Veilige finansies in die kuberwêreld (9)
Verlede week het ons gebruikers van kuber- of internetdienste vergelyk met motorbestuurders op algemene publieke paaie. Soos ‘n motorbestuurder die padreëls moet ken en kan toepas, so moet jy as “bestuuder” in die kuberruimte ook die nodige reëls ken om veilig in die kuberruimte te “bestuur”. Indien jy nie die veiligheidsreëls ken en volg nie, mag jy dalk ‘n slagoffer word van een of ander vorm van internetof kuberbedrog.
Die meeste gevalle van kuberbedrog gaan gepaard met identiteit s diefstal.
Dus, iemand in die wye kuberwêreld het sensitiewe en/of persoonlike inligting van jou bekom en gebruik dit om namens jou aankope of ander sake oor die internet te doen.
Natuurlik sonder jou medewete en moontlik tot jou nadeel.
Dus, jy moet leer hoe om jou sensitiewe en persoonlike inligting, soos byvoorbeeld: jou gebruikers-IDs, wagwoorde, geboortedatum, adres, ensomeer, te beskerm. Soos voorheen genoem, iemand wat jou kredietkaart se besonderhede bekom, mag moontlik aankope doen op jou kredietkaart – tot jou verlies! Kuberskelms (mede-gebruikers van die kuberruimte) gaan op verskeie maniere probeer om hierdie sensitiewe en persoonlike inligting van jou te bekom. Aanlynvisvang (phishing) is een van die mees algemene maniere. Deur hierdie manier stuur ‘n kuberskelm, byvoorbeeld vir jou ‘n e-pos of sms namens ‘n derdeparty, byvoorbeeld jou bank, en noem dat hulle aan die stelsel werk en dat jy jou gebruikers-ID en wagwoord vir hulle moet stuur anders gaan jou rekening toegemaak word, of iets dergliks. ‘n Ander verneukspul is wanneer die kuberskelm vir jou ‘n e-pos stuur en vra om op ‘n sekere internetskakel te kliek vir een of ander rede, ook tot moontlike katastrofiese gevolge. Vele soortgelyke bedrog swendelary bestaan en die kuberskelms raak al hoe meer oorspronklik en oortuigend.
Oppas vir enigiets wat per e-pos of sms na jou gestuur word. Die kanse dat dit ‘n kuberskelm deur een of ander verneukspul sensitiewe inligting by jou wil kry, is baie groot. Ignoreer dit, of as jy twyfel skakel die bank of die betrokke instansie.
Glo jy elke persoon, sonder enige bewys van identiteit, wat aan jou voordeur klop en noem hulle is van die munisipaliteit, ‘n kerk of so ‘n instansie? Nou ja, soveel te meer in die gesiglose kuberruimte.
Wenk vir hierdie week:
Wees BAIE versigtig voordat jy op enige e-pos of sms reageer met sensitiewe inligting. Ook, moenie sommer op enige skakel in ‘n e-pos kliek nie.
Volgende week gesels ons oor jou rekenaar, tablet of slimfoon waamee jy ‘bestuur’ in die kuberruimte.
Stuur gerus enige vrae aangaande die inhoud van die artikel na rossouw@ mandela.ac.za
* Professor Rossouw von Solms is ‘n emeritus professor en lid van die Sentrum vir Navorsing in Inligting en Kubersekerheid aan die Nelson Mandela Universiteit.