BUROKRASIE HOU KOEJAWELPROEWE TERUG
DIE koejawelbedryf is op hete kole om nuwe koejawelkultivars te toets, maar word deur burokratiese rompslomp by die Landbounavorsingsraad (LNR) gepootjie.
Bome vir drie belowende seleksies – MS44, TSG2 en H6-T41 – is reeds vermeerder en gereed om by vier produsente uitgeplant te word vir verdere evaluasie.
“Ons is egter van die LNR afhanklik vir die teling van nuwe kultivars. Ons het in Mei met die LNR vergader om toestemming te kry om die seleksies uit te plant, maar ten spyte van beloftes wag ons steeds daarvoor,” het mnr. Jacques Jordaan, uitvoerende hoof van die Koejawelprodusentevereniging (KPV), op die jaarvergadering op Simondium gesê.
“Ons probeer ons bes om die seleksies uit te kry terwyl dit nog planttyd is.”
Die koejawelbedryf het die afgelope paar jaar baie aandag gegee aan die ontwikkeling van nuwe kultivars wat beter is as Fan Retief, ’n baie ou kultivar wat die grootste deel van die aanplantings uitmaak.
‘INTELLEKTUELE EIENDOM’
Me. Derusha Crank, waarnemende senior bestuurder van bemarking en kommunikasie by die LNR, het by navraag aan Landbouweekblad gesê hulle hou nie die proses op nie, maar is opgewonde oor die belowende koejawelseleksies.
“Die seleksies is egter intellektuele eiendomsreg met openbare finansiering. Die toegewysde amptenare wat vir die bestuur en kommersialisering van intellektuele eiendomsreg en wetlike sake verantwoordelik is, is tans besig om die wetlike beveiligings gereed te kry voor die seleksies uitgeplant en geëvalueer kan word.
“Dit is noodsaaklik om seker te maak openbare bates word opgepas en dat die eienaarskap daarvan nie in gevaar gestel word nie. Sodra dié beveiligings bepaal en in werking gestel is, sal die proses afgehandel word.”
MARK BREI UIT
Daar is veral ’n behoefte aan kultivars wat geskik is vir die winsgewender vars mark. Tans word sowat 70% van die oes aan die sapmark gelewer. Altesaam 24% van die oes word vars bemark en die res ingemaak.
“Daar het ’n verskuiwing van die inmaak- na die vars mark plaasgevind om meer waarde toe te voeg.
“Dit is hierdie mark wat ons wil uitbrei, want ons kry ál meer navrae daaroor,” het Jordaan gesê.
“As dit sin maak, sal ons dit by die produkaanbod insluit. Kleinhandelaars is altyd op soek na unieke vars produkte,” het mnr. Lofti Eksteen, nasionale aankoper van sitrus en ongewone vrugte by Freshmark, gesê.
Verbruikers verkies koejawels waarvan die skil nie meer groen is nie. Hulle verkies ook pienk vleis en pitte bo bleek of wit vleis. Die winkelgroep hou tans die Fan Retiefen TSG2-kultivars aan.
Checkers verkoop in die seisoen gemiddeld 3-4 ton koejawels per week.
Sowat 95% hiervan is in plastiekbakkies en die res is los vrugte.
Volgens Eksteen is een van die beperkings vir groei in koejawelverkope die feit dat die vrugte meeding met aarbeie, bloubessies, appels, pere en sitrus, wat dalk beter pryse aan verbruikers bied of meer prominente rakspasie in winkels het.