Kan jy welvaart skep met skuld? Dis waarom almal meer vir beesvleis kry as SA! 40% groei moontlik
Sonder skuld is uitbreiding onmoontlik. Hoe jy dit bestuur, is egter deurslaggewend. En hoe jy die agtste wonder van die wêreld – saamgestelde rente – tot jou voordeel kan aanwend, is ’n nóg groter faktor in skuldbestuur en uitbreiding.
Tydens die Amerikaanse presidentsverkiesing van 2016 het Donald Trump sy vermoë om welvaart te skep as die grondslag van sy veldtog gebruik. Hy het aan sy ondersteuners gesê: “I am really rich, and I’ve always been good at making money.”
Toe die media sy selfverklaarde netto waarde van $10 miljard (sowat R142 miljard) in twyfel trek en aanvoer dat dit selfs net $3 miljard (R42 miljard) kan wees nadat sy skuld afgetrek is, het hy gespog: “I’ve done great with debt, I understand debt better than probably anybody,” en bygevoeg dat sy vaardigheid om hope skuld te kan bestuur van hom die ideale president sal maak om Amerika se sluimerende skuldkrisis te kan hanteer.
SKULD BELANGRIK VIR VERBETERING, UITBREIDING
Skuld is ’n belangrike bron van finansiering vir beleggings, en ook vir voortdurende uitbreidings, verbeterings en tegnologiese vooruitgang in die landbou. Skuld is gewoonlik nie ’n probleem indien die boerdery se kredietwaardigheid goed is nie, maar omdat die waarde van grond die afgelope 15 jaar met baie meer as die inflasiekoers bly styg het, het boerderye se kredietwaardigheid ook kunsmatig skerp toegeneem en die ruimte op die balansstaat geskep om van meer skuld gebruik te maak.
Die GRAFIEK toon dat Suid-Afrika se landbouskuld die afgelope 20 jaar van R24 miljard tot R158 miljard toegeneem het, terwyl die waarde van grond en vaste verbeterings terselfdertyd van R53 miljard tot R252 miljard toegeneem het. Die landbouskuld het teen ’n saamgestelde koers van 10% per jaar gegroei, terwyl die waarde van grond en vaste verbeterings teen ’n saamgestelde koers van 8% gestyg het. Klaarblyklik is daar boere wat ook soos Trump meen hulle het die vaardigheid om skuld te kan bestuur om sodoende ryk te word. Dit het ongelukkig daartoe gelei dat verskeie groot boerderye in 2018 as gevolg van te veel skuld uitverkoop moes word.
Terwyl grondpryse bly styg het, het boere se kredietwaardigheid bly verbeter en het hulle outomaties die “vaardigheid” bekom om “hope” skuld te kan bestuur. Solank die groei in netto waarde hoër is as die rente wat op ’n lening betaal word, is die boer besig om vir homself welvaart met iemand anders se geld te skep. Dit was bloot die risikoverdraagsaamheid wat gemaak het dat sekere boere tot ’n groter mate en ander tot ’n mindere mate skuld gebruik het.
Die huidige droë siklus waarin groot dele van Suid-Afrika hom bevind, en wat in sekere gebiede al vyf jaar duur, het egter tweeledig ’n demper op grondpryse geplaas: eerstens is daar ’n kleiner vraag na grond, en tweedens is daar nie genoeg inkomste om die skuld te delg nie. Daarmee saam het die politieke denkrigting van grondonteiening sonder vergoeding ook ’n ongunstige impak op grondpryse gehad. Dit het boere dus daarvan ontneem om die stygende grondpryse te gebruik om hul kredietwaardigheid te verbeter. Hulle moet nou op hul bedryfsvermoë staatmaak om welvaart te skep.
AGTSTE WONDER VAN DIE WÊRELD?
Albert Einstein word aangehaal as dat hy op ’n keer gesê het saamgestelde rente is die agtste wonder van die wêreld. Hy het na bewering bygevoeg dat diegene wat dit verstaan, dit verdien, terwyl diegene wat dit nie verstaan nie, dit betaal.
Sy verduideliking is dat hierdie vermenigvuldiging die proses is waardeur ’n bate se kapitaalgroei én winsgewendheid telkens herbelê word om nogmaals addisionele inkomste te lewer. Dié groei, wat deur ’n eksponensiële funksie bereken word, verskil dus van ’n reglynige verdienste, waar slegs die aanvanklike waarde van die bate ’n inkomste oplewer. Saamgestelde rente weerspieël dan ook die tydswaarde van inkomste oor ’n gegewe tydperk.
Volgens Einstein is die beginsel van saamgestelde rente ongelukkig op bates asook laste
van toepassing. Terwyl die vermenigvuldiging ’n bate se waarde eksponensieel sal laat toeneem, sal dit ook beteken dat rente op die onbetaalde gedeelte die skuld eksponensieel sal laat toeneem.
Die uitwerking van saamgestelde rente, hetsy positief óf negatief, versterk ook namate die frekwensie van die vermenigvuldiging toeneem. By die ophoping van welvaart is vyf jaar se saamgestelde groei dus beter as twee jaar s’n, en tien jaar s’n weer beter as vyf jaar s’n. Twintig jaar se saamgestelde inkomste van boerderybates gaan dus aansienlik baie welvaart skep, mits dit verdien word en nie betaal word nie.
Die beginsel van saamgestelde rente kan aan die hand van die Computus-bestuursburo se deelnemende groep boere in die OosVrystaat geïllustreer word. Die resultate oor die afgelope twintig jaar van boere wat met hul eie bedryfsinkomste welvaart skep, word vergelyk met dié van boere wat geleende kapitaal gebruik om welvaart te skep.
Let wel: Laasgenoemde is nie noodwendig in finansiële moeilikheid nie, maar is juis die tipiese boer wat deur die banke as kredietwaardig geag sal word.
VERGELYKING
Volgens die TABEL boer die groep met min skuld gemiddeld op 2 121 ha en het hulle 437 grootvee-eenhede, en dié met meer skuld boer op 5 822 ha en het 693 grootvee-eenhede. Die eerste groep se hektare het teen ’n saamgestelde koers van 2% per jaar gegroei, terwyl die tweede groep teen ’n saamgestelde koers van 4% per jaar uitgebrei het. Die groep met die meer skuld boer dus groter en het baie vinniger as die eerste groep uitgebrei.
Die ebitda (inkomste voor rente, belasting, waardevermindering en skulddelging) van die groep met min skuld beloop gemiddeld R645/ha, teenoor die R589/ha van die groep met meer skuld.
Ebitda word algemeen deur banke gebruik om ’n boerdery se terugbetaalvermoë te bepaal, omdat dit bedryfsinkomste vóór die invloed van finansiering en rekeningkundige beleid toon. Dit is dan ook hierdie bedrag wat beskikbaar is om die kapitaal én rente van skuld mee af te betaal.
Die rentabiliteit (ebitda/totale bates) van die groep met min skuld beloop gemiddeld 9%, teenoor die 3% van die groep met meer skuld. Eersgenoemde betaal gemiddeld ook net R97/ha, oftewel 15% van ebitda, aan rente per jaar, teenoor die R465/ha, oftewel 79% van ebitda, van die groep met meer skuld. Die ebitda van eersgenoemde groei teen ’n saamgestelde koers van 10% per jaar, wat ooreenstem met die reële saamgestelde groei in netto waarde van 10%, terwyl die nominale groei in netto waarde 14% was. Laasgenoemde sluit grond se waardevermeerdering in.
Daarteenoor het die ebitda van die groep met meer skuld negatief teen ’n saamgestelde koers van 160% gegroei. Die reële saamgestelde groei in netto waarde was ook negatief teen 107%, terwyl die nominale saamgestelde groei in netto waarde 21% was. Die rentebetalings van die groep met min skuld het saamgesteld teen 7% per jaar gegroei, terwyl rentebetalings van die groep met meer skuld saamgesteld teen 17% per jaar toegeneem het.
Die totale bates van die groep met meer skuld het saamgesteld met 21% per jaar gegroei, terwyl vaste bates met 32% toegeneem het. Daarmee saam het totale laste saamgesteld met 22% per jaar gegroei. Dit het tot gevolg dat skuld in verhouding tot reële totale bates 137% beloop, en skuld in verhouding tot nominale vaste bates 113%.
In die geval van die groep met min skuld
het die totale bates saamgesteld met 13% per jaar gegroei, terwyl totale laste met 9% en vaste bates met 12% gegroei het. Dit bring mee dat die skuld van dié groep tans 19% van reële totale bates en ook 19% van nominale vaste bates beloop.
Met inagneming van al bogenoemde aanwysers beteken dit dat dié boere wat op hul bedryfsinkomste staatmaak om hul boerderye te finansier, baie doeltreffender met welvaartskepping is, en boere wat meer van skuld gebruik maak, minder doeltreffend is. Laasgenoemde moet ook ’n baie groter deel van hul bedryfsinkomste aan finansiers afstaan as dit waarop hulle self aanspraak kan maak.
Die gevolg is dat hulle ál groter moet boer en al hoe meer op die kapitaalgroei van hul vaste bates moet steun om hul kredietwaardigheid in stand te hou. Dit beklemtoon Einstein se teorie oor saamgestelde rente.
STADIG, BESTENDIG EN VOLHOUBAAR
Die deurslaggewende resep vir welvaartskepping is dus tyd. Hoe langer die aanvanklike belegging toegelaat word om teen ’n saamgestelde koers te groei, hoe meer beduidend gaan die eksponensiële skepping van welvaart wees. Die boer wat met sy eie kapitaal teen ’n stadige, bestendige, volhoubare pas uitbrei, se kanse is dus beter om fundamentele welvaart te skep, teenoor die boer wat groot, ingrypende uitbreidings met geleende kapitaal aangaan.
Die agtste wonder waarna Einstein verwys het, lê in die kumulatiewe beloning van ’n reeks klein maar doeltreffende suksesse. Dit is op die oog af byna onsigbaar, maar die saamgestelde effek oor ’n tydperk is indrukwekkend. Die resultaat daarvan lyk dalk na towerkuns, maar dit is gegrond op ’n praktiese, logiese en wiskundig voorspelbare proses en nie op die vaardigheid om hope skuld te kan bestuur nie.
Dr. Philip Theunissen is ’n forensiese rekenmeester en landbou-ekonoom van Bethlehem.
BRONNE: Tully, S. “5 Things You Need to Know About Donald Trump’s Debt.” Fortune. 24 Augustus 2016. Thomas, Z. “How did Donald Trump make his fortune?” BBC Business. 13 April 2016. Garnett, A. Farmers are in debt, and more debt won’t help. 5 Februarie 2014. Tasmanian Institute of Agriculture. Increasing productivity: Achieving economies of scale in vegetable production. Ellinger, P., Featherstone, A. & Boehlje, M. 2016. Leverage of U.S. Farmers: A Deeper Perspective. Chen, J. Compounding. 23 Maart 2018. “Compound interest – What’s the big deal?” News24.com. 20 Junie 2018.