VEE-AGENTE: PAS DIÉ REËLS GOU TOE
DIE Rooivleisprodusente-organisasie (RPO) beveel aan dat alle agente wat vee bemark, hulself vertroud maak met die inhoud van die biosekerheidsmaatreëls vir lewendehawe-agente soos dit op 13 November in die Staatskoerant afgekondig is.
Daar is konsensus binne die RPO dat regstreekse verkope aan byvoorbeeld voerkrale en abattoirs ook gereguleer moet word.
Die biosekerheidsmaatreëls vir lewendehawe-agente is hoofsaaklik ingestel om te verseker dat die Suid-Afrikaanse lewendehawe- en wildbedryf aan die internasionale organisasie vir dieregesondheid (OIE) se kode voldoen om internasionale handel te verbeter.
Tweedens is die reëls daarop gemik om die lewendehawe-agentebedryf te reguleer, met spesifieke verwysing na voorsorgmaatreëls wat by veilings vereis word (as ’n tweede vlak van opsporing van dieresiektes) om die risiko van die verspreiding van beheerde, aanmeldbare en ander dieresiektes te verminder.
Hoewel die reëls van toepassing is vanaf die datum van afkondiging (13 November 2020), sal ’n bykomende grasietydperk van ses maande toegelaat word sodat alle agente hulself van die inhoud van die reëls kan vergewis, hul infrastruktuur en prosesse kan aanpas, en hulle op volkome nakoming voorberei. Die toepassing van die maatreëls moet voor of op 30 Junie afgehandel wees.
Elke lewendehawe-agent moet aan die volgende voldoen:
■ Verpligte registrasie by die landbouprodute-agenteraad (Apac). Dit sluit in lewendehawe-agente wat aanlyn en virtuele veilings aanbied.
■ ’n Eksterne oudit van die veilingsgeriewe en alle biosekerheidsprosedures moet elke twee jaar deur ’n onafhanklike ouditeur onderneem word. Die Suid-Afrikaanse vleisbedryfsmaatskappy (Samic) sal dié rol vervul.
■ Die verantwoordelikhede in afdeling 11 en 26 van die Wet op Dieregesondheid moet skriftelik aanvaar word. Die dokument van aanvaarding sal deel wees van die eksterne ouditproses. Die eerste verslag moet voor of op 31 Desember vanjaar gereed wees.
■ Elke lewendehawe-agent moet ’n opgeleide biosekerheidspraktisyn aanstel wat by die Suid-Afrikaanse Veeartsraad (SAVC) geregistreer moet wees. Die biosekerheidspraktisyn is verantwoordelik vir die biosekerheidsplan en moet toesien dat aan alle minimum maatreëls ten opsite van biosekerheid vir alle diere van verskillende oorsprong wat vir opveiling bymekaar kom, voldoen word.
REKORDHOUDING
BY DIE VEILINGSPERSEEL
Elke lewendehawe-agent moet ’n betroubare en noukeurige rekordhoudingstelsel ten opsigte van biosekerheid op die veiling instel. Die stelsel moet verseker dat alle transaksies in ooreenstemming met ouditbare en opspoorbare prosesse uitgevoer word.
’n Dier wat vir verhandeling op ’n veiling bestem is, moet ten minste 24 uur voor die werklike veiling geregistreer wees.
Die kwitansie en verkope van vee word in die reëls uiteengesit. Die volgende dokumente moet die dier vergesel wanneer dit by die veilingsperseel aankom:
■ ’n Oorspronklike, geldige artikel 6- en/of 8-dokument van die dier se eienaar.
■ Afskrif van die brandmerkregistrasie-sertifikaat van die eienaar.
■ Afskrif van die ID-dokument van die eienaar.
■ Oorspronklike dieregesondheidsverklaring, wat ook met ’n bevestiging van ’n veearts vir die plaas van oorsprong en die spesifieke dier vergesel kan wees.
■ Volledige besonderhede van die plek van oorsprong op die artikel 6-dokument: fisieke adres, naam van die plaas, nommer van die landmeter-generaal en plaasnommer, soos verklaar en geteken deur die eienaar van die dier, asook die eienaar of bestuurder van die plek van oorsprong.
DIERE-IDENTIFIKASIE
’n Dier wat geverifieer en aanvaar word op
’n veiling moet voldoende en permanent gemerk wees met die eienaar se registrasiemerk in ooreenstemming met die Wet op die Identifikasie van Diere (Wet 6 van 2002) en regulasies soos dit in die Staatskoerant, nr. 25732 van 21 November 2003, afgekondig is.
Voor ’n dier by ’n veiling afgelaai word, moet die lewendehawe-agent seker maak dat die geregistreerde brandmerk aan die eienaar behoort. Die brandmerk-sertifikaat en die ID van die eienaar of vervoerder van die diere moet nagegaan word.
Die volgende is ontoelaatbaar:
■ Die aflaai van ’n dier by die aankomslokaal sonder ’n geregistreerde merk is verbode. Indien die oorplaatjie vir elke dier se individuele identifikasie (soos deur die lewendehawe-identifikasie en -naspeurbaarheidstelsel bepaal) nie ooreenstem met die lys van diere in die oorspronklike verklaring van dieregesondheid deur die eienaar nie, mag so ’n dier nie afgelaai en by ’n veiling ontvang word nie.
■ ’n Dier met ’n vars brandmerk mag nie afgelaai of aanvaar word nie.
■ ’n Dier met nat verfmerke van ’n vorige veiling mag nie binne 28 dae van die vorige veiling aanvaar word nie.
■ Die brandmerk of merk van ’n dier by die veilingsperseel is verbode.
Gevalle van ’n dier waaroor daar agterdog bestaan, ’n dier wat nie aan brandmerkvereistes voldoen nie, en ’n dier wat moontlik gesteel is, moet onmiddellik by die SA Polisiediens se veediefstaleenheid aangemeld word. Die kontakbesonderhede en na-uurse besonderhede van die betrokke veediefstaleenheid moet by die veilingspersele beskikbaar wees en vertoon word.
Die RPO het op ’n nasionale raadsvergadering besluit daar moet met mnr. Francois Knowles, hoofbeampte van die landbouprodukte-agenteraad (Apac), vergader word om die praktiese haalbaarheid en die toepassingsraamwerk van die reëls te bespreek.
’n Vergadering sal binnekort geskeduleer word met verteenwoordiging van die nege provinsiale RPO’s en verteenwoordigers van die Suid-Afrikaanse Federasie vir Lewendehawe Afslaers (Safla).
Die volledige stel reëls is beskikbaar by
HIERDIE BLAD IS DEUR DIE RPO GEBORG.
Die departement van landbou het in 2016 ’n gevolmagtigde aangestel om graan en oliesade by silo’s te gradeer. Op 1 Februarie het Leaf Services aangekondig die inspeksie van graderingsfunksies by silo’s gaan op 1 April 2021 begin. Sedert ’n jaar gelede het die departement en die gevolmagtigde besef ’n gevolmagtigde kan nie die totale graderingsfunksie, personeel en instrumente oorneem nie omdat dit tot groot koste en teenstand in die waardeketting sal lei.
Die departement se gevolmagtigde het op 1 Februarie sy sakeplan en lewensvatbaarheidstudie aan belanghebbendes in die waardeketting beskikbaar gestel.
Die span van Afrilogic wat deur Leaf Services aangestel is om die lewensvatbaarheidstudie te onderneem, en nou ook in Leaf Services se topbestuur aangestel is, het wyd gekonsulteer om die plan af te handel.
Die huidige voorstel is dat die gevolmagtigde die graderingsfunksies en instrumente en personeel se graderingsvermoë sal inspekteer. Om koste laag te hou word voorgestel dat silo’s hul personeel vir ’n dag of twee sal sekondeer om in diens van Leaf Services te wees.
Die bykomende koste vir die totale waardeketting beloop R4/t, in totaal meer as R170 miljoen. Silo’s sal die heffing, wat statutêr gaan wees, moet insamel en administratiewe stelsels daarvoor in werking moet stel. Sodra die voorstel in die Staatskoerant afgekondig word, is daar 30 dae om kommentaar te lewer.
Die departement van landbou het nog nie verduidelik waarom die graderingsfunksie by silo’s geinspekteer moet word nie.
SELFREGULERING
Die graderingsinligting word dadelik aan die betrokke partye verskaf. Die Suid-Afrikaanse graanlaboratorium het ringtoetse waaraan opbergers (Agbiz Grain se lede) deelneem. Gradering geskied reg deur die bedryf volgens vereiste standaarde. Afwykings word reggestel. Dispute word besleg op grond van die graderingsregulasies.
Selfregulering in die gradering van grane en oliesade is reeds ná deregulering tot ’n wetlike vlak verhef. Die graderingsregulasie in die Wet op Landbouprodukstandaarde (Wet 119 van 1990) bepaal die minimum vereistes vir gradering, soos dit tydens verhandeling vereis word. Die wet maak ook voorsiening vir regstellende stappe en boetes.
Die graderingsinligting nadat ’n gelewerde kommoditeit gegradeer is, word volledig en tydig aan die betrokke partye verskaf. Dit regverdig dus nie ’n toename in regulering en koste nie.
Daar is nie ’n monopolie in die gradering van graan en oliesade wat groter regulering regverdig nie. Is daar ’n monopolistiese markdeelnemer wat sy oorheersende posisie misbruik, wat tot verliese vir ander deelnemers lei? Indien nie, regverdig dit dus nie ’n toename in regulering oor die totale bedryf nie.
Ryk lande gebruik moderne maatstawwe om te voorkom dat hul bedrywe en ekonomiese groei deur onnodige administratiewe laste belas word. Hierdie lande maak seker die regulatoriese impakstudies voldoen aan hoë standaarde. Taakspanne moet toesien dat administratiewe laste en koste verminder. Suid-Afrika kan daaruit leer.
Dié lande monitor die impak van regulasies wat reeds toegepas is, tot by die regulasie se oorsprong om te bepaal of die regulasie nog regverdig kan word. Is die Wet op Landbouprodukstandaarde en vereistes vir die gevolmagtigde nog van toepassing?
Lande doen deesdae ’n regulatoriese impak-ontleding om te verseker dat regulasies nie hul bedrywe benadeel nie.
Die lande streef daarna om duur administratiewe laste deurlopend te verminder.
Politici ondersteun die proses om die administratiewe las op ondernemings te verlig.
Inligtingstegnologie word toenemend gebruik om die las op bedrywe te verlig.
Die lande kommunikeer die suksesse wat hulle behaal.
In Suid-Afrika word gradering gevoer deur ’n kombinasie van selfregulering en vereistes waaraan gradering dienooreenkomstig die afgekondigde graderingsregulasies moet voldoen. Die stelsel werk uitstekend.
Bly vernuwend en streef daarna om oplossings vir probleme te vind. Die gradering van kommoditeite in Suid-Afrika word behoorlik gereguleer en die inligting word tydig en openlik uitgeruil tussen diegene wat by die transaksie betrokke is. Die instellings wat tans die gradering van graan en oliesade uitvoer, het nie ’n monopolie nie. Boonop het die departement van landbou nog nie met ’n goeie rede vorendag gekom oor hoekom nog regulering nodig is nie.
Volg die ryk lande van die Organisasie vir Ekonomiese Ontwikkeling en Samewerking (OESO) se voorbeeld en bepaal wat die impak op die graan- en oliesade-bedryf gaan wees voor die bedryf en verbruiker ’n bykomende koste van R170 miljoen en administratiewe laste moet absorbeer. Is dit regtig nodig?
LUG JOU MENING
Kragtens die Wet op die Bevordering van Administratiewe Geregtigheid (Wet 3 van 2000) vereis die regering binne 30 dae ’n antwoord van jou af. Van 1 April af word die koste by die waardeketting gevoeg.
Besluit of dit nodig is en maak jou stem dik. Dra jou standpunt oor aan jou verteenwoordiger in die georganiseerde landbou wat hierby ’n belang het, soos Agbiz Grain, Graan SA, die Suid-Afrikaanse graan- en oliesade-handelsvereniging (Sacota), die vereniging van veevoervervaardigers (Afma), die Meulenaarskamer, die Kamer van Bakwese en die nasionale verbruikersunie (Sancu).
Mnr. Wessel Lemmer is hoofbestuurder van Agbiz Grain.
BRONNE:
Cutting Red Tape – National Strategies for Administrative Simplification, OECD, 2006. Richard A. Booth, Self-Regulation in a Democratic Society, 1985.
SIn ’n vorige rubriek oor demensie is die kwessie van volmag bespreek, wat onvoldoende kan wees indien dit nie betyds gereël word nie. As ’n oplossing is die gebruik van spesiale trusts aangeraak. Die bepalings word hier bespreek.
BELASTINGVOORDELE
pesiale trusts is doodgewone inter vivos- (in lewe) trusts wat opgerig word deur middel van ’n ooreenkoms tussen die oprigter en die trustees ten behoewe van ’n begunstigde. Die groot verskil is dat slegs een begunstigde lewenslank voordele kan ontvang vanuit die trustbates. Die trustees se diskresie word dan ook beperk sodat geen ander persoon voordele mag ontvang nie.
Die akte bepaal wie, by die afsterwe van die begunstigde, nuwe begunstigdes kan word. Indien die nuwe begunstigdes nie voldoen aan die definisie van ongeskiktheid nie, sal die trust sy spesiale truststatus verloor. Die onus rus op die trustees om die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) in te lig as die omstandighede dermate verander dat die trust nie meer as ’n spesiale trust beskou word nie.
Die opvolgende begunstigdes kan byvoorbeeld trust(s) wees van die uitgebreide familie of die langslewende van ’n ouerpaar.
Die oprigter kan tipies die potensiële lyer wees en die trustees ’n kind of twee. Dit is raadsaam om ook ’n onafhanklike persoon as trustee aan te wys. Die wet bepaal nie hoeveel trustees daar moet wees nie, maar daar moet onafhanklikheid wees wat die besluitneming en die toestaan van voordele betref. In ’n spesiale trust is dit egter nie relevant nie omdat die trustees net vir die begunstigde soos aangewys van voordele mag voorsien.
Die belangrikheid van ’n onafhanklike trustee kom egter na vore as beleggings gemaak moet word. Ten einde beskuldigings van ander familielede te voorkom, word ’n derde, onafhanklike trustee aanbeveel. Trustmaatskappye lewer dié diens teen ’n tarief.
Die trust word geregistreer as ’n gewone trust en wanneer die begunstigde gediagnoseer word met ongeskiktheid soos hieronder uiteengesit, word die trust, met die nodige bewyslas wat by die trustees lê, as ’n spesiale trust by die SAID geregistreer.
Die wet defineer ’n spesiale trust as: “A trust created solely for the benefit of one or more persons who is or are persons with a disability as defined in section 68(1) where such disability incapacitates such person or persons from earning sufficient income for their maintenance or from managing their own affairs.” Hierdie definisie is wyd en maak die gebruik hiervan maklik vir die versorging van gestremdes en bejaardes.
Die definisie van ongeskiktheid kragtens artikel 6B(1) (Wet 22 van 2000) is: “A moderate to severe limitation of any person’s ability to function or perform daily activities because of physical, sensory, communication, intellectual or mental impairment, if the limitatation has lasted or has a prognosis of lasting more than a year and is diagnosed by a duly registered medical practitioner in accordance with the criteria prescribed by the commission.”
Die oprigter, begunstigdes, trustees of kinders kan dadelik, ná registrasie van die trust, maar selfs ook voor registrasie as ’n spesiale trust by die SAID, begin om skenkings en rentevrye lenings aan die trust te maak om sodoende bates in die trust te kry.
Spesiale trusts word as individu belas teen glyskale vergeleke ’n vaste tarief van 45% wat vir trusts in die algemeen geld. Skenkings aan spesiale trusts is ook vrygestel van skenkingsbelasting, asook die renteverpligting van artikel 7(c) van die Inkomstebelastingwet (Wet 58 van 1962) in hierdie geval.
Iemand kan dus ’n skenking maak aan die trust en sy/haar boedel daardeur verklein en terselfdertyd enige kapitaal wat oorbly, bewaar vir opvolgende begunstigdes.
Kinders kan ook lewenspolisse aan só ’n trust begunstig wat weer die trustbates vir komende geslagte kan laat bewaar en Jan Taks se hande daarvan afhou. Boedelbelasting is nie vir ’n tweede keer betaalbaar nie.
Die gebruik van spesiale trusts is net so voordelig indien daar ’n gestremde persoon in ’n gesin is. Dieselfde roete kan dan gevolg word. Die belangrikheid van ’n spesiale trust vir veral gestremde persone word beklemtoon wanneer die versorgende gesin van só ’n persoon bejaard word of sterf. Elke familie met die vermoë behoort hierdie stap te oorweeg as deel van hul eie, maar veral die ouers se versorgingsplan.
Spesiale trusts is ’n gespesialiseerde gebied van boedel- en fidusiêre beplanning en behoort deur kundiges behartig te word.
Mnr. Johan Brandt is ’n lid van Fisa en ’n regs-en-sakekonsultant verbonde aan Allegiance Consulting (Edms.) Bpk.