Swak koringpryse: Skuld lê by kopers, nie differensiaal
DIE grootste probleem wat koringboere in die Wes-Kaap het, is die wanbalans in mag tussen koringprodusente en kopers, en die feit dat daar so min kopers is.
“Ek glo jul fundamentele probleem is die gebrek aan mededingers om jul graan te koop,” het prof. Matt Roberts, ’n graanmarkkenner van Amerika, die koringpryssituasie op Graan SA se streekvergadering op Rietpoel opgesom.
Roberts, wat in Suid-Afrika is om die liggingsdifferensiaal te ondersoek, sê dié probleme gaan nie opgelos word deur die differensiaal af te skaf nie. Volgens hom moet boere besef dat, as hy sy vingers kon klap en die differensiaal in die niet laat verdwyn, hy hulle kan waarborg dat Suid-Afrika se landbousektor in sy geheel swakker daaraan toe sal wees. Hy het ook gesê boere moet dink wat met die Safex-prys gaan gebeur as die differensiaal afgeskaf word.
Roberts, wat hier is op uitno- diging van die Johannesburgse Sekuriteitebeurs (JSE), het die Safex-liggingsdifferensiaalstelsel ook in 2009 op versoek van Graan SA en die Nasionale Landboubemarkingsraad (NLBR) ondersoek. Hy het toe aanbeveel dat die differensiaal behou moet word en dat die bedryf moet kyk na maniere om inligting en toegang tot inligting op die mark te verbeter. Daarbenewens moet die bedryf ’n gereelde verslag opstel oor markdeelnemers se posisies op die mark en dit oorweeg om ’n elektroniese verhandelingsplatform vir silo-sertifikate in te stel.
ANDERS
Roberts sê een van die dinge wat hierdie keer anders is as in 2009 en ’n groot invloed kan hê, is die wisselwerking tussen die invoerpariteitsprys en Safex, veral omdat Suid-Afrika ’n netto invoerder van koring is.
Van die boere by die Rietpoelvergadering was ongemaklik daarmee dat Roberts deur die JSE betaal word, maar Roberts het opgemerk dat hy gemaklik is daarmee om die mense wat hom betaal, kwaad te maak.
‘STAAN SAAM’
Roberts het einde Januarie in Suid-Afrika geland om vir twee weke met belanghebbendes in die graanbedryf te praat en inligting in te samel vir die verslag wat hy in opdrag van die JSE moet skryf. Die Graan SA-streekvergadering op 29 Januarie op Rietpoel was een van sy eerste gesprekke. Dit was dus te vroeg om aanbevelings te verwag.
Hoewel hy erken dat ongelyke magsverhoudings ’n probleem is, is dit iets wat hy nie kan oplos nie. Hy het voorgestel dat koringboere dit weer oorweeg om ’n “koperkoöperasie wat deur kopers besit word” te stig. “Bou jul eie markmag.” Mnr. Lourens van Eeden, ’n boer van Swellendam, het gesê hulle hét so iets gehad, maar dit het misluk omdat van die boere hul aandele in die onderneming verkoop het. “Ons moet iets doen aan die ongelyke markmag. Niks gaan verander as ons nie iets daaraan doen nie.”
Roberts meen die enigste ander manier om die magsbalans te verander is deur wetgewing, maar dis nie iets wat hy kan takel nie.