Laat bewei jou plaas weer winsgewend
Ultra hoë druk strook beweiding is een van dies in volste maniere om ’n winsgewende balans tussen weiding verbeteringe n die reproduksie te skep. Boonop skakel dit uitstekend by herlewing s landboupraktyke in.
Groter veerkragtigheid en ’n gesonde verskeidenheid grasspesies was die grootste voordele vir sy plaas nadat hy in 2017 van selektiewe lae druk beweiding na nieselektiewe ultra hoë druk beweiding oorgeskakel het, sê mnr. Danie Slabbert, Oos-Vrystaatse herlewing s landbou boer.
Hy volg die beginsels van ultra hoë druk strook beweiding wat deur pioniers soos mnr. André Lund verfyn is. Die gebruik van Drakensbergers in ’n stelsel waar ultra hoë druk strook beweiding geld, is op Slabbert se plaas in die distrik Reitz besigtig tydens Landbou weekblad se herlewing s landbou konferensie. Die konfe- rensie i smet die samewerking van die Riemland-studiegroep
en Graan SA aangebied.
Slabbert het binne ’n betreklik kort tydperk van minder as twee jaar opgelet hoe die spesiesamestelling van die veld gediversifiseer het nadat hy ultra hoë druk strook beweiding begin toepas het. Breë blaar grassoort e, kruie, veldblomme en natuurlike klawer begin nou minder voedsame grassoorte, soos steekgras, vervang.
HULPBRONNE
Slabbert verduidelik dat voervloei beplanning opsy plaas makliker is omdat hy’ n saaiboer én ’n veeboer is.
“Eintlik is ek ’n grondboer, want dit maak nie saak of ek vleis of mielies produseer nie, die hulpbron is grond.”
Sy seisoenale weiskedule lyk só: Van Desember tot April is sy Drakensbergers op die veld. Van einde April tot Mei wei die beeste op dekgewasse wat hy ná aartappels plant. Van Mei tot Augustus gebruik hy mieliereste vir winterweiding. Vanaf Augustus tot November wei die beeste weer op lande waar ’n multispesie-dekgewasmengsel geplant is.
“Die gebruik van dekgewasse is ’n fantastiese nuwe praktyk in ons boerdery. Ek gebruik ultra hoë druk strook beweiding op alle lande, hetsy veld, dekgewasse of mielie-oesreste. Die beeste se trapaksie, speeksel, urine en mis werk in simbiose met die natuur – van vlieë en miskruiers tot voëls en die lewe in en onder die grond.
“Dit is fantasties om te sien hoe die biodiversiteit en natuur terugkom as jy haar toelaat.”
REHABILITASIE
Volgens Slabbert was sy grond afgetakel en nie naastenby so gesond soos wat dit 200 jaar gelede was nie. Ultra hoë druk strook beweiding is nie net goed vir die veld nie, maar is ook ’n manier om uitgeputte grond en ’n boerdery se winsgewendheid op saailande te verbeter. ’n Veekomponent is daarom ’n noodsaaklike element van grondherlewing.
“Vir ons begin dit by die rehabilitasie van die veld. Die resultate is reeds baie bevredigend daar waar ons die beeste nou vir ’n tweede jaar op die veld het. Ons is besig met navorsing oor die sukses van hierdie ‘behandeling’, en elke twee jaar doen ons ’n opname oor die veld se spesie samestelling én grondontledings.
“Ek kan getuig van die sukses wat ons reeds na n eteen‘ behandeling’ van ultra hoë druk strook beweiding behaal het. Die organiese materiaal in die grond het binne ’n jaar merkwaardig toegeneem. Daar waar ek voorheen slegs geenbewerking toegepas het, het dit my tien jaar gekos om die grond se organiese materiaal met net een persentasiepunt te verbeter.”
Slabbert sê hy is opgewonde oor die verskeidenheid grasspesies en natuurlike peulgewasse wat terugkom in die veld.
“Ek het ’n groot verskil in die veld gesien. Ons het gedink die veld op die plaas ís die natuurlike veld, maar na net één van die ‘behandelings’ met Drakensbergers op die veld, is dit asof tientalle spesies ontwaak het.
“Selektiewe laedrukbeweiding het dieselfde skade aangerig as die ploeg. Dit is niemand se skuld nie, want ons het almal opgetree volgens wat ons gedink het is reg. Gelukkig weet ons nou van beter!”
ONKRUID VERGAAN
Wat van indringerplante, soos slangbos (bankrotbos), en giftige plante, soos tulpe?
Die onbenutbare slangbos
plumosum ) is ’n reuseprobleem op Suid-Afrikaanse plase, beaam Slabbert, maar hys ê bees teen ultra hoë druk strook beweiding is die antwoord.
“As jou veelading hoog genoeg is, sal slangbos ná drie of vier seisoene van ultra hoë druk strook beweiding op j ouplaas verdwyn,” sê Slabbert.
“Die slangbos word deur gras ingeneem. Dit is merkwaardig om te sien hoe die beeste slangbos ooptrap.”
Danksy die gekonsentreerde uitwerking van die beeste se mis is daar ook meer miskruiers en erdwurms. Op hul beurt verhoog hulle die grondgesondheid en bring broodnodige koolstof terug. Sy Drakensbergers se trapaksie breek ook grondkorse sodat water en lug beter kan indring.
Slabbert glo die risiko wat gifplante vir vee inhou, verlaag met ultra hoë druk strook beweiding.
“Ons vind ook gifplante, soos tulpe, hier. Wat ek waargeneem het, is dat tulpe die eerste groen plant in die lente is. ’n Bees wat selektief wei, gaan dié groen blare uitsoek en ’n honderd tulpe vreet en vrek.
“Met ultra hoë druk strook beweiding is daar nie vir die bees kans om elke groen blaartjie te gaan uitsoek nie. Só sal ’n bees in die kudde waar hulle nie-selektief moet wei, dalk net een of twee tulpe vreet.”
’n Span navorsers hou namens Graan SA en die Mielietrust herlewing s landbouers, soos Slabbert, se vordering dop. Die span wat sy veld se herstel bestudeer, bestaan onder meer uit die wetenskaplikes mnre. Gerrie Trytsman, kundige op die gebied van dekgewasse, Frits van Oudtshoorn, weidingkundige, en dr. Astrid Jankielsohn, insektekundige.
“Ons sien hoe die samestelling van die grasspesies verander en meer breë blaar grassoort e, kruie, natuurlike klawer en veldblomme voorkom,” sê Slabbert.
Lund, skrywer van ’n handleiding oor ultra hoë druk strook beweiding, en plaaslike kenner van dié stelsel, meen gifplante en onkruid het ’n nut in die natuur.
“Die natuur het ’n ingeboude weerstand. As jy jou veld begin seermaak, sal die natuurlike biodiversiteit teëskop. Dan vermeerder plante met dorings, onsmaaklike plante en gifplante.
“Dit is die natuur se manier om te keer dat sy geheel en al vernietig word. Alles wat ons nou in die ekologie sien wat verkeerd geloop het, is mensgemaakte probleme. As jy hierdie regstelling maak en plante onder ultra hoë druk strook beweiding eenders bewei, boots dit die natuurlike migrasie en gedrag van troppe wild na wat honderde jare gelede hier gewei het.”
Lund se kernbeginsels vir ultra hoë druk strook beweiding sluit in:
■ Enige plaas is natuurlike ekologiese kapitaal wat as ’n geheel volhoubaar bestuur moet word.
■ Bestuur jou hulpbronne met behulp van gesonde, holistiese, ekologiese beginsels en aangepaste vee.
■ Gee die veld kans om voldoende te herstel.
■ Hou die veedruk te alle tye op die maksimum vlak.
■ Hou jou diere tevrede met vol rumens.
■ Verhoog veegetalle en verkort weityd per strook om ultrahoë veedruk te bewerkstellig.
■ Die regte ingesteldheid en wil om die stelsel reg toe te pas en te bestuur is noodsaaklik.
ARBEID
Binne hierdie weidingskampe word ’n strook teen ’n voorafbepaalde tempo vir beweiding vrygestel .’ n Geëlektrifiseerde draad met ’n draagbare energiebron word dan op die regte tydstip aangeskuif en die beeste daarmee saam.
Op Slabbert se plaas wissel twee werknemers mekaar met hierdie taak af. Dit verg slegs een persoon om sy kudde van sowat 500 beeste elke uur te verskuif.
“Op Sondae is die vers k ui(Se r i p h i u m
wing minder intensief en gebruik ons hekke om die kudde vier keer outomaties te skuif. Indien dit wel nodig is om die kudde in stroke op ’n Sondag te verskuif, is dit vir my die lekkerste ding om dit gou self te kom doen.”
Normaalweg word Slabbert se beeskudde 13 tot 15 keer per dag tussen sonop en sononder volgens weistroke verskuif (die laaste verskuiwing is om 18:00). “Snags kan hulle terugwei en gaan water drink. Meestal gaan lê hulle om te rus en te herkou.”
Wanneer diere ondersoek of behandel moet word, gebruik hy ’n verskuifbare kraal. Andersins gebruik Slabbert ’n paalspuit as net een of ’n hand vol diere behandeling nodig het.
Genoeg water is ’n vereiste by ultra hoë druk beweiding .’ n Volwasse bees drink gemiddeld sowat 60-70 liter water per dag. Die waterkripstelsel wat Lund ontwerp het, is verskuifbaar.
Die veesuiping se ontwerp is rond en het ’n 2 000 liter-opbergingstenk met ’n vlotterklep bo-op wat gekoppel is aan watertoevoer. Só is daar altyd genoeg water en genoeg plek vir vee om vinnig klaar te suip.
TEMPERAMENT
Nóg ’n voordeel van Drakensbergers is dat die beeste se temperament hantering baie maklik maak. Die beeste raak ook gou gewoond aan die geskeduleerde verskuiwing na die volgende strook veld.
“Veral op Sondae as ek self die kudde skuif, praat ek sommer met hulle en sê ‘kom ons gaan’. Om ’n groot kudde Drakensbergers só te verskuif sonder moeite, is ’n ongelooflike lekker gevoel. Die hantering is sonder ’n geskree en gepypslanery. Die beeste volg jou, want jy is hul herder,” sê Slabbert.