Goeie ‘fabriek’ verseker puik nageslag
Koeie van hoë gehalte verseker uitstekende vroulike nageslag, en bulle van uitsonderlike gehalte sal outomaties hierop volg. Dié beleid van die Vryburgse stoetboer Basil Butler het al menige Elitekoei opgelewer.
Hy is ’n “bliksem” as dit by die seleksie van verse kom, sê Basil Butler, Senepol-stoetboer van Vryburg, oor sy teelbeleid wat daartoe gelei het dat hy vanjaar sy sesde Elitekoei-eerbewys ontvang het.
Sy teeldoelwit begin by ’n goeie koeikudde – sy “fabriek”. Dan selekteer hy net die beste, vrugbaarste verse waaruit hy nóg beter verse teel. Dan volg uitstekende bulle. Só maak hy genetiese vordering.
Basil is die eienaar van die Calcrete Senepol-stoetery op Bast Plaats. Hy boer reeds 41 jaar lank daar. Hy bedryf die boerdery as ’n eenmansaak, “maar agter elke goeie man is daar ’n goeie vrou”, verwys hy na sy eggenoot, Louise. Sy staan hom met alles in die boerdery by en is ’n ware steunpilaar.
Die plaas is op die Ghaapse plato geleë waar goeie gemengde gras-en-bosveld ’n bate is. In die winter daal die kwik soms tot onder vriespunt en in die somer is meer as 38 °C nie ongewoon nie.
Die beeste bly regdeur die jaar op natuurlike weiding, met ’n proteïenlek in die winter en ’n fosfaatlek in die somer.
Basil het die afgelope paar jaar minder reën gekry. Die afgelope twee seisoene het hy erge besmetting van bontpootbosluise gehad wat hartwater veroorsaak. Rooiwater het ook sy kop uitgesteek.
Melkproduksie en vrugbaarheid
Hy beskryf die Elitekoei, AB 11-039, as ’n mediumraamkoei wat goed in ’n ekstensiewe boerdery presteer. Albei haar ouers is op die plaas geteel. Haar ouma is oorspronklik uit Zimbabwe ingevoer.
“My Elitekoei het goeie lyne, lang sitbene en heupbene wat van goeie melkproduksie getuig, en ’n gladde haarkleed en dun huid wat kenmerkend van goeie vrugbaarheid is.”
Sy is nou 13 jaar oud en het reeds 11 kalwers met ’n gemiddelde tussenkalfperiode van slegs 368 dae grootgemaak.
Die Calcrete-stoetery is in 2001 geregistreer nadat Basil Senepol-beeste van Zimbabwe ingevoer het. Vir die opgradering van sy kudde het hy hoofsaaklik rooi Poenskoppe as basiskoeie gebruik. “Dit was baie suksesvol omdat die kudde ’n breër genetiese grondslag verkry het. Sedertdien het ek ’n beperkte hoeveelheid semen en embrio’s ingevoer om die genepoel verder te vergroot. Ek teel nietemin self die meeste van my bulle wat in die stoetery nodig is.”
Twee dektye
Basil het twee dektye. In die winter strek dit van Julie tot September en in die somer van Januarie tot Maart. Dus kan hy die bulle twee keer per jaar aanwend teen een bul per 80 koeie. Sodoende versprei hy die inkomste oor ’n langer tydperk. Speenkalwers word van hul moeders af verkoop.
Hy evalueer die beste bulle in ’n fase D-toets op die plaas. Die bulle met die beste syfers wat ook visueel korrek is, word behou en op natuurlike weiveld uitgegroei. Surplusbulle word uit die hand of op die jaarlikse nasionale Senepol-veiling verkoop.
Verse word met speentyd geselekteer. Dié wat die keuring slaag, word op natuurlike weiding gehou totdat hulle gereed is om gedek te word.
Hy ent die beeste in Augustus teen milt-, spons- en lamsiekte in. Die beeste is altyd op gereelde tye deur die jaar met ’n spuitdip behandel, maar Basil gebruik nou eerder ’n opgietmiddel met ’n lang nawerking.