesê in ’n varkboerdery is gesondheidsbestuur baie belangrik. Daarom moet die biosekerheid van hoogstaande gehalte wees. Pas die korrekte inentingsprogram toe en voorkom die vermenging van varke tussen plase. Syfers moet gereeld ontleed en voerkoste goed dopgehou word.