Logistieke stelsel speel groot rol in Shoprite se sukses
Die Shoprite-groep is ’n toonbeeld van doeltreffendheid en winsgewendheid. Dit is een van die redes waarom die aandeelprys van die groep die afgelope vier jaar meer as verdubbel het.
In die vorige uitgawe is gewys op die verswakkende winsgewendheid van die Pick n Pay-kleinhandelvoedselgroep. Intussen is bekend gemaak dat die groep sy eerste geldelike verlies in sy bestaan aangeteken het. Die tussentydse finansiële resultate het ’n verlies voor belasting van R837 miljoen gerapporteer, ondanks 5,4% groei in omset en ’n bruto winsmarge van 18,5%. Duidelik kon koste nie verhaal word om ’n wins te toon nie.
Die uitvoerende hoof is ook vervang met ’n vorige een wat die groep opgebou het.
In dié uitgawe ontleed ons die ander dominante voedselsupermarkgroep, naamlik Shoprite, wat Checkers en Usave insluit.
Die groep het ’n omset van R219 miljard behaal in die 2023-boekjaar met ’n bedryfswins voor belasting van R9,3 miljard. Die landbousektor se bruto waarde van produksie in 2022 is geraam op R417 miljard.
Die groep het sy ontstaan gehad in 1979 toe Pepkor agt kruidenierswarewinkels in die Wes-Kaap vir R1 miljoen gekoop het. Die groep het in 2000 ontbondel van Pepkor en is apart op die Johannesburgse aandelebeurs (JSE) genoteer. OK Bazaars is ook in die proses gekoop vir R1 (weens sy baie swak geldelike posisie). Die groep het ook op die Afrika-mark uitgebrei (wat slegs sowat 5% van die wins lewer) en begin met ’n franchise-model vir sy winkels.
Die uitgangspunt van sy sakemodel is om kruide
niersware op kleinhandelvlak so bekostigbaar en toeganklik moontlik te maak. Daar is groot geïnvesteer in ’n aanbodketting wat vanuit sentrale verspreidingspunte bedryf word en verspreidingskoste na die meer as 500 winkels so laag as moontlik hou.
Intussen is finansiële dienste bygevoeg wat veral vir die laerinkomstegroepe toegang bied en gerief gee. Shoprite is ook besig om sy produkreekse uit te brei deur gebruik te maak van die uitstekende verspreidingstelsel wat dit goedkoop maak om produkreekse uit te brei en na winkels te versprei.
Die groep se logistieke stelsel is een van die kenmerke van sy sukses. Terselfdertyd het die groep ook die konsep van eie handelsmerke ontwikkel om klante ’n wyer keuse te bied vanaf goedkoper basiese produkte tot meer premieprodukreekse. Hy is ook besig om nader te integreer aan die verskaffers van sy produkreekse, veral kleiner en mediumgroot besighede, om onder meer die verspreidingsketting so kort moontlik te maak.
Die sakemodel van die meeste supermarkgroepe stem ooreen. Soos in die vorige artikel gemeld, is Shoprite se eiekapitaalverhouding baie laag gemeet teenoor die standaarde vir ander besighede en die landbou, waar finansiers graag die eiekapitaalverhoudings bo 50% wil sien.
Onthou, deel van sy sakemodel is dat verskaffers eers sowat 90 dae ná die lewering van produkte betaal word. Die supermarkgroep se bedryfskapitaal is dus minimaal en die winkelruimte word gehuur, gewoonlik eksklusief in sentrums wat mededinging beperk.
Terselfdertyd verdien hy rente op die verkope se geld voordat dit aan die verskaffers betaal word. Toevallig is dit een van die kwessies as jy ’n klein verskaffer is en rakspasie sou kry. (Soms betaal die verskaffer ook vir die rakspasie en moet self sorg dat die produkte op die rak is.)
Die meegaande TABEL gee ’n opsomming van die jongste boekjare se finansiële resultate vir die Shoprite-groep.
Die maatskappy se aandeelprys het aansienlik gestyg oor die tydperk in die TABEL, gemeet teenoor Pick n Pay, waarvan die aandeelprys gedaal het en wat nou ’n verlies gemaak het.
Onder die leierskap van die hoofaandeelhouer, Christo Wiese, en die alombekende Whitey Basson het die besigheid gegroei en dit is nou die toonbeeld van doeltreffendheid en winsgewendheid.
Die TABEL toon dat die omset die afgelope jare aansienlik gestyg het tot bykans R220 miljard met ’n bedryfswins van R9,1 miljard. Wins as persentasie van omset is 4,1% en het die afgelope paar jaar effe toegeneem. Die opbrengs op bates is 8,9% en taamlik stabiel, terwyl die eiekapitaalverhouding effe afgeneem het tot 25,7%. Die aandeelprys het oor die tydperk van vier jaar meer as verdubbel.
Ten slotte, die feit dat die supermarkgroep met so ’n betreklik klein persentasie eie kapitaal winsgewend bedryf kan word, is ’n resultaat van baie vinnige voorraadomset en natuurlik ook die feit dat hy nie voorraad aankoop nie. Die winsgewendheid as persentasie van bates en omset is verbasend laag teenoor wat die algemene persepsie is.
Deel van die groep se sakemodel is dat verskaffers eers sowat 90 dae ná die lewering van produkte betaal word.