Die koste van afsterwe

Tydens die bereddering van ’n boedel is daar altyd uitgawes waarvoor voorsiening gemaak moet word. Boere moenie dink net omdat hulle min skuld of genoeg lewende hawe het, hulle dié koste sal kan vryspring nie.

Twee dinge wat seker is, is die betaling van belasting, en die dood. Dit is dan ook nie verbasend nie dat dié twee sake baie nou aan mekaar verbonde is.

Wanneer iemand sterf, is die kans baie groot dat dit die een of ander vorm van belastingaanspreeklikheid gaan ontketen. Dit is egter nie net die belasting nie, maar ook ander koste en uitgawes wat betaalbaar kan wees wat in ag geneem moet word.

Baie kliënte se antwoord op die vraag of hul boedels genoeg likiditeit het om by afsterwe voorsiening te maak vir die betaling van boedelkoste, is dat hulle min of geen skuld het nie, of dat daar genoeg roerende bates of lewende hawe is om die skuld te delg. Kliënte moet egter besef waarvoor alles voorsiening gemaak moet word om ’n boedel suksesvol af te handel. Die volgende is van die belangrikste uitgawes in dié verband.

SKULD

Maak voorsiening vir die betaling van uitstaande skuld in die boedel, waaronder koöperasieskuld, oeslenings, klererekeninge, verbande, kredietkaartskuld, banklenings en huurkope. Waar die kliënt persoonlik borg geteken het vir die skuld van enige persoon of entiteit, soos beslote korporasies, maatskappye of trusts, is dit noodsaaklik om te bepaal of genoeg voorsiening in dié entiteite gemaak is vir die betaling van gemelde skuld. Indien ’n borgstelling by die kliënt se afsterwe opgeroep word, sal dit tot ekstra uitgawes in die kliënt se boedel lei. Dit kan vertragings in die afhandeling van die boedel veroorsaak weens die verhaling van dié betalings.

BELASTING BTW en inkomstebelasting

Die finale inkomstebelasting en moontlike aanspreeklikheid vir BTW van die oorledene en die boedel kan ook ’n rol speel. Hoewel die impak en berekening hiervan ’n gesprek op sy eie is, moet mense kennis neem van die moontlike betaling. Die gevolge van verhoogde inkomstebelasting ten opsigte van lewende hawe en bedryfsbates wat die oorledene in sy eie hoedanigheid besit het, is reeds in vorige artikels bespreek, en die impak daarvan in die oorledene se boedel moenie onderskat word nie.

Kapitaalwins- en boedelbelasting

Hoewel die oorledene se testament die aanspreeklikheid ten opsigte van kapitaalwinsen boedelbelasting beïnvloed, moet kliënte besef hierdie belasting sal die een of ander tyd betaal moet word. As dit nie in die boedel van die eerssterwende is nie, kan dit in die langslewende boedel betaalbaar wees. Hoewel die belastingwette voorsiening maak vir sekere kortings by die berekening van kapitaalwins- en boedelbelasting, onderskat kliënte dikwels die bedrag en impak daarvan, veral weens die hoë pryse van landbougrond.

ADMINISTRASIE

Ten einde ’n boedel te beredder, moet die eksekuteur sekere uitgawes aangaan, waaronder meestersfooie, oordragskoste (wanneer vaste eiendom aan erfgename oorgedra moet word), waardasiekoste, advertensiekoste, begrafniskoste en algemene uitgawes. Indien daar baie bates in die boedel is, kan die administrasiekoste ’n aansienlike bedrag beloop. Dit is noodsaaklik dat voorsiening gemaak word vir hierdie uitgawes.

EKSEKUTEURS

’n Eksekuteur word aangestel om die boedel te beredder. Die eksekuteurstarief word wetlik beperk tot 3,5% van die boedel se waarde. Indien van toepassing, kan die eksekuteur ook BTW op hierdie tarief hef. Hoewel die eksekuteur die tarief kan verminder, kan dit steeds ’n aansienlike bedrag beloop. Die eksekuteurstarief op ’n boedel met bates van R10 miljoen beloop byvoorbeeld sowat R350 000. Indien BTW daarop gehef word, beloop dit R402 500.

Bogenoemde koste en uitgawes is nie noodwendig die enigste in dié verband nie; dit is bloot ’n aanduiding van sommige van die koste waarvoor voorsiening gemaak moet word. Hoewel die boer by sy afsterwe dalk nie skuld het nie, sal daar ná sy afsterwe beslis koste en uitgawes wees.

Dit is noodsaaklik dat hy daarvoor voorsiening maak.

Mnr. Stephan van Zyl is ’n regsadviseurbestuurder by Old Mutual Makelaarsdienste in Pretoria.

NAVRAE: E-pos: knel1@oldmutual.com