Flitsverhaal: Eerste stop Amsterdam deur Elma Potgieter

“Jy’thom lief – daarom kan jy dit nie hanteer nie.” “Ontkenning – uit liefde.” Los sinsnedes maal in Tamara se gedagtes terwyl sy vervaard op die leiklippaadjie in die skaduryke park stap. Frases en flertse van moontlike trooswoorde van familie, vriende, kollegas – wat sy vooruit loop. “Daar is geen twyfel nie.” Tamara het die uitslag uitdrukkingloos aangehoor en toe hoflik gevra of hy, hulle, haar sal verskoon. Hul internis-vriend het geknik: “Natuurlik, Tamara. Ek wil solank met Alexander gesels. Ek bestel vir ons tee.”

Tamara kon Fred Bosman se skerp grys oë soos ’n beskuldiging teen haar rug voel toe sy opstaan en met lang hale by sy spreekkamer uitstap. Nou weet sy hoekom hy hulle gebel het. ’n Rukkie terug was dit tyd vir hul jaarlikse ondersoek met gepaardgaande bloedtoetse, urinetoetse . . .

Sy moet net wegkom. Tamara knik onsiende Ontvangs se kant toe terwyl sy haar handsak oor haar skouer haak. Sy ken vir Katy net so lank as vir Fred Bosman, maar sy sien nie vandag kans vir die ontvangsdame se warm toegeneentheid nie. In die deur loop sy amper vas in ’n man wat op pad in is. “Ekskuus,” hoor sy haar geknypte stem. Is dit ooit haar stem? “Doodreg,” prewel die man terwyl hy trustaan vir die snelheid waarmee die aantreklike skraal vrou met die swart hare en verwilderde donker oë as’t ware by die deur uitstort.

Tamara kyk soos ’n outomaat vir motors voor sy oor die teerpad mik. Die lawaai in haar kop is ’n stormwind van frases, stellings, beskuldigings, ontkennings.

“Natuurlik het ek hom lief. ’n Liefde wat my aan hom verknog. Dis nie die kwessie nie. Maar julle is almal verkeerd. Ek reageer nie mal uit ‘ liefde’ nie. Eerder uit jaloesie, besitlikheid, die uiterste frustrasie . . .” Nee! Liegstories! Sy lieg! Ander mense kan vir haar lieg. Sy kan nie vir haarself lieg nie – hét al baie maal, maar dit was altyd tydelik. Gou sou sy in die nag wakker skrik. Letterlik met ’n ruk wakker word, regop spring en haarself konfronteer met die waarheid.

Ja, Tamara, uit jaloesie en besitlikheid, maar, en dis die lelike waarheid, dis veral uit . . . ’n selfsugtige vrees. Vrees vir alleenheid. As professionele mens in ’n stad soos Johannesburg dink mense jy is sterk. Maar jy is inherent onseker, jy funksioneer goed juis omdat daar ’n man in jou lewe is wat jou liefhet, jou ondersteun, en jy kan nie daarsonder nie – nie op jou fleurouderdom van drie-en-dertig nie, nie op enige ouderdom nie.

En die ergste van alles: In jou diepste wese verwens jy hom. Kon hy dit nie verhoed het nie? Hoe kon hy dit toelaat? Oor twee jaar is hy maar eers veertig. Onlogies, ja. Desondanks waar. Hulle is jonk, kinderloos, en hulle het lankal begin spaar om hierdie jaar vir ses maande oorsee te gaan rondloop. Hulle gaan nog dié week hul vliegkaartjies koop. Hy het dit as ’n sabbatsjaar beplan. Sy het langverlof gekry. O.R. Tambo en dan – Europa! Hulle sou sy en haar kollegas wat albei se vriende geword het in Nederland en Duitsland gaan opsoek, teater toe gaan, kunswerke gaan bewonder in Amsterdam, Praag, Parys, Italië . . .

Op ’n ander vlak van haar verstand word sy bewus van haar grammatika. “Sou kon . . .” Toekomstige verlede tyd.

Hoe is dit moontlik? Hulle eet gesond, hy gim drie maal per week. Om nie te praat van haar nie. Sy is vier jaar jonger en as kunsjoernalis in aanvraag. Wat nou? Wat gaan van haar word, van hulle?

Dalk sal hy wil skei – om nie ’n las vir haar te wees nie. Maar hoe? Hulle is geliefdes en beste vriende. Hulle het nie die trouformulier afgelê nie. Dit was nie nodig nie. As jy jou sielsgenoot raakloop, word al die burokratiese rompslomp ’n oorbodigheid. Nogtans het hulle ’n formele kontrak gesluit – Alexander het daarop aangedring. “Ek wil hê jy moet beskerm wees. Dis ’n voorsorgmaatreël.” Het hy geweet? Is daar ’n familiegeskiedenis? Sy moes hom beskuldig. Iémand moet die skuld dra vir hierdie ramp.

’n Prokureursvriend van Alexander het vir hulle ’n vennotekontrak opgestel – buite gemeenskap van goedere en albei het geteken. Wat is ’n stuk papier? Sy het onmiddellik daarvan vergeet. Hulle het aangegaan soos voorheen. Opgegaan in mekaar en in hul onderskeie beroepe. Alexander was ’n toekomskundige, ’n ekonomiese navorser vir ’n groot organisasie. Sy warm, ingeligte belangstelling in die kunste was ’n bonus.

Dis hoe hulle mekaar ontmoet het – by ’n kunsuitstalling in Johannesburg. As kunsjoernalis het sy die opening bygewoon en Alexander was ’n vriend van die skilder wat nou in Nederland woon en besig was om wêreldwyd bekendheid te verwerf. “Mag ek onderbreek?” het sy hoflik gevra. “Op een voorwaarde,” het Alexander vrypostig geglimlag. “Jy kom eet môreaand saam met my.”

Sy het niks gesê nie, vinnig opgekyk na hom, sy dik effe wilde blonde hare en sy stoute blou oë geregistreer en hom toe geïgnoreer. Sy het haar aandag verskuif na die rede vir haar teenwoordigheid by die uitstalling. Dawid van der Riet wat op ’n kort besoek uit Nederland in Johannesburg kom uitstal het.

“Ons was saam op universiteit,” het die kunstenaar geglimlag en na Alexander geknik. “Mekaar opgekeil in muurbal en skaak.”

“Ek is Tamara van Deventer van Die Stem,” het sy haar voorgestel en formeel handgeskud met Dawid. “My redakteur wil ’n informele storie vir môre hê – op bladsy drie, tensy een of ander katastrofe alles anders op die agtergrond skuif.”

Dawid het sy skilderye in diepte met haar bespreek, haar van homself en sy Nederlandse vrou vertel. Tamara was bewus van Alexander wat deurentyd saamdrentel, maar sy het oogkontak vermy.

Kwart voor tien het sy Dawid bedank en vinnig uitgestap. Alexander het haar by die hysbak voorgekeer.

“Ek was ernstig. Kom eet asseblief môreaand saam met my. Tensy jy getroud is.”

Tamara het haar groenbruin oë na hom gedraai terwyl sy liggies oor die hysbakknoppie vee. Haar rankerige lyf met die skouerlengte swart hare wat haar fynbesnede gesig omraam, het hom geboei. So ook die vrae wat sy aan Dawid van der Riet gestel het. “Of hou jy nie van uiteet nie?” Tamara het geglimlag en haar geslotenheid het verdamp voor die stralende glimlag wat om haar wye mond geplooi het. “Ek hou baie daarvan,” het sy gesê. En die res is (was) geskiedenis.

*** Tamara gaan sit uitasem op ’n bankie. Sy klem haar handsak teen haar bors. Sy maak haar oë toe, hoor Fred Bosman se woorde. “Al die toetse stem ooreen – Hodgkin se siekte, ook bekend as Hodgkin-limfoom of kanker van die limfkliere. Dit tas veral mans aan, vreemd genoeg, mans tussen vyftien en vyf-en-dertig.”

Alexander het opgestaan, nog in die spreekkamerjapon. “Ek gaan aantrek.”

Tamara het stom na Fred bly staar, toe opgestaan. Nou sit sy paniekbevange op ’n parkbankie. ’n Koue gevoel pers haar hart saam. Haar skouers begin ruk.

“Wat nou? Wat nou? Wat nou?” Sy hoor die radelose histerie in die eenvoudige woorde wat uit haar keel ontsnap. Trane spat op haar arms en handsak.

“Nou gaan ons aan soos beplan. Alles skuif net aan. Fred sê die bestraling en chemoterapie sal so drie maande neem.”

Dit klink soos Alexander. Droom sy? Dan voel sy hoe sy hand oor haar nek streel. Hy kom sit langs haar en trek haar teen hom vas.

“Waarom so ontsteld? Ons was betyds, my liefling. Fred sê my prognose is uitstekend, en die oorsese vakansie is ’n bonus. Ná die behandeling is daar ’n observasietydperk wat ’n kollega van Fred in Amsterdam sal monitor. Fred gaan ook vir my ’n kursus voedselaanvullings voorskryf – wat ek soos ’n toegewyde ‘verslaafde’ gaan sluk. ’n Verslaafde soldaat, want ek gaan nie sonder ’n geveg neergevel word nie, Tamara.

“Ons pak dit aan soos alles anders, my liefling – met oorgawe, kennis en liefde. Oor ’n paar maande sit ons op die vliegtuig. Eerste stop nog steeds Amsterdam.”

Tamara se gemoed het bedaar. Sy kyk in Alexander se slim blou oë wat haar die aand in die galery vir goed betower het. “Ek voel skaam oor my wilde oorreaksie,” sê sy betraand. Hy vat haar gesig tussen sy hande. “Sal ek en jy ons laat onderkry deur ’n diagnose?” “Nee,” kom dit gesmoord. “Jy het die mooiste mond,” en hy proe die sout op haar lippe. “Buitendien,” sê hy terwyl hy nog steeds haar gesig tussen sy hande hou, “ons is twee denkende mense wat besef Hamlet het ’n waar woord gespreek toe hy vir Horatio gesê het: ‘Daar is meer dinge in die hemel en op aarde as waaroor jy in jou filosofie kan droom, my vriend.’ Verder glo ons in die krag van geloof, hoop en veral van die liefde.” Tamara druk haar gesig teen sy bors. “Kom ons gaan drink tee saam met Fred dat ek my instruksies kan kry voor ons ons vlug gaan bespreek.”